Brezhoneg Bro-Vear

Brezhoneg > Galleg

tout

Stummioù : doud ; dout ; toud ; tout ;

tout

Pronom indéfini.

Ha evel se ma-unan o c'horo ha ma-unan oc'h ober tout.

A vesé vijèn mehun horo a mehun 'h or tout.

Et ainsi, [j'étais] seule à traire et seule à tout faire.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Bleud. Uoù. Ha... ha laezh. Se eo tout.

Bleut. Uo. A... a lês. Zé hè tout.

De la farine. Des oeufs. Et du lait. C'est tout.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Feiz, darn anezhe a oa re yaouank c'hoazh da vont da labourat ma kerez, da-heul ar baotred a-hend-all d'ar park ha tout an traoù-se, ha evel se feiz e vijent rekouret kaout plas evel se, d'ober un tamm a dout quoi.

Fé, darn nè oa ré yowank hoas de von de labouret ma kées, de heul botet hèndall de park a tou ’n trèw-sé. A vesé fé vijènt rikouret kaout plas vesé, d’or un tamm dout quoi.

Ma foi, certains étaient encore trop jeunes pour aller travailler, si tu veux, en compagnie des hommes aux champs et tout, et alors ça les arrangeait d'avoir une place [un emploi] comme ça, à faire un peu de tout.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Tout an anvioù parkoù ha tout quoi.

[tut nɑ̃ˈnojo ˈpaʁko a tut kwa]

tout les noms des champs et tout ça quoi

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

se eo tout !

[ze ɛ tut]

c'est tout !

Jañ-If Bihan, 1946, Lannuon (dastumet gant Tangi)

traoñ tout

[tʁow tut]

en contrebas, dans un trou [une maison par exemple]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

tous, toutes (1)

Adjectif indéfini : Tous les hommes, tous les animaux, toutes les plantes.

Beuzet e vefez gant tout al laezh-se.

Beue véfes gan toud lês-sé.

Tu te noierais dans tout ce lait.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Me a gav din eo se eo tout ar pezh a oarfen.

Mé gaf tin 'h è zé ê toud péz oarfèn.

Je crois que c'est tout ce que je sais.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ha e-barzh ar bourk e oa tout an dud war toull o dorezioù

A bah bourk oa tou 'n dut war toull o doréjo.

Et au bourg, tout le monde était sur le pas de leur porte.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

1. Ar pezh a oa startañ du-mañ eo e oa tout ar parkoù pell deus ar gêr, pa vije d'ober kaout ar saout er-maez. 2. E vije ret mont war an hent diouzhtu.

1. Péz oa startañ du-mañ ’h è oa toud parko pèll deuz gêr, pé vijé d’or kawt zowt mês. 2. Vijé rét mon war ’n èn dustu.

Ce qui était difficile chez nous, c'est que les champs étaient tous loin de la maison, quand il fallait sortir les vaches. 2. On était tout de suite sur la route.

1. Plac'h, 1925, Trezelan (Bear)
2. Plac'h, 1946, Pederneg
(dastumet gant Riwal)

Met xxx (?)... ur c'hras kaer dezhañ kaout e verc'hed ober e labour evitañ peogwir eñ ne oa ket kat d'ober (dre) an avani ne gleve ket, quoi, ne oa ket kat d'ober tout an traoù.

Mè xxx (?) hras kèr déañ kawt i vèrhet or i labour witañ pegur eñ oa k’ kat t’or nañvèin glèwé ket, quoi, oa k’ kat t’or tou ’n trèw.

Mais... Ça l'arrangeait bien d'avoir ses filles pour faire son travail, puisqu'il ne pouvait pas le faire, parce qu'il n'entendait pas, il ne pouvait pas tout faire.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

1. Ha feiz, hennezh na renket kemer... 2. La suite goude. 1. La suite goude neuze, da arat an douar ha d'ober tout an traoù ha da c'houzout petra lakat pelec'h ha tout.

1. A fé, heñ na rènke kémèr… 2. La suite koudé. 1. La suite koudé neuhé, da ared ’n douar a d’or tou ’n trèw, a de hoût pra laket plèh a tout.

1. Et il avait du prendre... 2. La suite après. 1. La suite après, pour labourer la terre et tout, et pour savoir ce qu'il fallait mettre où et tout.

1. Plac'h, 1925, Trezelan (Bear)
2. Plac'h, 1946, Pederneg
(dastumet gant Riwal)

Ya serten reoù a nez ezhomm da gousket muioc'h evit reoù all se depant deus... N'int ket tout memes tra quoi. Se... se a zo evel tud bras hag a bep sort.

[ja ˈsɛʁtɛn ˈɾeo ne eːm ˈkuskə myχ wi ˈʁeo al ze ˈdepɑ̃n døs ə ˈni cə tut mɔ̃sˈtʁa kwa se se zo wɛl dyt bʁɑːs a bop sɔʁt]

Oui certains on besoin de dormir plus que d'autres, ça dépend de... Ils ne sont pas tous pareils. C'est comme les adultes et tout ça.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Tout betizoù a larfont !

[tut beˈtizo ˈlɑʁfɔ̃ɲ]

Toute les bêtises qu'ils vont dire !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Me meus anavezet serten reoù dioute pa oant... pa oant yaouankoc'h met aze a zo tout yaouankoc'h eviton euh...

[me møs ˈɑ̃nveː sɛʁtɛn ʁɛw ˈdɔ̃tɛ pe waɲ pe waɲ joˈwɑ̃ŋkɔχ mɛ ˈɑe zo tut joˈwɑ̃ŋkɔχ ˈwitɔ̃ əː]

J'ai connu certains d'entre eux quand ils étaient plus jeunes mais ils sont tous plus jeunes que moi.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Me a vesk anezhe tout, ar galleg hag ar brezhoneg a bep sort.

[me ves nɛ tut ˈgaləg a bʁeˈzɔ̃nək bop sɔʁt]

Moi je mélange tout, le français et le breton.

[litt. « moi je les mélange tous, le français et le breton de toutes sortes »]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Tout an anvioù parkoù ha tout quoi.

[tut nɑ̃ˈnojo ˈpaʁko a tut kwa]

tout les noms des champs et tout ça quoi

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri eo beuzet tout an traoù.

[aj ɛ bœː tu tʁɛw]

Tout est noyé. [après des pluies incessantes]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

N'anavezan ket tout ar boutikoù !

[nɑ̃vẽˈɑ̃̃ kə tut buˈtiko]

Je ne connais pas toutes les boutiques ! [Il ne savait pas où se trouvait un troquet à Brelevenez]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

... a-hont en traoñ hag e veze... ar baotred-tout o vont da welet anezhi

[a'ɔ̃n trɔw a viʃe ˌbɔtə'tut vɔ̃n tə wɛl nɛj]

... là-bas en bas et il y avait... tous les hommes à aller la voir

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

Me ne gomprenan ket mann ebet gant tout stal-se !

[me gɔ̃pʁeˈnɑ̃ kə mɑ̃n bet gɑ̃n tut stɑːl ze]

Je ne comprends rien à tout ce bazar !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

tous, toutes (2)

Ex. : Elles étaient toutes sorties.

Ha ne oamp ket arru e-barzh ar bourk c'hoazh, ha e oa ur c'hamion a-drek, pa oan o tont er-maez gant ma saout, deut e oant er-maez tout eüruzamant, ha e oa ar c'hamion war-lerc'h, feut feut feut feut feut feut, n'arete ket un tamm.

A oam ked ai bah bourk hoas, a oa hamion drék, pé oan ton mês, gan me zowt, deud oant mês tout, évuruzaman, a oa hamion war-lèrh, feut feut feut feut feut feut, n’arété ked en tamm.

Nous n'étions pas encore arrivés au bourg, et il y avait un camion derrière, quand j'étais en train de sortir mes vaches, heureusement elles étaient toutes sorties, et le camion était derrière, tut tut tut tut, il n'arrêtait pas un instant.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ah ya, goude e vijent degaset d'ar gêr tout.

A ya, goudé vijènt diêset te gèr tout.

Ah oui, ensuite on l'amenait à la maison [le blé].

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

1. Aze ne vije ket d'ober soursial. Ar machin a rae anezhe tout e-unan. 2. Ah ya, ar machin a rae anezhe tout.

1. Ahé vijé ke t'or zoursiel. Machin rè nè toud ihun. 2. A ya, machin rè nè tout.

1. Là, il n'y avait pas besoin de s'inquiéter. La machine les faisait tous elle-même.

1. Plac'h, 1925, Trezelan (Bear)
2. Plac'h, 1946, Pederneg
(dastumet gant Riwal)

entièrement

'Meump ket debret anezhi tout memestra.

Meum ke dèbet nèi tout mostra.

On ne l'a quand même pas toute mangée.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

gwezhall e veze parkadoù, e veze gwenn tout ar park gante

[gwe'ʒɑl viʒe par'kɑ:ʒo viʒe gwɛn tut pɑrk 'ɑhe gɑ̃tɛ]

autrefois il y avait des champs [de pâquerettes], tout le champ en était blanc

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)