Brezhoneg Bro-Vear

Istoarioù berr

Sell aze un toulladig istoarioù berr bet kontet dimp gant Jañ-Pier Ar C'hamm deus Gwenezhan 'ba Bear : eñvorennoù bugaleaj evit al lodenn vrasañ hag ivez troioù bet arriet gant e vamm-gozh.

An interamant

Ni a oa bet 'ba un interamant… ah ! un dra a oa, bezañ a oa ur plac'h ha he den a oa 'ba Pariz hag e oant deus Gwenezhan. Hag ar plac'h a c'hoarie las 'ba an Pariz. 'Meus ket ezhomm da lâret dit petra a rae. Bon. Ha fidedoulle ! 'ba Gwenezhan, e oa krog reoù… 'na gouvezet un dra bennaket. Ha fidedoulle en em gavet klañv den honnezh. Hag e oa bet reoù a lâre… « 'meus aon zo roet soubenn hanternoz dezhañ gwech-ha-gwech-all ». Ampoezoniñ anezhañ tamm-ha-tamm. Bon. Fidedoulle, eñ o vervel, hag e oa degaset d'interiñ amañ 'ba Bear. Ha d'ar c'houlz-se, tout an dud ac'h ae d'an interamant, ha ni a oa ivez evel-just. 'Ba bered Bear… ha fidedoulle, homañ, la mama bretonne, ha genou gast e oa… o serriñ an dorn da tout an dud, hag arriet e-fas d'an intañvez-se, dirak tout an dud, met kreñv hein, « c'hwi kozh c'hast 'peus ampoezonet ho ten ! ».

Nous avions été à un enterrement… ah ! il y a une chose, il y avait une femme et son mari qui étaient à Paris et ils étaient de Gwenezhan. Et la femme avait une vie dissolue à Pariz. Je n'ai pas besoin de te dire ce qu'elle faisait. Bon. Et nom de Dieu ! à Gwenezhan, certains commençaient à… avaient su quelque chose. Et nom de Dieu ! le mari était tombé malade. Et il y en avait certains qui disaient… « je crois qu'on lui a donné de la soupe de minuit de temps en temps ». L'empoisonner peu-à-peu. Bon, nom de Dieu ! et lui de mourir, et on l'avait ramené pour l'enterrer à Bear. Et à cette époque-là, tout le monde allait à l'enterrement, et nous, nous y étions aussi bien sûr. Au cimetière de Bear… et nom de Dieu ! celle-ci, la mama bretonne, c'était une langue de pute… en train de serrer la main à tout le monde et elle était arrivée en face de cette veuve-là, devant tout le monde, mais fort hein ! « vous, vieille pute ! vous avez empoisonné votre mari ! ».

Ar gazeg

Er brezel diwezhañ, ar boched 'na rekizisionet tout ar c'hezeg evit mont d'ar brezel. Ha fidedoulle ! ma mamm-gozh a oa aet gant… 'na renket mont gant he c'hazeg ivez war plasenn Bear amañ. Ar blasenn zo dindan… e-fas d'an iliz. Hag ar boched aze, pa 'neuint gwelet ar gazeg oc'h arriout, an ofiser 'na lâret en galleg : « Ca c'est une jument pour les Allemands, pour les officiers allemands. » Elle a été marquée tout de suite au fer rouge, la croix gammée. Ha ma mamm-gozh ne gaozee ket galleg, sodet ma mamm-gozh o lâret d'an ofiser : « Te, mallozh ma doue fri lous ! e skofen a-walc'h ur grampouezhenn ganit-te ! Ar gazeg n'aio ket ganeoc'h, sur ! ». Hag e oa deuet seurezed ar gouent ha tout da degas n'onn ket pet kazeg evit… bon ! Maer Bear d'ar c'houlz-se a oa… a gaozee alman, hag e oa deuet ivez evit… da sikour ma mamm-gozh, abalamour dezhi da virout he c'hazeg. Ha fidedoue, a-benn ar fin, ne oa mann d'ober, ar gazeg-se a oa evit an ofiserien, ha ma mamm-gozh 'na lâret : « Peogwir eo evel-se, c'hwi 'peus kemeret ma den dija, lazhet ma den 'ba ar brezel kentañ, ma bemp mab zo aet d'ar brezel, ac'hanta ! kenkoulz eo din ober evel Jeanne d'Arc, mont war ar gazeg, mont d'ober brezel ! » Hag a-benn ar fin… met bezañ a oa bec'h aze ! Klevet 'teus kenderv ma dad, marvet bremañ ? hag a-benn ar fin 'na… 'neuint gallet rekuperiñ ar gazeg, hag ar gazeg zo chomet merket ordin deus… betek eo marvet.

À la dernière guerre, les boches avaient réquisitionné tous les chevaux pour aller à la guerre. Et nom de Dieu ! ma grand-mère était allée avec… avait dû aller avec son cheval aussi sur la place de Bear ici. La place qui est sous… en face de l'église. Et les boches, là, quand ils avaient vu le cheval arriver, l'officier avait dit en français : « Ca c'est une jument pour les Allemands, pour les officiers allemands ». Elle a été marquée tout de suite au fer rouge, la croix gammée. Et ma grand-mère ne parlait pas français, elle s'était emportée en disant à l'officier : « Toi, maudit vaurien ! je te collerai bien une mandale ! Vous n'emporterez pas mon cheval, sûr ! ». Et les sœurs du couvent étaient venues et tout pour apporter je ne sais combien de chevaux pour… bon ! Le maire de Bear à cette époque-là était… parlait allemand, et il était venu aussi pour… pour aider ma grand-mère, afin qu'elle puisse garder son cheval. Et nom de Dieu, finalement il n'y avait rien à faire, ce cheval-là était pour les officiers, et ma grand-mère avait dit : « Puisque c'est comme ça, vous avez déjà pris mon mari, tué mon mari à la première guerre, mes cinq fils sont partis à la guerre, eh bien ! autant pour moi faire comme Jeanne d'Arc, aller à cheval pour faire la guerre ! » Et finalement… mais c'était tendu là ! Tu as entendu le cousin de mon père, mort maintenant ? Et finalement elle avait… ils avaient pu récupérer le cheval, et le cheval est toujours resté marqué de… jusqu'à ce qu'il meure.

Ar bach

E-pad ar brezel c'hoazh, peogwir ma dad a oa bet liberet deus an Almagn evel soutien de famille hag e oa aet 'ba ar Rezistañs diouzhtu. Ha rekuperet ur bach. Bezañ a oa bet rekuperet traoù gant an Anglizien, 'na rekuperet ur bach evit ar feurm e vamm. Hag ar bach-se a oa merket, merket, numerotet ha tout, merket, hag e oa arriet… hag e oa laket war me n'onn ket, war ar patatez pe un dra bennaket evel-se. Arriet boched ti ma mamm-gozh. Hag ar boched o lâret dezhi evel-se : « Terroriste ! Terroriste ! », ma mamm-gozh. Ha 'noant c'hoant da gemer… da gemer ar bach ha tout ha da esa… Ma mamm-gozh a oa aet en he c'hoaze war ar bach, 'na lâret : « Kontant pe xxx (?), ac'hanta ! ar bach-se a chomo aze ». Met ar re-se ne gomprenent ket mann ebet. Ha 'na graet moaien da viret ar bach. Ma dad 'na lâret dezhi hañ : « C'hwi, ma vijec'h bet ur paotr e oac'h bet lazhet ! ».

Pendant la guerre encore, puisque mon père avait été libéré en Allemagne comme soutien de famille, et il avait été tout de suite dans la Résistance. Et il avait récupéré une bâche. Il y avait eu des choses de récupérées avec les Anglais, il avait récupéré une bâche pour la ferme de sa mère. Et cette bâche-là était marquée, marquée, numérotée et tout, marquée, et était arrivée… et elle était mise sur je ne sais quoi, sur les patates ou quelque chose comme ça. Des boches étaient arrivés chez ma grand-mère. Et les boches de lui dire comme ça : « Terroriste ! Terroriste ! », ma grand-mère. Et ils voulaient prendre… prendre la bâche et tout et pour essayer… ma grand-mère s'était assise sur la bâche, elle avait dit : « Contents ou xxx (?), eh bien ! cette bâche-là restera là ». Mais ceux-là ne comprenaient rien. Et elle avait réussi à garder la bâche. Mon père lui avait dit hein : « Vous, si vous aviez été un homme vous auriez été tuée ! ».

Krapat war ar chapel

Ni, peogwir ne vezemp ket… ne oa ket televizion na mann ebet, na radio na mann ebet, betizoù a raemp evel-just, ha fidedoulle ! e oamp komañset, hep na skeul na mann ebet hañ, mont deus traoñ ar chapel betek krec'h. Hep mann ebet. Hag un devezh fidedoulle ! glav a rae, ha pep hini a oa e dro hag e oa ma dro d'ober… da vont. Ha fidedoulle ! me o vont war-grec'h met d'ar c'houlz-se e oan dilikat. Hag aet betek krec'h. Aet betek beg an doenn hañ. Ha goude, diskenn. Fidedoulle ! Me o komañs diskenn. Met rampet e oan. Ha derc'het da diskenn. Ar re all a oa 'ba an traoñ o krial. « O vont… pelec'h emañ hemañ o vont ? ». Me ne oan ket fier met… ha zo man... manet, da apeupre daou vetr hanter deus traoñ, stag deus ar roc'h gant ma señturenn, 'ma ket bragoù ebet ken !

Nous, puisque nous n'étions pas… il n'y avait pas de télévision ni rien, ni radio ni rien, nous faisions des bêtises bien sûr, et nom de Dieu ! nous avions commencé, sans échelle ni rien hein, à aller du bas de la chapelle en haut. Sans rien du tout. Et un jour nom de Dieu ! il pleuvait et c'était à chacun son tour et c'était mon tour de faire… d'aller. Et nom de Dieu ! moi de monter mais à cette époque-là j'étais agile. Et j'étais allé jusqu'en haut. J'étais allé jusqu'au sommet du toit hein. Et après, descendre. Nom de Dieu ! Moi de commencer à descendre. Mais j'avais glissé. Et continué de descendre. « Où est-il en train d'aller ? » Moi je n'étais pas fier mais… et est res… resté, à à peu près deux mètres et demi du bas, attaché à la roche avec ma ceinture, je n'avais plus de pantalon !

Ar pedennoù

Bezañ a oa unan gozh hag a oa un tamm bihan kollet, a oa o chom tal-kichen ar chapel. Ha d'ar c'houlz-se pa… d'ar c'houlz-se… bremañ e vez ur bern reoù gozh kollet pa vez cheñchet plas dezhe, met hoñ a oa bet ordin. Hag evel-se, 'ba ar memes plas, ha kollet e oa tamm bihan met… e chome war an dro. Hag ec'h ae bemdez da lâret he fater 'ba ar chapel. Hag e veze o lâret he fater en brezhoneg. Ha fidedoulle, petra 'mamp graet ni ? « Petra a vo graet d'an hini gozh ? ». Ha petra 'mamp graet nemet mont, daou a ouveze mat ar brezhoneg, mont da selaou anezhi e-pad ur pennad. Unan a oa koachet 'ba ar gador-sarmon, hag unan all 'ba c'honfesional… o klevet an hini gozh o lâret… Pa 'mamp desket he fateroù, fidedoulle ! ni o vont 'ba an ili… 'ba ar chapel, hag unan koach 'ba pep a… ha neuze pep hini d'e dro, hag an hini gozh a lâre he fater 'ba ar chapel, ha ni a responte anezhi. Ha goude, ha goude, pa oa retornet deus aze, fidedoulle ! 'na kavet he merc'h evel-se : « Soñj deoc'h Leoni, an aotrou Doue 'neus respontet ac'hanon ! ».

Il y avait une vieille qui était un petit peu perdue, elle habitait à côté de la chapelle. Et à cette epoque-là quand… à cette époque-là… maintenant il y a plein d'anciens perdus dès qu'on les change de place, mais elle l'avait toujours été. Et comme ça, au même endroit, et elle était perdue un petit peu mais… elle restait dans les environs. Et elle allait tous les jours dire son pater dans la chapelle. Et elle disait son pater en breton. Et nom de Dieu ! qu'avions-nous fait ? « Qu'est-ce qu'on va faire à la vieille ? ». Et qu'avions-nous fait ? Aller, deux qui savaient bien le breton, aller l'écouter pendant un moment. Un était caché dans la chaire et un autre dans le confessionnal… entendant la vieille dire… Quand nous eûmes appris ses paters, nom de Dieu ! nous d'aller dans l'égli… dans la chapelle, et un caché chacun dans… et alors chacun son tour, et la vieille disait son pater dans la chapelle, et nous lui repondions. Et après, et après, quand elle était revenue de là, nom de Dieu ! elle avait trouvé sa fille comme ça : « Pensez-donc Léonie, le seigneur Dieu m'a répondue ! ».

Ar flech

A-hend-all neuze… peogwir d'ar c'houlz-se, pa veze unan marv 'ba Gwenezhan e veze sonet ar glas, evel 'ba tout ar parrouzioù hañ. Hag en-dro d'ar chapel e oa ur vered gant torkadoù fleur met en abandon, ha ni a veze koachet e-barzh, un tamm toull, e-fas d'ar c'hloc'h, hag e veze unan hag a ouveze… a ouveze ar c'hwistellerez abalamour dimp da dennañ pep hini 'ba ar c'hloc'h. Da c'houlz-se e oamp akuit. « Ding ! Ding ! » Ha neuze e weles tout an dud oc'h arriout. « Piv zo marv 'ba Gwenezhan, piv zo marv ? » Met sur on dit-te ne oa ket pas… pa oamp koachet e-mesk an torkad fleur, ne save ket pas ganimp hañ.

Autrement alors… puisqu'à cette époque-là, quand il y avait un mort à Gwenezhan on sonnait le glas, comme dans toutes les communes hein. Et autour de la chapelle il y avait un cimetière avec des buissons de fleur mais à l'abandon, et nous nous cachions dedans. Un petit trou, en face de la cloche, et il y en avait un qui savait… qui savait [tirer] au lance-pierre [confondu ici avec le sifflet] afin que chacun puisse tirer sur la cloche. A cette époque-là nous étions adroits. « Ding ! Ding ! » Et alors tu voyais tous les gens arriver. « Qui est mort à Gwenezhan, qui est mort ? » Mais je t'assure qu'on ne toussait pas… puisque nous étions cachés dans les touffes de fleurs, on ne nous entendait pas tousser hein.

Ar gastennad

Eh ! ha gant Depute sell ! e oa Depute peogwir, pa oan aet d'ar skol, Depute a gase ac'hanon… oh ! koshoc'h… seizh pe eizh vloaz a oa koshoc'h eviton, me a oa… ar wech kentañ e oan aet d'ar skol, ec'h aen gantañ war velo, war ar porte-bagage, gant velo e vamm, fidedoulle ! hag eñ a gemere ac'hanon 'ba… pac'h aemp d'ar skol ha retorn evel-just. O tiskenn Gwenezhan, 'ba krec'h Gwenezhan, 'na freinet, ha torret e daou freñ gantañ. Ha d'ar c'houlz-se, antre ar chapel, antre ar vered a oa ur portail houarn, hag e terc'he da lâret : « Mankout a ra ar portail bezañ digor, hag ec'h efomp direktamant 'ba ar vered, aze omp sur da… pas kaout mann ebet. Ha ma esaomp treiñ 'ba traoñ ar bourk, ec'h efomp 'ba al loch chas 'ba… emañ 'ba an traoñ, 'ba an toull. Mac'h eomp… mac'h eomp eeun ec'h eomp war an hent bras e vefomp lazhet gant un oto. » Ha fidedoulle ! Met… eh ! derc'hen a rae ar velo da gemer vitesse. Ha 'mamp tremenet ha just e-fas da ti Brian, aze e oa un ale hag a oa un tamm bihan uheloc'h. Aze 'mamp graet ur pezh lamm gant ar velo. Ha ne oa ket nemet an hanter deus ar portail digor. Ha tremenet just e-kreiz-etre post-mein ha portail, hon-daou war velo. Ha goude, aet 'ba ale ar vered, met douar ar vered a oa uheloc'h evit an ale. Ha hop ! Ha ni o nijal gant ar velo adarre. Hag e oa ur pezh… ur pezh torkad beuz, met ur pezh hini hañ ! Abaoe eo… abaoe zo… abaoe zo graet e voustach dezhañ. Hag aet direktamant e-barzh, plantet hon-daou e-barzh, ha 'mamp ket bet mann ebet.

Eh ! et avec Député [surnom] tiens ! c'était Député puisque, quand j'étais allé à l'école, Député nous emmenait… oh ! plus vieux… il était sept ou huit ans plus vieux que moi, moi j'étais… la première fois que j'allais à l'école, j'allais avec lui à vélo, sur le porte-bagage, avec le vélo de sa mère, nom de Dieu ! et il me prenait à… quand nous allions à l'école et que nous revenions bien sûr. En descendant Gwenezhan, en haut de Gwenezhan, il avait freiné, et cassé ses deux freins. Et à cette époque-là, à l'entrée de la chapelle, à l'entrée du cimetière, c'était un portail, et il continuait de dire : « Il faut que le portail soit ouvert, et nous irons directement dans le cimetière, là nous sommes sûrs de… de ne rien avoir. Et si nous essayons de tourner en bas du bourg, nous irons dans la niche des chiens à… qui est en bas, dans le trou. Si nous allons… si nous allons tout droit nous allons sur la grande route, nous serons tués par une voiture. » Et nom de Dieu ! Mais… eh ! le vélo continuait de prendre de la vitesse. Et nous étions passés juste en face de chez Briand, là il y avait une allée qui était un peu plus haute. Là nous avions fait un grand saut avec le vélo. Et il n'y avait qu'une moitié de portail d'ouverte. Et nous étions passés juste entre le poteau de pierre et le portail, nous-deux sur le vélo. Et après, nous étions allés dans l'allée du cimetière, mais le niveau du cimetière était plus haut que l'allée. Et hop ! Et nous de voler de nouveau avec le vélo. Et il y avait un gros… un gros bosquet de buis, mais un très gros hein ! Depuis il est… depuis il y a… depuis on lui a fait la moustache. Et nous étions allés directement dedans, les deux plantés dedans, et nous n'avions rien eu.

An otokarr

Eh ! Bezañ a oa ivez, war an hent bras neuze, e veze graet an hent bras deus an nationale gant... tamm bihan dirak ar bistro aze bremañ. Aze e oa un entrepriz gwechall. Hag e veze an otokarr o tont deus… daou otokarr deus Sant-Brieg betek Lannuon. Hag e veze deus… d'abardaez, e veze daou otokarr. Ha d'ar c'houlz-se an otokarr a dransporte ar c'holioù. Ni ac'h ae… ec'h oa ur veingleuz pelloc'h war an hent bras, hag e oa balan ha tout hag ec'h aemp da goach… e veze… e veze gortozet an daou otokarr. Pe veze tremenet an hini kentañ, a-benn neuze 'mamp preparet ur c'holi. Hag e veze laket traoù e-barzh, goude e lârin dit-te petra a veze laket e-barzh. Ha laket, peogwir ni a veze… a veze kemeret evel genaoueien 'ba Gwenezhan, 'mamp ket droed… ni a oa ar reoù baour ha 'ba Bear e oa ar reoù binvidik. Ha unan bennaket 'na… sur a-walc'h, klasket jeu diouzhimp, ni a oa finoc'h evit se. Petra 'mamp graet ? Ne oamp ket, ne oa ket ar wech kentañ dimp d'ober hañ. Hag an otokarr o tremen. Unan o vont da bozañ ar c'holi e bord an hent. Hag e oa tec'het. Dek munud goude, an otokarr all oc'h arriout. Ha fidedoulle ! « An hini zo a-raok din 'neus kollet ur c'holi. » An otokarr oc'h aretiñ, digoriñ ar bortierenn, hag e tiskenne unan da dapet ar c'holi hag e-barzh. Ha fidedoulle ! kaset… kaset da Vear gant an otokarr. Ha me 'meus soñj pa oan 'ba ar skol primaire, unan a oa... ar mab 'mamp kaset ar c'holi, fidedoue ! Eñ ne gaozee ket brezhoneg. E dad a rae botoù-koad 'ba Bear, Laeron, ha fidedoue ! o lâret din evel-se :
« Toi t'es de Gwenezhan !
– Et alors ? Pourquoi ? Qu'est-ce que t'as à me dire ?
– Ouais ! Vous êtes une bande de voyous à Gwenezhan !
– À ce que je sache, on est pas des voyous.
– Ouais ! J'sais pas qu'est ce vous avez fait ! Ma mère a reçu un colis. Quand elle a ouvert le colis, il y avait plein de grenouilles dans le colis, vivantes. Elle est montée sur le meuble, et les grenouilles se baladaient dans la maison !
- Ah moi j'suis pas au courant ! »

Hag e oan 'ba an taol !

Eh ! Il y avait aussi, sur la grande route alors, on appelait la nationale la grande route avec… un petit peu devant le bistro là maintenant. Là il y avait une entreprise autrefois. Et il y avait un autocar venant de… deux autocars de Sant-Brieg jusqu'à Lannuon. Et il passait le… en fin d'après-midi, il y avait deux autocars. Et à cette époque-là, l'autocar transportait les colis. Nous allions… allions à la carrière plus loin sur la grande route, et il y avait des genêts et tout et nous allions nous cacher… on… on attendait les deux autocars. Quand le premier était passé, pour alors nous avions préparé un colis. Et on mettait des choses dedans, après je te dirai ce qu'on mettait dedans. Et mis, puisque nous étions… nous étions pris pour des imbéciles à Gwenezhan, nous n'avions pas le droit… nous étions les pauvres et à Bear c'était les riches. Et quelqu'un nous avait… sûrement, cherché des noises. Nous étions plus fin que cela. Qu'avions-nous fait ? Nous n'étions pas, ce n'était pas la première fois que nous le faisions hein. Et l'autocar de passer. Un était allé déposer le colis au bord de la route. Et il avait détalé. Dix minutes plus tard, le second autocar d'arriver. Et nom de Dieu ! « Celui qui est devant moi a perdu un colis ! ». L'autocar de s'arrêter, d'ouvrir la portière, et un descendait pour prendre le colis et le mettre dedans. Et nom de Dieu ! emporté… emporté à Bear par l'autocar. Et moi je me souviens quand j'étais à l'école primaire, un était… le fils chez qui nous avions envoyé le colis, nom de Dieu ! Il ne parlait pas breton. Son père faisait des sabots de bois à Bear, Laeron, et nom de Dieu, il m'avait dit comme ça :
« Toi t'es de Gwenezhan !
– Et alors ? Pourquoi ? Qu'est-ce que t'as à me dire ?
– Ouais ! Vous êtes une bande de voyous à Gwenezhan !
– À ce que je sache, on est pas des voyous.
– Ouais ! J'sais pas qu'est ce vous avez fait ! Ma mère a reçu un colis. Quand elle a ouvert le colis, il y avait plein de grenouilles dans le colis, vivantes. Elle est montée sur le meuble, et les grenouilles se baladaient dans la maison !
- Ah moi j'suis pas au courant ! »

Et j'étais dans le coup !

Ar ruzadennoù

Eh ! Pa oamp… pa veze… d'ar c'houlz-se e veze erc'h war an douar e-pad ar goañv. Ac'hanta ! Ni… ni a rae ruzadennoù da diskenn Gwenezhan deus krec'h betek an traoñ. Otoioù oc'h esa… met ne oa ket kalz otoioù d'ar c'houlz-se met añfin bon ! Otoioù a oa. Ha fidedoue ! pa oa ur c'houchad mat, ha ni ne raemp ket nemet tremen dre… lufr an hent. Hag an otoioù n'ae ket… ne oant ket kat ken da vont war-grec'h. Reoù a esae tremen. Ne oa ket kalz a otoioù met bern trouz a raent war hon lerc'h met ni a derc'he bepred. Ha graet… pa raemp… bet 'mamp graet ur charriod, mont a raemp lec'h e veze skoet an traoù 'ba an ordurioù. Graet ur charriod ganimp. Ha neuze peder rod ha laket ur fiselenn d'ober an direksion ha daou war… pep hini d'e dro da… da diskenn. Amañ e oa war hent… e-fas d'an Armoripark amañ. Eñ a oa hent Sant-Laorañs, aze e oa ur pezh diskenn. Ha ni o vont 'ba… hon-daou, me a oa 'ba dreñv hag eñ a oa 'ba ar penn a-raok. Ha pep hini e dro evel-just da vont ha diskenn 'ba ar vitesse. Hag ur c'hamion oc'h arriout deus… ha klakson. N'ae ket prim d'ar c'houlz-se, met ni ac'h ae 'vat. Ha fidedoulle ! an hini a oa o konduiñ hon charriod oc'h esa sachañ war… hag ar fiselenn 'na torret. Ha ni o vont 'ba… a-benn-bouzell 'ba an touflez.

Eh ! Quand nous étions… quand il y avait… à cette époque-là il y avait de la neige par terre pendant l'hiver. Eh bien ! Nous… nous faisions des glissades pour descendre Gwenezhan, du haut jusqu'en bas. Des voitures essayaient… mais il n'y avait pas beaucoup de voitures à cette époque-là mais enfin bon ! Il y avait des voitures. Et nom de Dieu ! quand il y avait une bonne couche, nous ne faisions que passer par… la route était lisse. Et les voitures n'allaient pas… elles ne pouvaient plus monter la côte. Certains essayaient de passer. Il n'y avait pas beaucoup de voitures mais elles faisaient beaucoup de bruit derrière nous mais nous nous continuions quand même. Et [nous avions] fabriqué… quand nous faisions… nous avions fait un charriot, nous allions là où l'on jetait les choses aux ordures. Nous avions fabriqué un charriot. Et alors quatre roues et nous avions mis une ficelle pour faire la direction et deux sur… chacun son tour pour… pour descendre. Ici il y avait une route… en face de l'Armoripark ici. Ca c'était la route de Sant-Laorañs, là il y avait une grande descente. Et nous d'aller dans… tous les deux, j'étais à l'arrière et lui à l'avant. Et chacun son tour bien sûr d'aller et de descendre à toute vitesse. Et un camion d'arriver de… et un coup de klaxon. On n'allait pas vite à cette époque-là, mais nous nous foncions. Et nom de Dieu ! celui qui conduisait notre charriot en essayant de tirer sur… et la ficelle avait cassé. Et nous d'aller dans… la tête la première dans le fossé.