Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 14 frazenn.

1. Jeanne... Jeanne a oa bet kollet ivez 'ba ur garg foenn ur wech, e oa dindan boutelloù foenn, met kouezhet ar garg foenn, oh ya ! homañ a oa chomet... 2. an han... 1. peogwir e oa chomet... 2. an hanter deus ar garg 1. n'houlle ket dont en traoñ diwar ar c'harr, ha... war... 'ba... 'ba... 'ba Rumodu du-hont er penn all, e oant o tont, 'na douar du-hont, e oa o tont gant ar garg foenn, 'oa ket kalz, hag e oa chomet war ar c'harr, ha rampet eu... rampet ar bern kwa, hag ar c'harr en traoñ, ha Jeanne dindan, hag Aogust oc'h arriet 'ba ar gêr, o lakat ur skeul, o vont 'ba an ti d'evañ ur bannac'h chistr ha... « met oc'h ober petra 'h out ivez, emezi ? », ha neuze pa oa deut er-maez, klevet 'na huchal, 'wele den ebet, neuze e oa aet en tu all d'ar c'harr, met 'oa ket foenn 'ba an tu all 2. nann ! Gilbert... 1. ha neuze e oa aet war e giz, n'eo ket ? n'onn ket penaos 'neuint kavet anezhi 2. aet... aet e oa gant an oto, etrenek Rumodu goude, ha 'deuint kavet Jeanne 'ba an touflez, gant ar foenn 1. dindan ar foenn, bet 'na chañs, pas bezañ mouget 2. ya ! 1. ha torret he vrec'h, n'eo ket ?

1. [ˌʒɑn - ˌʒɑn wa be ˈko̞ləd ˌiˑe bah gɑɹg ˈvwɛn ə ˈweʃ - wa diˌnɑ̃ˑn buˌtelo ˈvwɛn - mɛ ˈkweˑt ˌkɑɹg ˈvwɛn - o ˌjɑ - ˌho̞mɑ̃ wa ˌʃo̞mə] 2. [ˈnɑ̃] 1. [pyˌgyˑɹ wa ˌʃo̞mə] 2. [ˈnɑ̃təɹ dœz ˈgɑɹk] 1. [nuˈlɛ kə dɔ̃n ˌtɹo̞w diwaɹ ˈhɑɹ - aː - waɹ bah bah - bah ɹyˈmoːdy ˈdyˑɔ̃n pe̞nˈɑl - wɛɲ ˌtɔ̃n - na ˈduˑaɹ ˌdyˑɔ̃n - wa ˌtɔ̃n gɑ̃n ˌgɑɹg ˈvwɛn - ˌwa kə ˈkɑls - a wa ˌʃo̞mə waɹ ˈhɑɹ - a ˈɹɑ̃mpəd ə - ˈɹɑ̃mpəd ˈbɛɹn kwa - a ˈhɑɹ ˌtɹo̞w - a ˌjɑn diˌnɑ̃ˑn - a ˌoˑgys ˈhɑjə bah ˈge̞ːɹ - ˈlɑkə ˈskøːl - a ˌvɔ̃n bah ˈtiˑ ˌdeˑvə bɑ̃x ˈʃist a - mɛd ˌho̞ˑɹ ˈbɹɑ hud ˌiˑe mɛj - a ˌnœhe pe wa ˌdœd ˈme̞ːs - ˈklɛwə na ˈhyʃəl - ˌwe̞ˑle̞ ˈdeˑnˌbet - ˌnœhe wa ˌɛt tyˈɑl də ˈhɑɹ - mɛ ˌwa kə ˈvwɛn bah tyˈɑl] 2. [ˌnɑ̃n - ...] 1. [a ˌnœhe wa ɛd waɹ i ˈgiːs - ˌne̞ kə - ˌnɔ̃ kə pəˌnɔ̃ˑz nœɲ ˌkɑˑd nɛj] 2. [ˌɛd ˌɛd wa gɑ̃n ˈnoto - ˌtɹœːnəg ɹyˈmoːdy ˌguːde - a dœɲ ˌkɑˑd ˈʒɑn ban ˈtufle - gɑ̃n ˈvwɛn] 1. [diˌnɑ̃ˑn ˈvwɛn - ˌbe na ˈʃɑ̃ːs - paz ˌbeˑɑ̃ ˈmuːgət] 2. [ˌjɑ] 1. [a ˈtɔɹəd i ˈvɹex - ˌne̞ kə]

1. Jeanne... Jeanne avait été perdue aussi dans un chargement de foin une fois, elle était sous des bottes de foin, mais le chargement de foin était tombé, oh oui ! elle était restée... 2. la moi... 1. puisqu'elle était restée... 2. la moitié du chargement 1. elle ne voulait pas descendre de la charrette, et... sur... à... à... à Rumodu là-bas de l'autre côté, ils revenaient, il avait des terres là-bas, il revenait avec son chargement de foin, il n'y avait pas beaucoup, et elle était restée dans la charrette, et ça avait glissé euh... le tas avait glissé quoi, et la charrettée en bas, et Jeanne en-dessous, et Auguste d'arriver à la maison, de mettre une échelle, d'aller à la maison pour boire un coup de cidre et... « mais qu'est-ce que tu es en train de faire aussi, dit-elle ? », et alors quand il était sorti, il avait entendu crier, il ne voyait personne, alors il était allé de l'autre côté de la charrette, mais il n'y avait pas de foin de l'autre côté 2. non ! Gilbert... 1. et alors il était revenu sur ses pas, non ? je ne sais comment ils l'avaient retrouvée 2. il était allé... allé en voiture, vers Rumodu après, et ils ont trouvé Jeanne dans le fossé, avec le foin 1. sous le foin, elle avait eu de la chance, de ne pas être étouffée 2. oui ! 1. et elle s'était cassé le bras, non ?

1. Daniel Yekel, 1957, Sant Laorañs
2. Mari ar Gov, 1928, Sant Laorañs
(dastumet gant Tangi)

aze... aze out mouget hañ ! (TK. : ya) ah ! n'out ket mouget c'hoazh !

[’ɑ:he ’ɑ:he hud ’mu:gəd ɑ̃ - a nut kə ’mu:gə hwɑs]

là... là tu as muet hein ! (Tu. : oui) ah ! tu n'es toujours pas muet [personne qui reste sans réponse à une question] !

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

met pa 'da dikoupet anezhi, ne oarit ket petra a oa ganti ? daou doñseg, daou grapaud, daou doñseg, unan... unan anezhe... unan anezhe a oa saovet, egile all a oa mouget

[mɛ pa da di’kupə nɛj wa’ʁe kə pɾɑ wa gɑ̃nti do̞w ’dɔ̃sək do̞w ’gʁɑpo do̞w ’dɔ̃sək yn yn nɛ: yn nɛ: wa ’so:vəd e’gi:le al wa ’mu:gət]

mais quand ils l'avaient découpé [serpent], vous ne savez pas ce qu'il y avait dedans ? deux crapauds, deux crapauds, deux crapauds, un... l'un deux... l'un deux était sauvé, l'autre était étouffé

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

taget 'neus, mouget anezhañ kwa

['tɑ:gɛ nœz 'mu:gə neɑ̃ kwa]

il l'a étranglé, étouffé quoi

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

mouget eo an amzer herie

['mu:gəd e̞ 'nɑ̃mzəʁ 'hɛje]

le temps est au brouillard aujourd'hui

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

deus an temz 'dez ha deus an aer... deus an aer a vo, mann nemet ar c'hoad kwa, gwelet a rez, ma vez ur blantenn dindan ur wezenn, 'deus ket aer a-walc'h kwa, 'deus ket... ya, neuze 'no ket... 'do ket... 'deus ket heol a-walc'h kwa, « arri eo mouget dindan » evel e vez lâret kwa, na pe posupl e tremeno an avel, ne labouro ket evel eo sañset

[dœs tɛmz de a dœz nɛ:ɹ dœz nɛ:ɹ vo mɑ̃n mɛ hwɑt kwa gwɛ:l ə ɹɛs ma ve ’blɑ̃ntən di’nɑ̃:n ’we:ən døs kəd ɛ:ɹ ə’wɑh kwa døs kət ja ’nœ:he no kə do kə døs kə ’hɛwɔl ə’wɑx kwa ɑj ɛ ’mu:gəd di’nɑ̃:n wɛl ve lɑ:t kwa na pe ’posyb dɾe’me:no ’nɑwəl labu’ɹokə wɛl hɛ ’sɑ̃sət]

selon l'engrais qu'elle a et selon l'air... selon l'air qu'il y aura, il n'y a qu'à voir le bois quoi, tu vois, s'il y a un plant sous un arbre, elle n'a pas assez d'espace quoi, elle n'a pas... oui, alors il n'aura pas... elle n'aura pas... elle n'a pas assez de soleil quoi, « elle étouffe dessous » comme on dit quoi, même si le vent passe, elle ne poussera pas comme elle devrait

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

pa 'ma gwelet... 'ma apresevet, « pouf ! », 'ma bloket peogwir 'ma mouget ar moteur

[pe ma 'gwe̞:ləd ma apɹɛ'se:vət puf ma 'blokət py'gy:ɹ ma 'mu:gə 'motəɹ]

quand j'avais vu... avais aperçu, « pouf ! », j'avais pilé puisque j'avais coupé le moteur

???

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

mouget eo

[’mu:gəd ɛ]

elle a calé [batteuse à vapeur bloquée]

Klaod Gwilhou, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

kolza, an hini 'neus evit ar bloaz zo kazi... zo re gaer koura, ma... ma deufe goañv, un tamm erc'h war hennezh aze, ur c'houchad, 'tefe ur c'houchad erc'h war hennezh, un toullad devezhioù aze, e vo mouget dindan, pladet ha machinet

[kol’za n:i nøz wid blɑ: zo ’kɑ:he zo ɹe gɛ:ɹ ’ku:ɾa ma ma ’dœfe ’gu:ɑ̃ tɑ̃m ɛɹh waɹ hẽ̞:z ’ɑ:he ə ’huʃət tefe ’huʃəd ɛɹh waɹ hẽ̞:z ’ntulad de’we:ʒo ’ɑ:he vo ’mu:gəd di’nɑ̃:n ’plɑ:dəd a ma’ʃi:nət]

colza, celui qui en a cette année est presque... est trop beau quoi, si... si l'hiver arrive, un peu de neige sur celui-là là, une couche, une couche de neige sur celui-là, plusieurs jours là, il sera étouffé dessous, aplati et abîmé

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

Drol eo. Mouget. Mouget eo ya, n'eo ket dispak.

['dʁoːl e̞ – 'muːgət – 'muːgəd e̞ ja – 'ne̞ kə 'dispak]

Il [le temps] est bizarre. Il est couvert oui, il n'est pas dégagé.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Me n'onn ket penaos 'na lazhet anezhe, pe eo taolioù dorn pe taolioù bazh pe taolioù... ne oaran ket, se ne 'meus ket soñj penaos 'na... peotramant 'na mouget anezhe, ne 'meus ket soñj.

[me nõŋ kə pə'noːz na 'lahət 'nɛː – pe he̞ ˌtojo'dɔʁn pe ˌtojo'baːs pe ˌtojo – waʁãŋkət – ze møs kə 'ʒõːʒ pə'noːz na – pe'tamãn na 'muːgə 'nɛː – møs kə 'ʒõːʒ]

Je ne sais pas comment il les avait tués, si c'est à coups de poing ou à coups de bâton ou à coups... Je ne sais pas, je ne me rappelle pas comment il avait... Ou bien il les avais étouffé, je ne me rappelle plus.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

ar re-se zo aet d'ar foñs, 'h int bet mouget tout

['rehe zo ɛt tə vɔ̃:s hiɲ be 'mu:gət tut]

elles sont allées au fond, elles ont toutes été étouffées [plantes labourées]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ar re-se zo aet d'ar foñs, 'h int bet mouget tout

['rehe zo ɛt tə vɔ̃:s hiɲ be 'mu:gət tut]

elles sont allées au fond, elles ont toutes été étouffées [plantes labourées]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

... a veze mouget gantañ

[viʒe 'mu:gət 'kɑ̃tɑ̃]

... il aurait étouffé avec

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 14 frazenn.