Brezhoneg Bro-Vear

Troioù-lavar, krennlavarioù, rimastelloù ha fentigelloù

Sell amañ un toullad-mat (dek ha c'hwec'h-ugent, 130) troioù-lavar, krennlavarioù, rimastelloù ha fentigelloù bet roet dimp gant Bernard Lahay, o chom 'ba Landreger. Deus Priel a oa e dud. Da gentañ 'neva degaset anezhe dimp dre lizher, ha war-lerc'h e oamp bet e-barzh oc'h enrollañ anezhañ. Pec'hed a vije bet leskel an dastumadeg-se da vreinañ koachet, dam da se e lakomp anezhi war hon lec'hienn. Arri omp pell a-walc'h deus Bear, gwir eo. Met e vrezhoneg zo tost-tost, hag ul lodenn vat deus an danvez-se zo anavezet en hon bro ivez.

En lizherennoù tev e kavfet an traoù skrivet en peurunvan ganin. En lizherennoù moan e lakomp deoc'h an traoù evel int bet skrivet gant Bernard, ha da heul un tamm displegadenn kinniget gant Bernard en galleg.

Da heul pep tra zo un añrejistramant, nemet evit an daou diwezhañ. Displegadennoù en brezhoneg a c'hallfet selaou aze.

Tangi YEKEL

Pinvidik evel ar mor.

Pinvidig ével mor.

Une personne qui est riche comme la mer.

Lec'h emañ ar mor emañ ar pesked.

Leh'e man mor, man pesked.

Quand on parle des personnes qui sont riches.

N'emañ ket tout al lorc'h en Pariz.

Man ket tout loh 'e Hen Paris.

Quand une personne est fière de ce qu'elle a fait.

N'eo ket gant dour sklaer e vez graet moc'h lart.

Ne ket gan dour skler vé guoët moh larde.

On n'engraisse pas les cochons avec de l'eau claire.

Arri eo paotred Mai-Robin.

Ai hé paotred mai Robine.

Les gendarmes, une expression dite quand on voyait les gendarmes.

Hennezh zo aet an avel en e gernioù.

Hénés zo het awel ni gwingno.

Une personne qui s'est vexée.

Hennezh zo ur siler koaven.

Hénés zo ar ziller koaven.

Une personne qui chipote.

Diskouezit petore liv 'peus, pe c'hoant pisat pe riv.

Diskwet petoé liw peus, he hoant pissed pé riw.

Montrez-moi votre couleur, une envie d'uriner ou avoir froid.

Petra a vo da verenn ? Lost ur c'hi spern.

Para von da vern lost hi spern.

Qu'est-ce qu'on mange à midi, la queue en épine du chien.

Petra a vo da goan ? Lost ur c'hi moan.

Para von da goand lost hi moan.

Qu'est-ce qu'on mange au souper, la queue maigre du chien.

Honnezh zo evel unan ha 'neus kac'het en he zi.

Honeus zo evel unan ha neus kahed ni ty.

Une personne qui n'est jamais chez elle.

Combien la bécasse ? Tapet eo gant al las. Qu'est-ce qu'elle a dit ? Tapet eo Yann a-drek an ti. Oh que les Bretons sont bêtes ! Ya, aotrou, hir eo ho peg.

Combien la bécasse ? Taped hé gand lasse. Qu'est-ce qu'elle a dit ? Tapéd hé Yan drék ty. Oh que les Bretons sont bêtes ! Ya aotrou, hir hé ho bec.

Elle est attrapée avec un lacet, petit Jean est attrapé derrière la maison, oui maître votre bec est long ; le Breton se moque du bourgeois.

Hennezh a vev gant aer an deiz.

Henés ha vew gand air dé.

Une personne qui ne mange pas grand-chose.

Ur gaou plaset mat a ra bec'h d'ar wirionez.

A gow placed mad ra beh da wirioné.

Un mensonge bien placé donne du mal à la vérité.

Pennhêr ha pennhêrez a garg an ti a vugale.

Penner ha pennérez karg ty Bugalez.

Un fils unique qui se marie à une fille unique remplissent la maison d'enfants.

Lanvilin, daou wenneg bep kegin, hag an hini a chom betek an noz 'nez an hini gozh.

Lanvilin daou gwenec bep guiguine ha ni chome bétec noz né ni goz.

Lanmérin deux sous chaque fille et celui qui reste jusqu'au soir a la vieille ; ma grand-mère paternelle était originaire de Lanmérin, alors ma mère disait bien sûr que mon grand-père était resté jusqu'au soir ; rapport belle-mère belle-fille.

Ar pezh deus ar perc'henn.

'Pez deus perhen.

Quand on a une personne qui a ce qu'il faut sur le plan matériel, tout va de pair.

Me 'meus un tamm ti bihan hag a zo savet war ar maez hag a zo toet gant krampouezh, leurenn ma zi zo krampouezh kraz, doan 'meus ec'h afe gant ar c'hazh.

Me meus tamm ty bihan ha zo saved war maës ha zo toued gand krampouez, leuren ma zi zo krampouz cras, doan meus havé gand has.

J'ai une petite maison construite en campagne, la couverture est en crêpes rassies, l'air de la maison est en crêpes, j'ai peur que le chat la mange.

Gwelloc'h eo kof da greuviñ evit traoù da goll.

Weloh hé komf da greuvi evit trew da koll.

Il vaut mieux que le ventre soit bien rempli, à la limite d'être malade, que la marchandise à perdre.

Tout al livioù zo mat met ruz eo an tad.

Toud liwo zo mad, med ru hai tad.

En politique, toutes les couleurs sont bonnes, mais la couleur rouge est la base ou bonne.

Paour evel Job war e bern teil.

Paour evel Job war hi bern teill.

Pauvre comme Job sur son tas de fumier.

Deomp d'ar gêr da lâret stagañ ac'hanomp.

Dem da gaer da laret stagan anomp.

Je vais à la maison pour dire de m'attacher ; je suppose que cela veut dire d'une personne qui n'aime pas rester chez elle, se promène beaucoup.

Hennezh zo kac'her gwasket.

Hénés zo kaher goasket.

Une personne qui a du mal à se débrouiller.

Laer evel an dour.

Laer evel dour.

À la limite d'être voleur, profiteur.

An douar zo kozh met n'eo ket sot.

Douar zo coz mè né ket zod.

La terre est vieille mais n'est pas folle ou sotte.

Pa arrio da fri 'ba da c'henou e ri pred friko.

Pa hario deu fri baz teu guenon ri prest fricot.

Quand tu auras ton nez dans ta bouche tu feras un bon repas.

Kouezhet eo ar pluñv war he botoù.

Kwet hé plu war hi boto.

Une femme qui a perdu de sa splendeur.

An deiz astenn da Nedeleg, paz ar c'hefeleg, an deiz astenn da deiz kentañ ar bloaz, paz an wa.

Ha dé hasten da nédéleg, ar pas hévéleg, ha dé hasten da dé kentan bla, pas an oie.

Le jour s'allonge à Noël, le pas d'une bécasse, le jour s'allonge au premier de l'an, le pas d'une oie.

Gwelloc'h eo bezañ paour aezet, evit bezañ pinvidik diaes.

Weloc'h hé béan paour eased, evit béan pinvidig diès.

Il vaut mieux être un pauvre à l'aise dans ses affaires que d'être un riche en difficulté.

Arri eo poent mont da lakat ar yod en tremp.

Hai hé poen von da laked yod tremp.

Une expression très courante dans le Tregor, il est temps de se dépêcher de mettre la bouillie à tremper.

N'eus ket drouk kement ne ra ket vad ebet.

Neus ket drouk kement raket vad bed.

Un mal sert toujours à quelque chose.

Re a vann ne dalv mann.

Ré van dall man.

Trop de rien ne vaut rien.

Pep hini 'neus e si, hag an hini 'neus ket daou 'neus tri.

Peb hini neus hi si, ha ni neusket daou neus tri.

Chacun a ses défauts, et celui qui n'a pas deux en a trois.

Malarjez, malarjez, me a garje e padfe bemdez, an eost ur wech ar bloaz ha koulz Mikael, bep seizh vloaz.

Malargé, malargé, mé katché padvé bemdé, n'eost wech bloa, ha kouls michael, bop seiz bloaz.

Malargé, malargé, je voudrai que cela dure tous les jours, la moisson une fois dans l'année et la St Michel, le 30 septembre qui était le paiement du fermage chez les cultivateurs, tous les sept ans.

N'eus ket karantez vil ebet.

Neus ket karanté vil bed.

Aussi laid ou laide qu'on puisse être, on plaît toujours à quelqu'une ou quelqu'un.

Penaos emañ kont ? Pe vez leun ar c'hof e vez ront.

Ponnons man kont ? pé leun konv vé rond.

Comment ça va ? quand le ventre est plein il est rond, très populaire dans le Trégor.

Hennezh emañ e c'henou war c'hwec'h eur.

Hénés man hi guenon war hweih heures.

Celui-là a sa bouche sur six heures ; cela veut dire qu'il n'a pas l'air dégourdi.

Bras eo e c'henou evel ar fornell ra 'ba Pontrev.

Bras hai hé guenon ével fornel ra bah Pontré.

Sa bouche est grande, comme le four à chaux à Pontrieux, inutile d'en dire plus.

Honnezh zo evel Mai Bontrev.

Honés zon ével Maï Pontré.

Une femme qui se promène toujours, qui n'est jamais chez elle.

Pa gan ar goukoug goude gouel Yann, e chom pell an ed war o dramm.

Pa kan coucou goudé gwel Yan, chom pell n'hed war ho dramp.

Quand le coucou chante après la St Jean, 24 juin, l'été risque d'être humide, mauvais signe.

Nag a boan ha mervel bepred.

Na gua poan ha mervel bepred.

Que de mal et mourir quand même.

Pet toull, ha pet toullez zo ac'hann da Vontroulez ?

Ped toul, ha ped toulés zon ha da Montroulez ?

Combien de vallées y a-t-il d'ici à Morlaix.

Annaig truch a oa bet seizh vloaz en he c'hluch ha pa oa savet e oa truch bepred.

Anaig truch oa bed seiz bloas ni hluch ha peu oa savet oa truch bepred.

Anna la tricheuse a été sept ans accroupie et quand elle s'est relevée, elle était tricheuse quand même.

Term-term ac'h a da gozh.

Term, term ha da goz.

Un bon plaignant vit âgé.

Pep hini a stag e vicher dioutañ.

Bep hini stag hi vicher deuz ontan.

Chaque personne s'accroche à son métier.

Daniel mil-micher ha paour gante-tout.

Daniel mill micher, ha paour gante tout.

Un Jeannot des mille métiers et pauvre avec tous.

Me 'meus un olaj bihan 'ba Pontrev hag a lâr din-me pet eur e vez, un eur, div eur, teir eur, peder eur, pemp eur, c'hwec'h, seizh eur, eizh eur, nav eur, dek eur, unnek eur, kreistez.

Mé meuz holag bihan bah Pontré ha lar dimé péder vé, un heure diw heures teir heures etc... jusqu'à kreisté.

J'ai une petite horloge à Pontrieux et qui me dit l'heure : une heure, deux, trois jusqu'à douze heures.

Tud jentil Kamlez ha moc'h Priel.

Tud gentil Kamlez ha moh Priel.

Les personnes gentilles de Camlez et les cochons de Plouguiel  ; n.b. je suis originaire de Camlez donc je suis gentil.

Tiez bras Perwenan, kalz a voged ha nebeud a dan.

Tié braz Perwénan, kalz vonguet ha neubet tan.

Les grandes maisons bourgeoises de Penvénan, beaucoup de bombance et peu de richesse ; sens figuré : beaucoup de fumée et peu de feu.

Pac'h arrie an tren bihan 'ba gar Kamlez e veze lâret « tout an dud e-barzh ha tout ar moc'h er-maez ! ».

Pa harié ha treign bihan baz gare Kamlez végé laret « tout dud barz ha tout ha moh maes.

Quand le petit train arrivait à la gare de Camlez on disait « toutes les personnes dedans et tous les cochons dehors ».

Hennezh zo fin-sot.

Henés zon fine zot.

Une personne qui n'est pas considérée comme très dégourdie, mais assez maline quand même.

Pa vez c'hoant da lazhañ e gi e vez torret e benn dezhañ.

Pa vé hoant dan lahan hi ki, vé torred hi pen dézan.

Quand on veut se débarrasser de quelqu'un, on y arrive toujours d'une façon ou d'une autre.

Hast buan n'eo ket mat da logota.

Hast buen né ket mad da logota.

Une personne trop rapide n'est pas bonne dans toutes les circonstances.

Glav diamont, peder eur warn-ugent e gont.

Glaw diamont, bedhéer war ungent hi gont.

Une pluie à la verticale peut durer 24 heures.

Pater noster dibi dore, marvet eo kiez ar ballore, tout chas an departamant a oa deuet d'an interamant, n'eus ket nemet kiez Chevallier a oa lampet dreist ar skalier, ma karje bezañ aet dre dindan 'na ket bet kement a boan.

Pater noster dibi doré, marvet hé kies ar Balloré, toud ha chass départamant oa deut da interrement, 'neus ket med kiez chevalier wa lamped dreiz da scalier, ma kargé bean hed dré dinan na ket bed kémen poan.

Pater noster dibi doré, un terme qui se prononçait à l'église en latin bien sûr jusqu'aux années 60, la chienne de Balloré est morte, tous les chiens du département sont venus à l'enterrement, il n'y a que la chienne à Chevalier a fait un saut par-dessus l'escalier, si elle avait voulu passer en-dessous, elle aurait eu moins mal.

Du ha gwenn ha plas da lenn.

Du ha gwen a plas de len.

Sur un papier il y a du blanc et l'écriture en noir, et on peut lire.

Et verum kara factus es, an hini zo mevel n'eo ket mestr.

Et verum kara factus es ni zon mével nê ket mest.

Celui qui est commis n'est pas maître.

Hennezh zo deus ar sadorn noz goude e oa lakeet ar yod da drempañ.

Hénés zon deus sadorn nos goudé wa lakeed yod da trempañ.

Une personne qui est du samedi soir, quand on avait mis la bouillie à tremper ou à se cuisiner, c'est-à-dire une personne qui n'est pas très éveillée.

Fout d'ar c'hiz eme an aotrou, ma n'a ket ma revr e-barzh ma bragoù.

Fout da his mé aotrou, ma na ket ma rer baz ma brago.

Le bourgeois qui s'en fout de la mode, puisque son derrière ne rentre pas dans son pantalon.

Jañ-Mai Labistrak, emañ e revr o strak.

Jean Mai la bistrack man hi rer heu strack.

Jean Marie la bistrack, son derrière fait du bruit.

Kleier Lanndebaeron, gisti ha laeron.

Kleier Landébaëron gisti ha laeron.

Les cloches de Landébaëron : volages et voleuses.

Genouioù bras Langoad.

Guenonyon bras Langoat.

Les grandes bouches de Langoat.

Sell aze un dra propr ha brav, n'eo ket kaoc'h-saout foar Langoad.

Sell ahé dra propre ha braou, né ket koh saout foire langoat.

Une expression qui se disait autrefois, c'est-à-dire quelque chose de bien, ce n'est pas de bouse de vaches de la foire de langoat.

Peurid ar Roc'h, Peurid al lorc'h.

Peurit Roc'h, Peurit Loc'h.

Pommerit Jaudy de grandeur, c'est-à-dire Pommerit Jaudy et Langoat étaient considérées comme deux paroisses riches du Trégor autrefois, les choses ont changé ; ces deux communes possèdent un orgue dans leur église, ce qui été un signe de richesse.

Ker Roc'h.

Ker Roc'h.

La Roche Derrien, on ne doit jamais dit le bourg, ce serait vexer les Rochois, on dit la ville de la Roche.

Milinerien gaezh, tud a boan, tud a gouraj, savit ho torn, oh ! nag a dorn laer a welan !

Milinein kaës, tud poan, tud courage, saved ho dorn, ho na gueu dorn laër welan.

Mes chers meuniers, gens de peine et courage, lever votre main, ho que de mains voleuses je vois ; autre proverbe concernant La Roche, un père missionnaire venu faire une mission dans l'église de La Roche.

Roc'hiz fall, o tebriñ laou gant kig-sall.

Roc'his fall dibi laouw gan kig sal.

Les Rochois mangent des puces avec du lard, autrefois la Roche était peuplé de teilleurs de lin, minotiers et chiffonniers.

Roc'h, kapital stoub.

Roc'h, capitale stoup.

La Roche capitale de l'étoupe, produit travaillé après la récolte du lin, le lin travaillé donne de l'étoupe et filasse.

Kog kog kog, n'eo ket savet Job, piset 'neus en e wele, ne savo ket herie.

Coq coq coq ne ket savet Job, pissed neus hi gwélé na savont ket hirié.

coq coq coq Job n'est pas levé, il a pissé dans son lit et ne se lèvera pas aujourd'hui.

Komañsomp, eme ar person, a oa bet teir eur o sarmon.

Commençonb mé person, oa oa bet teir heures sarmont.

Commençons avait dit le recteur, quand il avait été trois heures en chaire, le sermon à l'église.

An hini a vez drol hag a oar 'nez plijadur ar pezh a gar.

Ni vé drôle ha eu war ne plijadur peas gar.

Celui qui est drôle et le sait, a du plaisir tant qu'il veut.

Hennezh zo paour ha difisil.

Hénés zon paour ha difficile.

Celui est pauvre et difficile.

Bugale pinvidik pe mic'hiek.

Bugalé pinvidig pé mihieg.

Enfants de riches ou qui ont le nez sale ; formule quand il pleut le jour d'un mariage.

Hennezh zo un diskrouger andouilh.

Hénés zon a disgrouguer andouilles.

Dans la cheminée, quelqu'un de grand.

Ar c'hased olaj.

Ar hassed holage.

Une caisse d'horloge, quelqu'un de grand).

Ur skeul babi.

Skeul babi.

Une échelle pour cueillir les cerises, quelqu'un de grand.

Hennezh zo manet.

Hénés zon maned.

Quelqu'un qui a des problèmes, pas éveillé.

Hennezh ne deuio ket du-mañ pa vo lazhet ar c'hochon.

Hénés deilket duman peu von lahed hochon.

Une personne dont on n'est pas content.

Hennezh a vez tremenet lost al leue dre e c'henou, blev ha tout.

Hénés vé tréméned lost loué dré he hennon, blev ha tout.

Une personne qui n'est au courant de rien de ce qui se passe chez lui.

Sell amañ jeuioù eme Dasel, mont d'ar prizon e-kerzh an eost.

Sell aman jeuon me Tassel, vont da prison kerz nest.

En voilà des façons avait dit un nommé Tassel, aller en prison à l'époque de la moisson.

Hennezh eo reut e lostenn.

Hénés hai reut hi losten.

Une personne qui est autoritaire.

Soubenn rouz a vo da goan.

Souben rouz von da goant.

Soupe à l'oignon au souper ou bien quand l'épouse est de mauvaise humeur.

Hennezh zo un alvokad brezhonek.

Hénés zon ha avocat brézoneg.

Un avocat bretonnant, une personne qui sait tout.

Aotrou Turked deus al lenn, 'na lakeet en e benn, da gaout un otomobil, dre ma oa ur c'herzher vil.

Aotrou Turquet (médecin) deus len, n'a lakeet ni ben da gad automobile, dré me oa ar herzer vil.

Mr Turquet à force de lire avait mis dans sa tête d'avoir une automobile, parce que c'est un mauvais marcheur ; c'étaient le début des autos, elles n'étaient sans doute pas nombreuses à l'époque ; une comptine de ma grand-mère maternelle qui était originaire de Louannec au sujet d'un médecin de Perros, fin du XIXe ou début du XXe siècle.

Hennezh n'eo ket deuet al laezh c'hoazh deus beg e fri.

Hénés né ket deut lez hoas deus beg hi fri.

Un jeune garçon qui n'est pas encore adolescent, la sexualité ne s'est pas encore manifestée.

Manet eo e fri war ar gloued.

Manet hé hi vri war kleut.

Une personne qui a raté son coup.

Hennezh zo kamm ki pa gar.

Héné zon kam ki peu gar.

Une personne qui se plaint sur commande, un peu capricieuse ou autrement dit un chien qui boîte quand il veut.

An arc'hant 'neus lost ebet.

Arhant neus lost bed.

L'argent n'a pas de queue, on peut dépenser beaucoup si on en a.

Feneant evel ur c'hi / Didalvez evel ur c'hi.

Fainéant ou didalvé ével hi.

Fainéant comme un chien.

Mezv, mezv, eme ar c'hazh, bemdez, bemdez, eme ar c'hi.

Merv, merv me has, bemday, bemday mé hi.

Saoul, saoul dit le chat, tous les jours répond le chien.

Ar wirionez zo kazus da glevet.

Wirionez zon kasus da klewed.

La vérité est dure à entendre.

Hennezh eo tost e groc'hen deus e gein.

Hénés hé tost hi grohen deus hi keingn.

Une personne qui est radine.

Pa vez erc'h war an douar ne vez na tomm na klouar.

Pé vé erh war douar, vé na tomm na klouar.

Quand il neige, il ne fait ni chaud ni tiède.

Hennezh eo aet e revr war e chouk.

Hénés hé het hi rer war hi chouque.

Une personne qui s'est vexée ou autrement dit son derrière est allé sur son dos.

C'hoari meurzh ar pezh a garo, met ur c'hostez d'ar c'hleuzioù a dommo.

Hoai meurz pez garo, med koasté hleuo tommon.

Le mois de mars peut être mauvais, mais au bord du talus ça chauffera.

An Olier druilh druilh gant e gozh fuzuilh, o vont d'an arme gant e gozh pod-kafe.

Nolier drull drull gant hi goz fusul vont da armée gand hi goz pout kafe.

Olivier le traînard avec son vieux fusil va à l'armée avec son vieux pot de café ; une comptine.

Hennezh ne staga ket e chas gant chaosis.

Hénés neu stagaet hi chass gant chaussis.

Une personne qui n'attache pas ses chiens avec de la saucisse, une personne qui sait faire des affaires.

Teil 'ba ar c'harr ha kig 'ba revr ar vatezh.

Teil bah har ha kign bah rer vatez.

Du fumier dans la charrette et de la viande dans le ... de la bonne, inutile de dire plus, on a compris.

Pab Rom, tachet kouevr, tachet plom, hag ur pezh tach war toull e revr.

Pape Rome, tached cuair, tached plome, ha pés tach wat toul hi rer.

Le pape de Rome, tâché de cuivre et tâché de plomb, et une grande tâche sur le derrière.

Louarn bihan blev war e silienn, louarn kozh blev war e gof ha louarn sot blev war e gog.

Louarn bien blèw war i zilienn, Louarn koz blèw war i gof ha Louarn zod blèw war i gok.

Petit Louarn, du poil sur l'anguille, le vieux Louarn du poil sur le ventre et le Louarn abruti, du poil sur le zizi ; pour se moquer d'un enfant dont le nom de famille était Louarn.

Hennezh zo dous-trenkig.

Hénés zon dous treikégn.

Une personne douceureuse mais de qui il faut se méfier, mi-figue mi-raison.

Digor da c'henou ha serr da daoulagad, hag e weli da vamm-gozh o chaokat avaloù.

Digor deu guenon ha ser deu daou lagad, ha weli deu vam goz chaqued avalo.

Ouvre ta bouche et ferme tes yeux et tu verras ta grand-mère mâcher des pommes.

Pa arri ar gwall eo gwelloc'h ar born evit an dall.

Pa hari ar gwal he wéloc'h born evit dall.

Quand le malheur arrive, il vaut mieux être borgne qu'aveugle.

'Ba ar frot emañ an digrot.

Bah frot man digrot.

Quand on se frotte bien le corps ou une chose quelconque, on nettoie bien.

Achu eo ar pateroù.

Achu hé patéro.

Les prières sont terminées, réflexion qui était faite autrefois quand on avait terminé quelque chose.

Na ton na son.

Na ton na son.

Ni ton ni son, quelque chose qui ne tient pas debout, qui n'a pas de consistance.

Arri eo Ar Roc'h 'ba Landreger.

Hai Roc'h bah landréger.

La Roche est arrivée à Tréguier, réflexion qui était faite par chez nous.

Hennezh zo penn-kentañ ar prosesion.

Hénés zon pen kentan procession.

Une personne qui se met en avant.

Hennezh emañ tout ar pardon gantañ.

Hénés man toud pardon gantan.

Une personne qui aime bien se mettre en avant, se faire remarquer.

Hennezh a zo fouet-boutik.

Héné a zon fouet boutique.

Une personne qui aime aller aux fêtes et à la limite s'acheter quelque chose et souvent.

Arri eo poent cheñch penn d'ar vazh.

Hail hé poent chench pen de vaz.

Il est temps de changer la façon de faire.

Pasianted Mai-Gwenole.

Patiented Maï Guénolé.

On disait cela quand il fallait beaucoup de patience avec certaines personnes, c'est-à-dire une patience sans limite.

Aet eo ar yar gant al louarn.

Hed hé yar guan louarn.

Quand une femme a fait la connaissance d'un autre homme que son mari.

Pep hini zo libr gant e damm kig.

Pep hini zon libre guant hi tamm kiig.

Chaque personne est libre de son corps, c'est-à-dire sur le plan sexuel.

Hennezh 'neus c'hoant da dastum tout an traoù 'ba ur gokenn u.

Hénés neus hoant deu dastum tout trew baz guoguen nu.

Une personne très intéressée qui veut tout s'accaparer, qui veut tout mettre dans une coquille d'oeuf.

Kernevad kof-rouz, berr berr e divhar ha don don e gof.

Kernewed konf rouz ber ber hi diar ha don don hi gonf.

Un cornouaillais au ventre roux, court sur ses jambes, et le ventre profond.

Betegoût zo mat partout.

Pété goud zon made partout.

De peur que, réflexion faite assez souvent, par des gens prévoyants.

Un u peilhet zo un u peilhet.

Nu peilled zon nu peilled.

Quelque chose qui est fini, une mission accomplie, sur laquelle il n'y a rien à dire, un oeuf écalé c'est un oeuf écalé.

Un toull zo un toull.

Toul zon toul.

Un trou c'est un trou, expression grivoise employée au sujet de la sexualité.

Hennezh pe honnezh zo kap da lakat mein d'en em debriñ.

Hénés pé honés zon kap da laked meign deu non dibi.

Une personne qui a la langue fourchue, mauvaise langue.

Se zo ur gac'hadenn yar.

Zé zon ar kahaden yar.

Une chose de peu de valeur, insignifiant, sans importance.

Hennezh zo ur paotr kac'her diaes.

Hénés zon pot kaher diés.

Une personne qui n'est pas facile de caractère.

Pedit ha pedit ervat hag e teuio an taol da vat.

Pédet ha pédet vadn ha deil toll da vad.

Priez et priez bien, et le coup réussira.

Teod ar c'hi zo medesin, ha teod ar c'hazh zo poezon.

Tewed hi zon médeucine, ha tewed has zon poëson.

La langue du chien est un médecin, la langue du chat est un poison.

Ora pro nobis, toull eo bragoù ar c'holist, toull eo a-dreñv, toull eo a-raok, ken e vez gwelet e bichigog.

Ora pro nobis, toul hé braguo holis, toul hai dré, toul hai roc, kent vé gwelet hi bichigog.

Ora pro nobis, le pantalon de l'enfant de choeur est troué, troué devant, troué derrière, à tel point qu'on voit sa petite chose.

Hennezh pe honnezh zo Jezus Maria Credo.

Hénés pé honés zon Jésus, maria crédo.

Une personne qui se lamente souvent, sans raison.

En l'an un, ar bloaz ma oa aet ur vuoc'h dreist ur c'hleuz.

En l'an un, bla oa hed vuc'h dreist hleu.

En l'an un, l'année où la vache a sauté par-dessus le talus.

« Pêr Pêr, digor din, biken pec'hed na rin », 'na lâret an alc'hweder, pa oa arri 'ba toull dor ar baradoz, pa ne oa ket digoret an nor dezhañ, e oa deuet en traoñ en ul lâret « Dieu Dieu Dieu ! ».

Per, Per digor din, bitien péhed a rin, na laret n'halhoueder, peu oa hay bah toul nonr baradoz, peu oa ket digoret nonr dezan, oa deut traou non laret Dieu, Dieu, Dieu.

Juron, Pierre Pierre, ouvre-moi la porte du paradis, jamais péché je ne ferai, comme on ne lui ouvre pas la porte, il descend en jurant, Dieu Dieu Dieu.

Arri berr war e gezeg.

Hai ber war hi kézec.

Une réflexion qui était faite quand quelqu'un était en difficulté, c'est-à-dire que les chevaux s'essoufflent.

Sell aze ur pred digoust d'ar person.

Sell ahé pret digoust da person.

Une réflexion qui était faite quand une personne avait mangé chez une autre personne à l'improviste, cela voulait dire qu'autrefois quand le recteur de la paroisse arrivait chez les gens, on l'invitait à prendre le repas, cela ne lui revenait pas à cher.