Brezhoneg Bro-Vear

Brezhoneg > Galleg

kat (bezañ –)

Stummioù : kat ;

capable (être –)

1. Pa oas te yaouank sur a-walc'h ne vije ket familiales a-benn neuze. 2. Bije. 1. Bije ? 2. Bije laouen. 2. Ya ? 2. Ya ! Memestra . Ya. 1. Se n'on ket kat da lavaret hañ, met... 2. Geo.

1. Pé oas té yowañk zur wah vijé ke familiales bènn neuhé. 2. Bijé. 1. Bijé ? 2. Bijé lowen. 1. Ya ? 2. Ya, mostra. Ya. 1. Zé n’on kat te lâred añ, mè... 2. Gè.

1. Toi, quand tu étais jeune, il n'y avais probablement pas d'aides familiales à cette époque. 2. Si. 1. Si ? 2. Bien sur que si. 1. Ah bon ? 2. Oui, quand même. 1. Moi je ne sais pas, mais... 2. Si.

1. Plac'h, 1946, Pederneg
2. Plac'h, 1925, Trezelan (Bear)
(dastumet gant Riwal)

Met neuze, neuze en em enerve a-wezhioù. Ur c'hras kaer e vije dezhañ c'hoazh peogwir ne oa ket kat d'ober. Eñ. Eñ ne oa ket kat.

Mè neuhé, neuhé non énèrvé (a)wêjo. Hras kèr vijé deañ hoas pegur oa k' kat t'or. Eñ. Eñ oa ke kat.

Mais alors il s'énervait parfois. Ça l'arrangeait bien [pourtant] [que nous soyons là], puisque lui ne pouvait pas le faire. Lui. Il ne pouvait pas.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Met xxx (?)... ur c'hras kaer dezhañ kaout e verc'hed ober e labour evitañ peogwir eñ ne oa ket kat d'ober (dre) an avani ne gleve ket, quoi, ne oa ket kat d'ober tout an traoù.

Mè xxx (?) hras kèr déañ kawt i vèrhet or i labour witañ pegur eñ oa k’ kat t’or nañvèin glèwé ket, quoi, oa k’ kat t’or tou ’n trèw.

Mais... Ça l'arrangeait bien d'avoir ses filles pour faire son travail, puisqu'il ne pouvait pas le faire, parce qu'il n'entendait pas, il ne pouvait pas tout faire.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ha feiz, e oa chomet evel se quoi, e-barzh, ken ne oa ket kat ken, fin, ken ne oa ket kat ken...

A fé, oa chomet vesé quoi, bars, kén oa k' kat kén, fin, kén oa k' kat kén…

Elle y était restée jusqu'à ce qu'elle n'en soit plus capable.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Se ne oa ket ur c'hleñved hañ. Se ne oa ket ur c'hleñved hañ, nann, nann. Pa oas kat d'ober e raes hañ.

Zé oa ke hleñved añ. Zé oa ked hleñved añ, nann, nann. Pé oas kat t’or rès añ.

Ça n'était pas une maladie [être enceinte]. Ça n'était pas une maladie, non. Quand tu étais capable de le faire [travailler], tu le faisais.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Oh ya me a zo kat da deskiñ bern traoù d'ar re all !

[o ja me zo kat də ˈdiski bɛʁn tʁɛw də ʁe ɑl]

Oh oui je suis capable d'apprendre beaucoup de choses aux autres !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

hag ar glesker pac'h arrie... pac'h arrie un naer warnañ, ne oa ket kat da dec'hel hañ

[a 'gleskər pe 'hɑje pe 'hɑje ə ə nɛ:ɹ warnɑ̃ wa kə kɑd də 'deχəl ɑ̃]

et la grenouille, quand arrivait... quand arrivait euh... un serpent sur elle, elle n'était pas capable de fuir hein

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

boñ, ne dalv ket ar boan peogwir n'omp ket kat da vann ebet

[bɔ̃ dɑ:l kə bwɑ̃:n py'gy:r nɔ̃m kə kɑd də 'vɑ̃nbet]

bon, ce n'est pas la peine puisque nous n'y pouvons rien

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ar pezh on kat d'ober hein

[pez ɔ̃ kɑt to:r kwa ɛ̃]

ce que je peux faire quoi hein

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ha hi oa kat da vezañ graet

[a hi wa kat də 'veã gwɛt]

et elle aurait pu l'avoir fait

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

se zo kat da...

[ze zo kɑt tə]

ça peut...

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

Kap eo da gaout koan diwezhat !

[kab ɛ də gaːd gwɑ̃ːn diˈwɛat]

Elle est capable de retarder le souper !

[dit au sujet d’une personne qui traine, ici une caissière particulièrement bavarde]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kap eo lakat goan diwezhat !

[kap ɛ ˈlakə kwɑ̃ːn diˈwɛat]

Elle est capable de retarder le souper ! [de quelqu'un qui fait perdre leur temps aux autres]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ah ya kat da dibluañ an dud pe da diwadañ an dud.

[a ja kat də diˈblyɑ̃ dyt pe də diˈwɑːdɑ̃ dyt]

Ah oui [ils sont] capables de plumer les gens ou de les saigner. [vendeurs]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

peogwir ac'hanta eu... eu... lec'h e oa ar voutonenn e oa... eu... e oa partiet ar voutonenn, me 'ma gwelet e oa un toull, drailhet an danvez, alors quand même 'na ket bouton ken, ha 'ma lâret da Frederik « quand même ! e oas kat da vezañ graet, laket... peotramant degaset anezhañ din, e vez laket un tamm danvez dindan, ha graet des points zigzags, ha goude e vez staget ar bouton, e-barzh »

[pəˌguˑʁ ˈhɑ̃nta ə ə - le̞h wa vuˈtɔ̃ːnən ə wa - ə wa paʁˈtiːəd vuˈtɔ̃ːnən - me ma gwe̞ld wa ˈntul - ˈdʁɑjɛd ˈdɑ̃nve - ... ˈnakə ˈbutɔ̃n ken - a ma lɑːʁ də fʁedeʁik ... - was kat tə ˈveːɑ̃ gwe̞t ˈlɑkət - peˈtɑ̃mɑ̃ ˈdje̞sə neɑ̃ dĩ - ve ˈlɑkə tɑ̃m ˈdɑ̃nve diˈnɑ̃ːn - a gwe̞t ... - a ˈguːde ve ˈstɑːgə ˈbutɔ̃n - baʁs]

puisque eh bien euh... euh... là où était le bouton c'était... euh... le bouton était parti, j'avais vu qu'il y avait un trou, le tissu était défait, alors quand même il n'avait plus de bouton, et j'avais dit à Frédérique « quand même ! tu pouvais le faire, mettre... ou sinon me l'apporter, on met un morceau de tissu dessous et fait des points zigzags, et après on attache le bouton, dedans

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

Gwelet frazennoù all...

pouvoir

Ha evel se, ma arru X ha Y da welet ac'hanon e vin kat da reiñ bep a damm dezhe.

[a vəse ma 'haj X a Y də 'we̞ld 'ãw vĩ 'kat tə 'ʁœɲ bɔb 'dãm de̞]

Et comme ça, si X et Y arrive me voir, je pourrais leur donner un morceau à chacun.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ma 'tez c'hoant da gas un tamm gachenn d'unan bennak e vi kat d'ober. Peogwir 'to da asied d'ober.

Ma té c'hoan te gas tamm gachenn d'un bénnak vi kat t'or. Pugur to de asiet t'or.

Si tu veux apporter un morceau de gâteau à quelqu'un, tu pourras le faire. Parce que tu auras ton assiette pour ça.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Oh ya, kar an ed a vije ret kas anezhe d'ar solier, te a oar. An ed a vije ezhomm da gas anezhe e-barzh ar solier. Evel se ne raes ket se... ne oas ket kat d'ober se e-barzh ar park.

O ya. Ka ’n éd vijé rét kas nè de zoier, té oar. ’N éd vijé émm de gas nè bah zoier. Vesé rès ke zé… Oas k’ kat t’or zé bah park.

Oh oui, car il fallait amener le blé au grenier, tu sais. On devait amener le blé dans le grenier. Donc tu ne faisais pas... tu ne pouvais pas faire ça dans le champ.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Pa vije laket ar machinoù war bronnoù... ... ar vuoc'h, feiz, hennezh a goroe e-unan quoi. Ha e derc'he d'ober, e derc'he da sachañ goude. Ha feiz evel se e oa kat da surveilh div pe deir pe beder asambles quoi.

Pé vijé laked machino war bronno… vuh, fé, heñ goroé ihun quoi. A dèrhé d’or, dèrhé de jèchañ goudé. A fé vesé oa kat de survèi diw pé dèr pé béder sam(bl)es quoi.

Quand on mettait les machins sur les mamelles de la vache, la machine trayait toute seule. Et elle continuait de tirer ensuite. Et comme ça, on pouvait en surveiller deux ou trois ou quatre en même temps.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Kat out d'ober ar skol d'ar reoù all.

[kad ut doːʁ skoːl də ʁɛw al]

Tu peux enseigner aux autres. [litt. « faire l'école »]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

toujust ma 'h eo kat da chom war ar wezenn

[tu'ʒyst ma hɛ kat tə ʃɔm war 'weən]

tout juste s'il peut rester sur l'arbre [nid de pie]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ur broc'h emezañ 'neus graet se, eñ a debre tout mel ar gwesped ha ne oa ket... ne oant ket kat da bikat anezhañ, re xxx (?) e oa e groc'hen

[broh meɑ̃ nøz gwɛt se hẽ: ’dɛ:bɛ tud me:l ’gwespət a wa kət wɑ̃ɲ cə kat tə ’bicə neɑ̃ re ? wa i ’grɔhən]

un blaireau dit-il, a fait ça, il mangeait tout le miel des guêpes et il n'avait pas... elles ne pouvaient pas le piquer, sa peau était trop xxx (?)

???

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

N'on ket kat en em gousket war serten eurioù (?) da... da nav eur pe dek eur aze.

[ˈnɔ̃ːŋ kat də nɔ̃n ˈguske war ˈsɛʁtɛn ˈœʁjo də də ˈnɑvəʁ pe ˈdegəʁ ˈɑe]

Je ne peux pas dormir à certaines heures, vers neuf ou dix heures.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

ne oant ket kat da vann ebet kwa

[wɑ̃ɲ cə kɑd də vɑ̃n'bet kwa]

ils ne pouvaient rien faire quoi

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

Gwelet frazennoù all...

risquer de

Ya kar ma ne vijent ket bet sec'h a-walc'h e oant kat da vezañ bet graet evel louediñ pe en em peg ha machinet neuze.

Ya ka ma vijènt ke bé sêh wah oant kat te véañ bé gwèt vèl lwèdiñ pé non pék a machinet neuhé.

Oui, car s'il [le blé] n'avait pas été assez sec, il risquait de faire comme moisir ou se coller, et se machiner alors.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Met e-barzh ar c'hreiz ne vije ket laket re, nann kar neuze e vije re... 'h arrue re a nerzh e-barzh ar c'hreiz ar billig, ha e oant kat da rostañ e-barzh ar c'hreiz quoi.

Mè bah hrèis vijé ke lake ré, nann ka neuhé vijé ré... ’h aié ré nèrz bah hreiz billik, a oant kat te rostañ bah hreiz quoi.

Mais il ne fallait pas en mettre trop [du bois] au milieu, non car alors il y avait trop de chaleur au milieu de la galetière, et elles risquaient [les crêpes] de cramer au milieu.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ya avat, 'meus soñj, pa oan dougerez deus X, feiz, 'ma lavaret da X : Ha feiz emezon-me, an trakteur zo fin eviton bremañ evit ur pennad. Kar se a oa kat da vezañ laket ac'hanon da goll anezhañ quoi.

Ya hat, meus choñj, pé oan dougêres deus X, fé, ma laat te X : A fé, moñmé, ’n trakteur zo fin witoñ brœmañ wid pènnat. Ka zé oa kat te véañ laked añw de goll néañ quoi.

Oui, je me rappelle, quand j'étais enceinte de X, j'avais dit à Y : Ma foi, le tracteur c'est fini pour moi pour un moment. Parce que ça c'était susceptible de me faire le perdre.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)