Brezhoneg Bro-Vear

Brezhoneg > Galleg

bezañ

Stummioù : 'beze ; 'bo ; 'vez ; 'vije ; 'vo ; 'zo ; bet ; bez ; bezañ ; beze ; bezit ; bije ; bijent ; emaint ; emaomp ; emañ ; eo ; int ; oa ; oac'h ; oamp ; oan ; oant ; oar ; oas ; omp ; on ; out ; pezañ ; vefe ; vefec'h ; vefen ; vefent ; vefes ; vefet ; vefez ; vefomp ; vefont ; vet ; vez ; vezan ; vezañ ; veze ; vezec'h ; vezemp ; vezen ; vezent ; vezer ; vezes ; vezez ; vezit ; vezomp ; vezont ; vi ; vije ; vijec'h ; vijemp ; vijen ; vijent ; vijer ; vijes ; vin ; vo ; zo ;

Gwelet ivez ar bajenn displegadurioù.

être

Peogwir e oa sañset bezañ modern un tamm bihan, peogwir e oa krevier...

Pegur oa sañset béañ modèrn tamm bïen, pegur oa krêvier.

Parce qu'elle était censée être un peu moderne, puisqu'il y avait des crèches...

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

N'eus ket bet accident ebet, na mann ebet diwar ar saout na mann ebet, goude bezañ ordin war an hent gante.

N'eus ke béd aksidan pét, na mann bét diwar zowt na mann bét, goudé béañ ordin war 'n èn gantè.

Il n'y a eu aucun accidnet ni rien à cause des vaches, bien qu'elles étaient constamment sur la route.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Evel e vez lavaret, n'eus ket 'met traoù mat e-barzh, han-se eo oblijet da vezañ mat, met se, se, ne gerzh ket ordin bepred.

Vèl vé lât, neus ke mé trèw mat bars, ansé è oblijet te véañ mat, mèt sé, zé, gèrs ked ordin bopet.

Comme on dit, il n'y a que des bonnes choses dedans, par conséquent il est obligé d'être bon, mais ça, ça ne marche pas toujours.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

E vije troc'het an delioù un tamm bihan quoi ma kerez, abalamour... kuit dezhe da vezañ re hir.

Vijé trohe 'n dèio tamm bïen quoi ma kées, bañw... kuit tè de véañ ré hir.

On coupait un peu les feuilles, si tu veux, pour qu'elles ne soient pas trop longues.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Nann nann, ha ne oa ket hini ebet moarvat, e-barzh plañ da vezañ bet diforc'het ivez, met... ken fonnus all hañ...

Nann, nann, a oa ke hini bét, mahat, bah plañ de véañ bé divorhed ie, mè... kén vonnuz all añ...

Non, non, et il n'y en avait aucune, probablement, susceptible d'avorter, mais... Aussi vite hein...

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Debr anezhi, mat eo hañ ?

[dɛb nɛj mɑːd ɛ ɑ̃]

Mange-la, c'est bon hein ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

N'eo ket ?

[ˈnɛ kə]

Non ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

N'eo ket start bezañ !

[ˈnɛ kə staʁt ˈbeɑ̃]

Ce n'est pas difficile de l'être !

[d'être plus savant, en parlant de lui]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Luduenn ! eñ n'eo ket nemet luduenn !

[lyˈdyən he̞̞ ˈnɛ kə mɛ lyˈdyən]

Lambin ! ce n'est qu'un lambin !

[il reste trainer chez les gens]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Petra a zo ?

[pra zo]

Qu'est-ce qu'il y a ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Se... Se a zo kaer dija.

[se se zo kɛːʁ ˈdeʒa]

C'est déjà beau.

[pouvoir continuer à se débrouiller malgré son âge]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri e zo bet n'onn ket pet kwech.

[ˈaj zo be ˈnɔ̃ kə pet kweʃ]

Il y en a eu je ne sais combien de fois. [du vent]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Oh ya me a zo kat da deskiñ bern traoù d'ar re all !

[o ja me zo kat də ˈdiski bɛʁn tʁɛw də ʁe ɑl]

Oh oui je suis capable d'apprendre beaucoup de choses aux autres !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ha me a zo memes tra evel ur perroquet ?

[a me zo mɔ̃sˈtra wɛl peˈʁokɛ]

Et moi je suis comme un perroquet ?

[à répéter ce que je lui demande]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Petra eo se c'hoazh ?

[pʁa ɛ ze wɑːs]

Qu'est-ce que c'est que ça encore ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ret eo gouzout pelec'h.

[ʁɛd e̞̞ guːt plɛχ]

Il faut savoir où [ça se trouve].

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Krog eo d'añrejistrañ ?

[kʁog ɛ dɑ̃ˈʒistʁɑ̃]

Ça a commencé à enregistrer ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Se a vez.

[ˈze ve]

Ça n'est pas ça qui manque. [litt. « ça il y en a »]

Prononcé [se ve] c’est incompréhensible pour le locuteur.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kazi ne vez ket gwelet.

[ˈkɑhe ˈve kə ˈgwɛlət]

On ne la voit presque pas.

[au sujet d'un objet peu visible dans son emplacement]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Laket e vez tud er-maez.

[ˈlakə ve tyt me̞ːs]

On met des gens à la porte, on licencie des gens.

[au sujet des supressions de postes, des fermetures d’usines] 

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

N'onn ket penaos e vez lâret se.

[ˈnɔ̃ kə peˈnɔ̃ ve lɑːʁ ze]

Je ne sais pas comment ça se dit.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Hag evel-se e vez lâret petra a lârez ouzhpenn ?

[a veˈsɛ ve laːʁ pʁa ˈlaːʁes spɛn]

C'est comme ça que ça se dit, qu'est-ce que tu dis de plus ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ya daou, daou seurt e vez graet.

[ja dow dow sɔʁt ve gɛt]

Oui on en fait deux sortes.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kat out d'ober ar skol d'ar reoù all.

[kad ut doːʁ skoːl də ʁɛw al]

Tu peux enseigner aux autres. [litt. « faire l'école »]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

N'out ket bet hep kourant memes tra ?

[ˈnu kə be hep ˈkuʁɑ̃n mɔ̃sˈtʁa]

Tu n'as pas été privé de courant tout de même ? [litt."sans courant"]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Bemdez e vezer o teskiñ.

[ˈbɑ̃wde vɛːʁ ˈtiski]

On en apprend tout les jours.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ret e vo ledanaat an norejoù c'hoazh !

[ʁɛt vo leˈdɑ̃nɑːd noˈʁeːʒo hwɑs]

Il faudra encore élargir les portes !

[humoristique, dit suite au fait qu'une petite à la démarche mal assurée ait buté contre le cadre, malgré le fait que les portes eurent déjà été élargies]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ur ruchenn e veze lâret.

[ˈʁyʃən ˈviʒe lɑːʁt]

On disait une ruche.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri eo koulz merenn.

[ˈaj kul mɛʁn]

C'est l'heure de manger son repas de midi.

[prononcé plus lentement : [aj e̞ kuls mɛʁn]]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Daou vloaz a zo bihan hañ ? (oh ya) Memes daou vloaz hanter a zo bihan.

[dow lɑː zo ˈbiən ɑ̃ ˈmɛmə dow lɑː ˈhɑ̃təʁ zo ˈbiən]

Deux ans c'est petit [pour aller à l'école], hein ? Même à deux ans et demi c'est petit.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri eo fontet !

[ˈaj ɛ ˈvɔ̃tət]

Elle a fondu !

[au sujet d’une voiture pulvérisée, totalement détruite dans un accident] 

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri eo fontet an erc'h ya.

[aj e ˈvɔ̃tət nɛʁχ ja]

La neige a fondu oui.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kas koad d'an ti, kas koad d'an ti, arri eo an amzer gri !

[kas kwat də ti kas kwat də ti aj e̞̞ ˈnɑ̃mzəʁ gʁi]

Amasses du bois, amasses du bois, le mauvais temps arrive !

Paroles attribuées à sa mère originaire de Saint-Laurent née en 1917. Il sait que cette phrase est attribuée à un oiseau mais il n’est pas certain duquel il s’agit. La grive en est l’auteure. Giraudon 2000 p.55 (La grive)

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Se a zo bern tud oc'h ober, hañ !? ma Doue ! ret eo gwelet, war-washaat !

[se zo bɛʁn tyt oːʁ ɑ̃ maː ˈdue ʁɛd ɛ ˈgwelət waʁ ˈwasɑːd]

Ça il y en a plein à le faire hein !? bon sang ! il faut voir, de pire en pire ! [dépenser sans compter]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Te a zo un aotroù.

[te zo ˈnotɾo]

Tu es un monsieur, un seigneur, un prince.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ha da vamm a zo un itron, un itron ! Arri eo an itron, an itron bihan ! an itron bihan !

[a te vɑ̃m zo niˈtɾɔ̃n niˈtɾɔ̃n aj ɛ ˈnitɾɔ̃n ˈnitɾɔ̃n ˈbiən ˈnitɾɔ̃n ˈbiən]

Et ta mère est une madame, une madame ! Voilà la petite dame, la petite dame !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ar rodoù a zo fall met ar moteur a zo mat !

[ˈʁoʒo zo vɑl mɛ ˈmotəʁ zo mɑːd]

Les jambes sont mauvaises mais le cœur tient bon !

[litt. « Les roues sont mauvaises mais le moteur est bon ! »]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ah ya bet eo bourdet.

[a ja bed ɛ ˈbuʁdət]

Ah oui il s'est fait avoir, il a été roulé.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Eo en etat vat ya.

[e̞ netat vɑːd ja]

Il est bien portant.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Fumet eo.

[ˈfyməd ɛ]

Il est en colère.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Dismeilhet eo.

[disˈmɛʎəd ɛ]

Elle est pâle, elle a mauvaise mine.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

O kargañ he gof bihan emañ ya, peuriñ a ra !

[ˈkaʁgɑ̃ i goːf ˈpiən mɑ̃ ja ˈpœːi ʁa]

Elle rempli son petit ventre, elle paît !

[elle est à son affaire à manger, elle prend plaisir à manger] [note : le r [ʁ] présent dans peuriñ a ici été absorbé]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Neuze a vo gwaz.

[nœː vo gwɑs]

Comme ça il sera fort, costaud.

[s’il mange bien]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Hemañ a zo rust-horrol, horrol !

[ˈhemə zo ʁyst ˈɔʁɔl ˈɔʁɔl]

Il est très rude, très raide [ralentisseur] !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Spontus eo rust !

[ˈspɔ̃tys ɛ ʁyːs]

Il est vraiment très rude, très raide !

[un ralentisseur] 

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Te a zo mignon hañ ? Hañ ? Te a zo ur bugel bihan koant hañ ?

[te zo ˈmiɲɔ̃n ɑ̃ ɑ̃ te zo ˈbygəl ’biən kwɑ̃n ɑ̃]

Tu es mignon hein ? Hein ? Tu es un mignon petit enfant.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Fur eo da c'hoar bihan ?

[vyʁ e̞ te hwɑːʁ ˈbiən]

Ta petite sœur est sage ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Muioc'h fur eo da c'hoar bihan evitout neuze ? (T: Sur !) Te a zo ur marmouz bihan neuze !

[myːh vyʁ e̞ te hwɑːʁ ˈbiən witut ˈnœe te zo ˈmɑːʁmus ˈbiən ˈnœe]

Alors ta sœur est plus sage que toi ? (T : Certainement ! ) Alors tu es un petit garnement, un petit fripon, une petite canaille !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Amañ a oa partiet dec'h da seizh eur...da seizh eur da noz a oa partiet betek...betek eizh eur hanter evit ar beure.

[ˈɑ̃mɑ̃ paʁˈtiət deχ də ˈsɛjzəʁ də ˈsɛjzəʁ də nɔ̃ːs wa paʁˈtiət də ˈbekɛ ˈbekə ˈɛjzəʁ ˈhɑ̃ntəʁ wi ˈbœːʁe]

Ici il est parti hier à sept heure du soir jusqu'à huit heure et demi ce matin. [le courant]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Nann hañ oh nann e lec'h eo ini... inondet ha tout an traoù olala.

Non hein oh non là ou c'est inondé et tout ça.

[nɑ̃n ɑ̃ o nɑ̃n le̞χ ini iˈnɔ̃dət a tun tʁɛw oːlala]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kreñvoc'h eo bet evit ar pezh (?) a oa... a oa anonset c'hoazh.

['krẽɔχ ɛ be wit pe wa wa aˈnɔ̃sə hwɑs]

[Le vent a soufflé] encore plus fort que ce qui avait été annoncé.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

War al lec'h out te eo gwasket a-walc'h marteze.

[wa le̞χ uːte e̞ ˈgwɑskə wɑχ maˈtee]

Là où tu es [où tu habites] c'est assez abrité peut-être.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ya sur ya, ne vo ket pell pokañ anezhi !

[ja zyʁ ja ˈvo kə pɛl ə ˈpokɑ̃ nɛj]

Oui assurément oui, il ne sera pas longtemps à la voler, à l'embarquer !

[la poule par le renard] 

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Hañ ? Te a zo ur c'hwil bihan, hañ ? Ya hañ ? deus piv eo hañval ? deus e dad pe deus e vamm ? (T : Deus e... deus e vamm kentoc'h !) Ah ya ma 'h eo ur marmouz bihan ya lâr se ya ! gwelloc'h eo lâr (?) se hañ !

[ɑ̃ te zo wil ˈbiən ɑ̃ ja ɑ̃ døs piw e̞ ˈhɑ̃vəl døs i dɑːd pe døs i vɑ̃m ɑ̃ ja ma ɛ ˈmaʁmuːs ˈbiən ja lɑːʁ ze ja welɔχ ɛ zɑːd ze ɑ̃]

Hein ? Tu es un petit espiègle, un petit filou, hein ? Oui, hein ? Oui hein ? À qui il ressemble ? À son père ou à sa mère ? (T : À sa mère plutôt !) Ah oui si c'est un petit coquin oui il vaut mieux dire ça !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kolza e veze laket evit... evit ar saout da beuriñ.

[ˈkolza ˈviʒe lɑːk wiː wi zowt də ˈbœːʁi]

On semait du colza pour...aux vaches pour qu'elles paîssent.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Hag heñ a vez graet eoul gantañ ha da... alimant a vez... (T : Eoul hag alimant hañ ?) Ya daou, daou seurt e vez graet.

[a he̞ː ve gɛ ˈiwuːl ˈgɑ̃tɑ̃ a daː aˈlimɑ̃n ve - ja dow dow sɔʁt ve gɛt]

Et on en fait de l'huile et... de l'aliment... (T: De l'huile et de l'aliment hein ?) Oui on en fait deux sortes de choses.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Bet a zo ur wech bennaket ya.

[be zo weʃ peˈnɑkə ya]

C'est arrivé une fois quelconque oui.

[de leur apporter des gâteaux]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Hañ ? (V : Riagad an hini a oa ober marteze.) Marteze an hini a oa ya, eñ a oa eksplikañ dit-te penaos ober !

[hẽː wa ɛsˈplikɑ̃ peˈnɔ̃ːz oːʁ]

Hein ? (V : C'est Riagad qui faisait peut-être) C'était peut-être lui oui, il t'expliquait comment faire ! [les gâteaux]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Me ma c'hwec'h vloaz pa oan aet d'ar skol ha lâret a vez din gwelet a-walc'h eo warnon emezi ! se a lâr din !

[me ma wɛχ la pe wɑ̃n ɛ də skoːl a lɑːʁ ve dĩː ˈgwɛlə wɑχ ve ˈwaʁnɔ̃ mɛj ze lɑːʁ dĩ]

Moi j'avais six ans quand j'ai commençé l'école et elle dit que ça se voit sur moi ! elle me dit ça !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Dilikat eo.

[diˈlitʲad ɛ]

Elle marche rapidement.

[d’une enfant qui se déplace rapidement en faisant des petits pas, qui est vive] Vallée 2014 p.168 (dilikat) Dilikat = qui court bien […] (Hte Corn., Besco). À Louargat dilikat signifie « rapide, agile » […] signifie aussi « robuste ». HSK

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ya serten reoù a nez ezhomm da gousket muioc'h evit reoù all se depant deus... N'int ket tout memes tra quoi. Se... se a zo evel tud bras hag a bep sort.

[ja ˈsɛʁtɛn ˈɾeo ne eːm ˈkuskə myχ wi ˈʁeo al ze ˈdepɑ̃n døs ə ˈni cə tut mɔ̃sˈtʁa kwa se se zo wɛl dyt bʁɑːs a bop sɔʁt]

Oui certains on besoin de dormir plus que d'autres, ça dépend de... Ils ne sont pas tous pareils. C'est comme les adultes et tout ça.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Me pa oa o terc'hen menaj ma ezhomm etre seizh eur hag eizh bepred.

[me pe wa ˈtɛhɛn ˈmenaʃ ma eːm tʁe ˈsɛjzəʁ a ˈɛjzəʁ ˈbopət]

Moi quand je tenais la ferme j'avais besoin [de dormir] entre sept et huit heures en tout cas.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Se a zo re abred eviton.

[se zo ʁe aˈbreːd ˈwitɔ̃]

C'est trop tôt pour moi.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Pa vezer en retred hañ !

[pe vɛːʁ ˈʁətʁɛt ɑ̃]

Quand on est en retraite hein !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

En-dro eizh eur a sav apeupre met se n'eo ket ken diwezhat se c'hoazh. (T : N'eo ket nann nann nann.) Pa vezer en retred hañ, normalamant !

[dʁo ˈe̞zəʁ zɑv apəˈpʁɛ mɛ ze ˈnɛ kə ken diwɛː se hwɑs – pe vɛːʁ ˈʁətʁɛt ɑ̃ normaˈlɑ̃mɑ̃n]

Je me lève autour de huit heures mais ça n'est pas encore si tard que ça. (T : Oui ça n'est pas tard.) Quand on est en retraite hein, normalement !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Met bezañ zo a sav abred, bezañ zo a sav... sav... pemp eur hanter c'hwec'h eur, bemdez hañ.

[mɛ be zo zɑv aˈbʁed be zɑ zɑ ˈpɛməʁ hɑ̃təʁ ˈwɛhəʁ ˈbɑ̃wde ɑ̃]

Mais il y en a qui se lèvent tôt, il y en a qui se lèvent à cinq heures et demi, six heures, tout les jours hein.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

(Kloazionioù a oa sur a-walc'h) Marteze a oa separasionoù ya. (Marteze a oa separasionoù ya)

[ˈmateː wa ˌsepaʁaˈsjɔ̃no ja]

(Il y avait sûrement des cloisons) Peut-être qu'il y avait des séparations oui. (Oui peut-être qu'il y avait des séparations.)

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Hopala ! arri a zo unan da welet ac'hanomp ! Arri a zo unan ! Arri eo l'inspectrice ! Arri eo le chef de chantier ! Arri eo la directrice !

[opəˈla ˈaj zo yn də wɛl ɑ̃m ˈaj zo yn ˈaj ɛ lɛ̃spɛktʁis ˈaj ɛ chɛʃ də ʃɑ̃tje ˈaj ɛ la diʁɛktʁis]

Tiens donc on a de la visite ! Voilà que quelqu'un arrive ! L'inspectrice est là ! Voilà le chef de chantier ! Voilà la directrice !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ha da... da gentañ a lâre... a 'na komzet deus kant ugent pe kant tregont neuze (T : Ya ya.) abaoe eo bet fortoc'h, fortoc'h eo bet (T : Ah ya.) met c'hwezhañ a rae da vat dec'h da noz amañ hou ! XXX(?) hent (?), evel des rafales aze.

[a da də ˈgɛntɑ̃ ˈlɑːʁɛ na kɔ̃m døs kɑ̃n ˈygən pe kɑ̃n ˈtʁegɔ̃n nœː bwe e̞ be ˈfoʁtɔh ˈfoʁtɔh ɛ bet mɛ hwe ʁɛ də vat deχ tə nɔ̃ːz ˈɑ̃mɑ̃ (?) wɛl ʁafal ˈɑe]

Le premier jour ils ont dit...il a parlé de 120 ou 130 depuis ça a été plus fort, ça soufflait pour de bon ici hier soir (?) comme des rafales là.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

E vanka dezhi mont d'he loch peotramant a vo debret evit an noz gant al louarn.

[ˈvɑ̃ŋka dɛj vɔ̃n di loʃ peˈtɑ̃mɑ̃n vo ˈdɛbə wi nɔ̃ːs gɑ̃n ˈluaʁn]

Elle a intérêt à rentrer sinon elle risque d'être mangée par le renard cette nuit.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

N'emañ ket o selaou, n'emañ ket e vamm o selaou evel-se eo mat !

[ˈmɑ̃ kə ˈʃilow ˈmɑ̃ kə i vɑ̃m ˈʃilow vəˈsɛ mɑːd]

Elle n'est pas en train d'écouter, sa mère n'est pas en train d'écouter donc c'est bon !

[elle n'est pas là]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Penaos a vez lâret se 'ba brezhoneg XXX (?) betizoù ?

[pəˈnɔ̃ ve lɑːʁ ba bʁeˈzɔ̃nək sɑ̃m beˈtizo]

Comment on dit ça en breton, « des bêtises » ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

N'eo ket memes anv ? N'eo ket memes ger ?

[ˈnɛ kə ˈmɔ̃məz ˈɑ̃no ˈnɛ kə məːs giːʁ]

Ça n'a pas le même nom ? ça n'a pas le même mot ? [qu'elle utilise]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Me meus anavezet serten reoù dioute pa oant... pa oant yaouankoc'h met aze a zo tout yaouankoc'h eviton euh...

[me møs ˈɑ̃nveː sɛʁtɛn ʁɛw ˈdɔ̃tɛ pe waɲ pe waɲ joˈwɑ̃ŋkɔχ mɛ ˈɑe zo tut joˈwɑ̃ŋkɔχ ˈwitɔ̃ əː]

J'ai connu certains d'entre eux quand ils étaient plus jeunes mais ils sont tous plus jeunes que moi.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Navet a zo un tamm bihan evel... tamm bihan evel kolza met tamm mat... tamm mat abretoc'h d'ober e fleur.

[navɛt so tɑ̃m ˈbiən wɛl əː tɑ̃m ˈbiən wɛl ˈkolza mɛ ˈtɑ̃mat ˈtɑ̃mat aˈbretɔχ doːʁ i flœːʁ]

La navette c'est un peu comme le colza mais beaucoup plus précoce à fleurir.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Aze a veze (?) troc'het navet, navet ha segal a veze troc'het dezhe, d'ar saout, ya.

[ˈaze miː ə ˈtʁohəd ə naˈvɛt navɛt a ˈzɛːgœl ˈviʒe ˈtʁohə dɛ də zowt ja]

On coupait des navettes et du seigle pour les vaches.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

bez kourajus !

[bes ku'ʁɑ:ʒys]

sois courageux !

traduction

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

bez fur !

[be:z vy:r]

sois sage !

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

Dija e oa... a kavo diaes pa ne vo ket e vamm-gozh aze marteze.

[ˈdiʒa wa ˈkavo ˈdiəs pe ˈvo ki vɑ̃m goːz ˈɑe maˈtee]

Déjà qu'il va trouver dur quand sa grand-mère ne sera plus là.

[avec lui à l’école]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Amañ eo koulz adverenn e-pad an deiz !

[ɑ̃mɑ̃ ɛ kuls haˈvɛʁn pɑːn de]

Ici c'est l'heure du goûter, du quatre heure toute la journée !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Se a zo bien avat.

[se zo bjɛ̃ ha]

Ça c'est bien.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Just ya se a zo nebeut hañ.

[ʒyːs ja se zo ˈnœbœd ɑ̃]

Juste, exact oui, c'est peu hein.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

N'on ket kat en em gousket war serten eurioù (?) da... da nav eur pe dek eur aze.

[ˈnɔ̃ːŋ kat də nɔ̃n ˈguske war ˈsɛʁtɛn ˈœʁjo də də ˈnɑvəʁ pe ˈdegəʁ ˈɑe]

Je ne peux pas dormir à certaines heures, vers neuf ou dix heures.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Lâret na e oa eñ masoner ya.

[lɑːʁ na wa e maˈsɔ̃ːnəʁ ja]

Il avait dit qu'il était maçon oui.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Da vamm marteze ne oa ket o chom 'ba Bear a-benn neuze c'hoazh (?).

[te vɑ̃m mateː ˈwa kə ʃom ba beːʁ bɛn ˈnœe wɑh]

Ta mère n'habitait pas Bear à ce moment là (?).

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

55 eo an hini a oa yaouank ?

[sɛ̃kɑ̃tˈsɛ̃k ɛ ni wa ˈjɔwɑ̃ŋg]

Le jeune était de 55 (?) ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Me a oa 'ba Sant Laor... a oan 'ba Sant Laorañs a-raok.

[me wa ba zɑ̃ˈlɔʁ wɑ̃n ba zɑ̃ˈlɔʁɑ̃s ʁoːk]

J'étais à Sant... j'étais Sant Laorañs avant.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

N'eo ket fur nemet pa vez o kousket neuze ?

[ˈne kə vyʁ mɛ pe ve ˈkuskət nœː]

Il n'est sage que lorsqu'il dort alors ?

[humoristique]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Neuze e vez lorc'h en ennañ ya.

[nœː ve loʁh ˈnenɑ̃ ja]

Alors il est content oui.

[ironique] 

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ne oa ket chomet dre amañ marteze.

[ˈwa kə ʃom dʁe ˈɑ̃mɑ̃ maˈtee]

Elle n'est peut-être pas restée par ici.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Hemañ a zo memes...memes anvioù warnañ.

[hem zo ˈmɔ̃məs ˈmɔ̃məs ɑ̃ˈnojo ˈwaʁnɑ̃]

Il y a les mêmes noms dessus. [sur le papier]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

A-hend-all amañ zo ur park hag e zo branolenn bras e anv hañ, branolenn bras.

[hɛndal ɑ̃mɑ̃ zo paʁk a zo ˈbʁɑ̃nɔ̃n bʁɑːs i ˈɑ̃no ɑ̃ ˈbʁɑ̃nɔ̃n bʁɑːs]

Sinon ici il y a un champ là son nom c'est branolenn braz.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Park kongar a zo unan ma faotr.

[paʁk ˈkɔ̃gaʁ zo yn mə voːt]

Il y en a un qui s'appelle le champ de Kongar mon gars (?).

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

« Au revoir et bonne journée » emezi « ya se eo ! » emezon-me !

[oʁvwaʁ e bon ʒuʁne mɛj ja ze ɛ ˈmɔ̃me]

Elle dit « Aurevoir et bonne journée », je réponds [en breton] « oui c'est ça ! ». [démarchage téléphonique]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Just ya. (Vez klevet diouzhtu an aksant.) Gant an aksant e vez gouvezet ya. (Ya, ya dre se oarez.) Ha me a gaoze brezhoneg dionte neuze, neuze e vez lorc'h en enne, sur ya, ne chomont ket pell !

[ʒys ja - gɑ̃n ˈnaksɑ̃n ve guˈveət ja - a me ˈgoze bʁeˈzɔ̃nək ˈdɔ̃tɛ a ˈnœe ˈnœe ve loʁh ˈnenɛ zyʁ ja ʃoˈmɛɲ cə pɛl]

Oui exactement. (On entend tout de suite l'accent.) Avec l'accent on sait [tout de suite] oui. (Oui, oui tu sais comme ça.) Et moi je leur parles en breton alors ils sont contents, oui certainement, ils ne restent pas longtemps ! [démarchage téléphonique]

[bezañ lorc'h en ennañ [ˈbeɑ̃ loʁs ˈnenɑ̃] signifie « être content » d'après le locuteur; et non pas « être fier » ]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Gant soñjal deus pelec'h emañ hemañ o tont !

[gɑ̃n ˈʒɔ̃əl døs plɛχ mɑ̃ ˈhemɑ̃ tɔ̃n]

Ils se demandent d'où est-ce qu'il sort !

[en parlant de lui même, car il s'adresse en breton aux télévendeurs]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Gant traoù evel-se a vez dañjer quoi.

[gɑ̃n tʁɛw veˈsɛ ve ˈdɑ̃jəʁ kwa]

Il y a un danger [des risques d'intoxication] avec ce genre de choses. [poêles]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ya lorc'h en enne ya. (T : hañ ?) Neuze a vez lorc'h en enne... Moarvat ne vez ket lorc'h en enne met se... (T : Moarvat ne vez ket lorc'h en enne ?) Nann ne vez ket lorc'h en enne moarvat !

[ja loʁs e̞ ˈnenɛ - ˈnœe ve loʁs ˈnenɛ – maˈhat ˈve kə loʁh ˈnenɛ mɛt ze - nɑ̃n ˈve kə loʁh ˈnenɛ maˈhat]

Oui alors [ils sont] contents oui. (T : hein ?) Alors ils sont contents. Ils ne sont pas contents probablement mais... (T : Ils ne sont sans doute pas contents ?) Oui ils ne sont probablement pas contents ! [les télévendeurs, lorsque l'on s'adresse à eux en breton]

[ironique, au sujet des télévendeurs, lorsque l'on s'adresse à eux en breton] [bezañ lorc'h en ennañ [ˈbeɑ̃ loʁs ˈnenɑ̃] signifie « être content » d'après le locuteur; et non pas « être fier » ]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

N'eo ket skrivet div wech memes tra hañ ? (T : Nann.) Geo ? (T : Nann.)

[ˈne̞ kə ˈskʁivə diw weʃ mɔ̃sˈtʁa ɑ̃ː – gɛ]

Il n'y a pas écrit deux fois la même chose hein, (T : Non.) Si ? (T : Non.)

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Park prigent se a zo 'ba ya, se a zo 'ba sant Laorañs.

[paʁk ˈpʁiʒɑ̃n ze zo baː ja ze zo ba zɑ̃ˈlɔːʁɑ̃s]

« Park prigent » est à... oui, ça c'est à Sant Laorañs.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Pegement eo ?

[peˈgemən e̞]

C'est combien ? [la superficie]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Eñ a zo ur sistem mat, kerzhel vat e ra se !

[ẽː zo sistɛm mɑːd ˈkɛʁzəl mɑːd ʁa ze]

C'est un bon système, une bonne technique, ça marche bien.

[parler breton à ceux qui font du démarchage téléphonique] 

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ah ya marteze a-walc'h eo se ya.

[a jaː maˈtee wɑːh e̞ ze ja]

Ah oui peut-être bien que c'est ça oui.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ah ya ah marteze ya kazi a oa...gortoz... ul lod dontañ ne labouren ket peogwir a oa leun...ne oa ket nemet mein.

[a ja a maˈtee ja ˈkahe wa ˈgotos loːd ˈdɔ̃tɑ̃ labuˈʁɛn kət pyː wa lœn ˈwa kə mɛ mɛɲ]

Ah oui ah peut-être oui il y avait quasiment...attends... une partie du champ que je ne travaillais pas puisqu'il était plein...il n'y avait que des cailloux.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Se a oa bloaz a oamp antreet amañ neuze, antreet amañ e 55.

[ze wa blɑː wɑ̃m ˈɑ̃tʁɛd ˈɑ̃mɑ̃ ˈnœe ˈɑ̃tʁɛd ˈɑ̃mɑ̃ sɛ̃kɑ̃tsɛ̃k]

Ça c'est l'année ou nous sommes arrivé ici alors, [nous sommes] arrivé ici en 55.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

(Ur bannac'h glav a zo bet.) Ur bannac'h bihan ya, anons e reont hañ, anons e reont a-benn arc'hoazh hag an deiz war-lerc'h a rafe (?) glav. (Ah ya ?) Ha goude fin sizhun brav adarre. Met dec'h a oa anonset glav hag a oa chomet brav gwelet a rez.

[bɔh ˈpiən ja aˈnɔ̃s ʁɛɲ ɑ̃ aˈnɔ̃s ʁɛɲ bɛn aˈwɑs a de wa lɛʁh ˈʁafe glɑw – a ˈgude fin zyn bɾɑːw ˈɑe mɛ deχ wa aˈnɔ̃sə glɑw a wa ˈʃomə bɾɑw gwɛs]

(Il y a eu un peu de pluie.) Un peu de pluie oui, ils annoncent hein, ils annoncent de la pluie pour demain et après demain. Et après en fin de semaine [ils annoncent] beau de nouveau. Mais hier ils ont annoncé de la pluie et il a fait beau tu vois.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Marteze, lâret e vez se a-wezhioù ya.

[maˈteze lɑːʁ ve ze ˈweʒo ja]

Peut-être, ça se dit parfois oui.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri eo beuzet tout an traoù.

[aj ɛ bœː tu tʁɛw]

Tout est noyé. [après des pluies incessantes]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Traoù torret e zo.

[tʁɛw ˈtɔʁət zo]

Il y a de la casse. [litt. « des choses cassées »]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

N'eo ket vil an amzer.

[ˈnɛ kə vil ˈnɑ̃mzəʁ]

Le temps n'est pas moche, vilain.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ar sklêrijenn ya, pa vez an deiz o sevel.

[skle̞ˈʁiʒən ja pe ve deː ˈzevəl]

La clarté oui, quand le jour se lève.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

N'eo ket nemet un dev-gouloù !

[ˈnɛ kə mɛ dɛw ˈgoːlo]

Ce n'est qu'un brûleur de lumière, un traînard !

[se dit de quelqu’un qui reste trainer chez les gens tard le soir, repoussant l’heure d’aller se coucher et ainsi d’éteindre la lumière…]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Eñ n'eo ket nemet un dev-gouloù !

[hẽː ˈnɛ kə mɛ dɛw ˈgoːlo]

Ce n'est qu'un brûleur de lumière, un traînard !

[se dit de quelqu’un qui reste trainer chez les gens tard le soir, repoussant l’heure d’aller se coucher et ainsi d’éteindre la lumière…]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Eñ a zo un dev-gouloù !

[hẽː zo dɛw ˈgoːlo]

C'est un brûleur de lumière, un traînard !

[se dit de quelqu’un qui reste trainer chez les gens tard le soir, repoussant l’heure d’aller se coucher et ainsi d’éteindre la lumière…]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri 'neus div... div gamaradez vihan. Pokañ a ra dezhe ha tout hañ, geus geus, n'eo ket diwezhat o temarriñ, arri e ray tu bennaket !

[aj nø diw diw gɑ̃m’ʁɑ:dəs ˈvi:ən ˈpokɑ̃ ʁa dɛ a tud ɑ̃ gø gøs ˈnɛ kə ˈdiwɛː teˈma:ĩ aj ʁɛj ty ˈmnakət]

Il a deux copines, il leur fait des bisous et tout hein, si si, il n'est pas tard, il arrivera quelque part !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Geus me meus kartennoù met ne gredan ket e zo anvioù n'eus ket nemet numeroioù warne.

[gøs me møs kaʁˈteno mɛː gʁeˈdɑ̃ kə zoː ɑ̃ˈnojo ˈnøs kə mɛ ˌnyːmeˈʁojo ˈwaʁnɛ]

Si j'ai pris des cartes mais je ne crois pas qu'il y ait des noms, il n'y a que des numéros dessus.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ne teus ket se war da listenn ? branolenn bras.

[ˈtøs kə ze waʁ tə ˈlistən ˈbʁɑ̃nɔ̃n bʁɑːs]

Il n'y a pas ça sur ta liste ? branolenn bras.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Market eo branonenn bras aze ? Ya ?

[ˈmaʁkəd ɛ bʁɑ̃ˈnɔ̃nən bʁɑːz ˈɑe ja]

Cest marqué « branonenn braz » là ? Oui ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Peogwir a-raok a oamp 'ba Sant Laorañs.

[pyː ʁoːk wɑ̃m ba zɑ̃ˈlɔːʁɑ̃s]

Puisqu'auparavant nous étions à Sant Laorañs.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Pelec'h, pelec'h emañ ar c'hadastr-se bremañ ?

[plɛh plɛh mɑ̃ haˈdase ˈbomɑ̃]

Où se trouve ce cadastre-ci à présent ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Miret... miret e int sur a-walc'h met gouzout pelec'h emaint ne oaran ket hañ pe emaint 'ba ar maeri pe 'ba... 'ba Sant Brieg. Unan daou a zo (?).

[ˈmiʁə ˈmiʁəd iɲ ˈzywɑh mɛ gut plɛʁh mɑ̃ɲ waˈʁɑ̃ kəd ɑ̃ pe mɑ̃ɲ ba ˈmɛʁi pe baː pe ba zɑ̃ ˈbʁiək yn dow zo]

Ils sont conservés sans doute mais qu'en à savoir ou je ne sais pas hein s'ils sont à la mairie [de Bear] ou à Sant Brieg. Un des deux (?).

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Me a zo d'ober... me a zo d'ober ur werzh !

[me zo do:ʁ me zo doːʁ wɛʁs]

Je dois faire, je dois faire une vente !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ya hañ kerse a vez diouzhtu hañ.

[ja ɑ̃ ˈkeʁse ve dyˈsty ɑ̃]

Oui hein on trouve dur tout de suite hein. [quand le temps est mauvais]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kouezhet eo ar vur gant an avelaj.

[kwet ɛ vyːʁ gɑ̃ naˈwelaʃ]

Le mur est tombé à cause du vent incessant.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Aet eo ar vur e-traoñ gant an doureier hag an avelaj.

[ɛd ɛ vyːʁ tʁow gãn duˈʁejəʁ a naˈwelaʃ]

Le mur s'est écroulé à cause des pluies et du vent incessant.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kar domaj eo dihuniñ anezhe c'hoazh quoi hañ. Unan bihan evel-se nez ezhomm da gousket. (T: Ya.) Adkargañ e baterioù... (T : Ya avat ma e neus ezhomm...) D'ober las goude ! (T : Teir eur e neus ezhomm hañ.) D'ober las goude !

[kɑ ˈdomaʃ ɛ diˈvyni nɛː wɑːs kwa ɑ̃ yn ˈbiən vəˈsɛ ne eːm gouskət – atˈkaʁgɑ̃ i baˈtʁijo - ˈdobəʁ lɑːs ˈgude – ˈdobəʁ lɑːs ˈgude]

Car c'est dommage de devoir les réveiller. Un petit comme ça a besoin de dormir. (T : Oui.) Recharger ses batteries... (T : Oui s'il a besoin... ) Pour chahuter, semer la pagaille ensuite ! (T : Il a besoin de trois heures hein.) Pour chahuter après !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kap eo da gaout koan diwezhat !

[kab ɛ də gaːd gwɑ̃ːn diˈwɛat]

Elle est capable de retarder le souper !

[dit au sujet d’une personne qui traine, ici une caissière particulièrement bavarde]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kap eo lakat goan diwezhat !

[kap ɛ ˈlakə kwɑ̃ːn diˈwɛat]

Elle est capable de retarder le souper ! [de quelqu'un qui fait perdre leur temps aux autres]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

N'eo ket mat nemet d'abuziñ an dud !

[ˈnɛ kə mɑː mɛd aˈbyzi ndyt]

Elle n'est bonne qu'à faire perdre leur temps aux gens !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

dampet a vo !

[ˈdɑ̃mpəd ə vo]

[interjection]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ne oaran ket petra sinifi met se eo mann ebet.

[waˈʁɑ̃ kə pʁa ziˈnifi mɛ ze ɛ mɑ̃n bet]

Je ne sais pas ce que ça signfie mais ce n'est rien.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Hennezh eo ur c'hazh bihan.

[ẽːz e̞ hɑːs ˈpiən]

C'est un châton.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Lâre se evel-se, e oa bihan ar frañs e-kichen ar broioù all.

[ˈlaʁɛ ze vəˈsɛ wa ˈbiən vʁɑ̃ːs ˈkiʃən ˈbʁojo al]

Il disait ça comme ça, que la France était petite par rapport aux autres pays. [sur la carte du monde]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Oa bihan ar frañs e-kichen reoù all, broioù all.

[wa ˈbiən vʁɑ̃ːs ˈkiʃən ʁɛw al ˈbʁojo al]

La France était petite [pour lui] par rapport aux autres, aux autres pays. [quand il voyait la carte du monde]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Se a vez graet ya.

[se ve gɛt ja]

Ça on fait oui. [gaspiller]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Mat eo merenn ?

[mɑːd ɛ mɛʁn]

C'est bon ? [à quelqu'un qui mange son repas de midi]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Graet a zo un tamm bepred.

[gɛt zo tɑ̃m ˈbopət]

On a fait un bout en tout cas, on a avancé.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Aet eo 'ba ar vur !

[ed e̞ ba vyːʁ]

Il touche le mur, il est beaucoup trop près du mur ! [meuble] [litt. « il est allé dans le mur »]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

N'eo ket krog da c'horo ar saout.

[ˈnɛ kə kʁog də ˈhoːʁo zowt]

Il n'a pas commencé à traire les vaches.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

O vont da vreinañ emañ.

[vɔ̃n də ˈvʁɛɲɑ̃ mɑ̃]

Il va pourrir.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ar rodoù a zo mat met ar moteur a zo fall.

[ˈʁoʒo zo mɑːd mɛ ˈmotəʁ zo vɑl]

Les roues [les jambes] sont en bon état mais pas le moteur [le cœur].

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kontrefet ! a-wezhioù a vez kontrefed, arri a ra se c'hoazh ar rodoù a zo fall met ar moteur a zo mat.

[kɔ̃təˈfɛt ˈweʒo ve kɔ̃təˈfɛt aj ʁa ze wɑh ˈʁoʒo zo vɑl a ˈmotəʁ zo mɑːd]

C'est le contraire [de ce que je voulais dire] ! il arrive aussi que ça soit l'inverse parfois, les roues [les jambes] sont en mauvais état mais pas le moteur [le cœur] tient bon.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Eñ a zo pinvidik.

[hẽː zo ˈpinvic]

Il est riche.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Eñ a zo spontus-pinvidik.

[hẽː zo ˈspɔ̃tys ˈpinvic]

Il est très riche.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Bet a int bourdet.

[bed iɲ ˈbuʁdət]

Ils se sont fait avoir, ils ont été attrapés, roulés.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Karget eo an amzer.

[ˈkaʁgəd ɛ ˈnɑ̃mzəʁ]

Le temps est chargé.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Stummet mat eo !

[ˈstymə mɑːd ɛ]

Elle est bien portante ! [de quelqu'un qui a un embonpoint ou qui a bonne mine]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Amañ a vez memes meuz da debriñ bemdez.

[ˈɑ̃mɑ̃ ve ˈmɔ̃məs mœːz də ˈdibi ˈbɑ̃wde]

Ici il y a tout les jours le même mets, la même chose à manger.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Eñ a oa prizioù evel-se gantañ.

[hẽ wa ˈpʁiʒo vəˈsɛ ˈgɑ̃tɑ̃]

Il proposait, il pratiquait des prix comme ça. [litt. « il y avait des prix comme ça avec lui »]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Se a zo memes tra ya.

[ze ˈmɔ̃stʁa ja]

Ça veut dire la même chose oui.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Partiet eo ar c'hraoñ !

[ˈpaʁti ɛ ʁow]

Les noix ont disparu ! [elles ont été rangées à son insu]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Fumet eo.

[ˈfyməd ɛ]

Il est en colère, bien énervé, fâché tout rouge.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ken eo ruz e benn.

[ken ɛ ʁy i bɛn]

À tel point que sa tête est rouge.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Aze a zo ur c'hant traoù.

[ˈɑe zo hɑ̃n tʁɛw]

Là il y a 100 [livres]. [50 kilos]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Aze a zo daou c'hant traoù.

[ɑː zo dow hɑ̃n tʁɛw]

Là il y a 200 [livres]. [100 kilos]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Krog eo an tan en e revr !

[kʁog ɛ tɑ̃ːn ni ʁɛːʁ]

Il est pressé ! [litt. « il a le feu aux fesses »]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Deus pelec'h eo ?

[døs plɛχ e̞]

D'où il est [originaire] ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

N'eo ket brein c'hoazh, kalet eo ya.

[ˈnɛ kə bʁɛjn hwɑs ˈkɑːləd ɛ ja]

Il n'est pas encore pourri, il est dur oui. [bois d'une vieille charpente]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Aet d'ar foñs.

[e̞ də vɔ̃s]

Elle est enfoncée, elle est bien au fond. [litt. « allé au fond »] [dit d'une cheville bien enfoncée]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri out te !

[aj u te]

Te voilà !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Laer a int hañ !

[lɛːʁ iɲ ɑ̃]

Ils sont voleurs hein !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Marteze ne oaran ket avat, se a depand deus peseurt sekteur eo.

[maˈtee waˈʁɑ̃ŋ kə ha ˈdepɑ̃n døs ˈpesœ ˈsɛktəʁ ɛ]

Peut-être je ne sais pas, ça dépend du secteur.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Deut out a-benn diontañ.

[dœd ut bɛn ˈdɔ̃tɑ̃]

Tu en es venu à bout. [tu es parvenu à le manger]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ah neuze eo mat !

[a ˈnœe e̞ mɑːd]

Ah alors c'est bon !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ne vo ket fin gwech ebet ?

[ˈvo kə fin ˈgweʃ bet]

Ça ne finira jamais ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Hañval deus ar ganig met brasoc'h eo.

[ˈhɑ̃vəl døs gãˈnitʲən mɛ ˈbʁasoχ ɛ]

Qui ressemble au canard mais elle est plus grande. [l'oie]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ezhomm a zo gouloù c'hoazh ? Teñval eo ?

[eːm zo ˈgoːlo hwɑs ˈtɛwəl ɛ]

Il y a encore besoin de la lumière ? Vous trouvez qu'il fait sombre ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Se a vez lâret ya.

[se ve lɑːʁd ja]

Oui ça se dit.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

N'eo ket se a vank.

[ˈnɛ kə ze vɑ̃ŋk]

Ça n'est pas ça qui manque.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri a zo pell a zo abaoe.

[aj zo pɛl zo bwe]

Il y a longtemps depuis, ça fait un bail, c'est loin [dans le temps].

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Eñ a zo start da lâret.

[hẽː zo staʁt də lɑːʁt]

Il est dur à dire, à prononcer.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Riagad se n'eus ket kalz avat. Ne ma ket klevet an anv-se gwech ebet c'hoazh.

[ʁiagat ze ˈnøs kə kɑls ha ˈma kə ˈklɛwə nɑ̃ː se ˈgweʃə be wɑs]

Il n'y a pas beaucoup de Riagad. Je n'avais jamais entendu ce prénom là auparavant.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kouezhet eo an delioù diouti.

[kwed e̞ ˈdejo ˈdɔ̃ti]

Il a perdu des feuilles. [l'arbre]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Beget eo.

[ˈbegəd ɛ]

Il est bien rempli. [au point de former une pointe au sommet]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Leun-chik avaloù a zo e-barzh.

[lœn ʃik aˈvɑːlo zo baʁs]

Il y a plein de pommes dedans. [dans l'arbre]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Skuizh on oc'h ober mann ebet.

[skwiz ɔ̃ oːʁ mɑ̃n bet]

Je suis fatigué à ne rien faire.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Aet eo a-dammoù.

[ed e̞ ˈdɑ̃mo]

Il a été mis en pièce, en morceaux. [dans le contexte il a été simplement démonté]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kriz eo an avel.

[kʁiː e̞ ˈnɑwəl]

Le vent est froid.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kriz eo an aval.

[kʁi e̞ ˈnɑwəl]

La pomme est verte. [elle n'est pas mûre]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Partout a vez jeu ha chikan.

[ˈpaʁtut ve ʒəː a ˈʃikɑ̃n]

Il y a partout des querelles, de la bagarre, des conflits, des guerres, de la violence.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Jeu a vez etreze.

[ʒœː ve ˈtreɛ]

Ils se querellent, se disputent. [litt. « il y a de la querelle entre eux »]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Aet eo e mil a-dammoù.

[ɛd e̞ mil ˈdɑ̃mo]

Il s'est brisé en mille morceaux. [litt. « il est allé en mille morceaux »]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Moarvat eo kouezhet deus e gwele ! Pa eo savet abred.

[maˈhad ɛ gwet døs i ˈgwele pe ɛ ˈzavət ˈabʁeːd]

Il est sûrement tombé du lit ! Quand il est levé tôt.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Moaien a vez lâret se c'hoazh ya.

[ˈmojən ve lɑːʁ ze hwɑs ja]

Il y a moyen, possibilité de dire ça aussi oui.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Distignet eo.

[deˈstiɲəd ɛ]

Ça a déclenché. [le disjoncteur EDF]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri eo an deñvalijenn.

[aj e̞ ˌdewaˈliːʒən]

Voilà l'obscurité, ça s'assombrit.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

N'eo ket mat stokañ !

[ˈnɛ kə mɑːd ˈstokɑ̃]

N'y touches pas, ça n'est pas bien de toucher, il ne faut pas y toucher. [boutons d'un four]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ker a-walc'h eo an traoù.

[keːʁ wɑχ e̞ tʁɛw]

C'est assez cher, c'est relativement cher.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Te eo fall da daoulagad.

[te ɛ val tə dowˈlɑːga]

Tu ne vois pas clair, tu n'as pas de bons yeux, tu as une mauvaise vue.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Emañ ar yar oc'h ober he here.

[mɑ̃ jaːʁ oːʁ i ˈeːʁe]

La poule fait sa mue, elle perd ses plumes.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Krog eo da vreinañ.

[kʁog e̞ də ˈvʁɛɲɑ̃]

Il commence à pourrir.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

O trailhañ he genoù emañ.

[ˈtʁaʎɑ̃ i ˈge:no mɑ̃]

Elle parle pour ne rien dire, elle est fatiguante à continuer de parler. [litt. « elle abîme sa bouche »]

Le Dû 2012a p.215 (draillañ) Le Dû 2012b p. 283 (jacasser)

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Moaien a vez lâr se ya.

[ˈmojən ve lɑːʁ ze ja]

Ça peut se dire oui.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Gwelet frazennoù all...

exister

oh, se a zo bet ordin 'vat

[o ze zo bed ɔr'din hat]

oh, ça a toujours existé [les moustiques]

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

pevar-ugent vloaz 'meus tremenet paotr ! ya, hoñ n'emañ ket ken, na Milin Kerogant n'eo ket laket ivez, pelec'h ? ha Milin Ar C'houlz a oa ivez c'hoazh, c'hoazh e oa unan all, Milin ar C'houlz, ya, Le Coulz, ya Le Coulz, Milin ar C'houlz a oa ivez

[ˌpɛwaɹyˈgɛnlɑ møs tɹeˈmeːnə po̞t - ja ˈhɔ̃ˑ ˌmɑ̃ kə ˈken - na ˌmiˑlin ke̞ˈɹo̞ːgɑ̃n ˌne̞ kə ˈlɑkəd ˌiˑe - ˌple̞x - a ˌmiˑlin ˈhulz wa ˌiˑe ˈhwɑs - ˌhwa wa ˈnɑl - ˌmiˑlin ˈhuls - ja ... ja ... - ˌmiˑlin ˈhuls wa ˌiˑe]

j'ai passé les quatre-vingts ans mon gars ! oui, il [moulin] n'est plus là [n'existe plus], ni Milin Kerogant n'est pas mis non plusn où ? et il y avait aussi Milin Ar C'houlz, il y en avait encore un autre, il y avait aussi Milin Ar C'houlz, oui, Le Coulz, oui Le Coulz, il y avait aussi Milin Ar C'houlz

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

avoir

1. Ha evel se 'meump renket goude, heu, goude bezañ prenet ur menaj bihan 'meump renket prenañ e-lec'h e oamp c'hoazh, war ar marc'had. Ah beñ ya. Nim 'meump komañset par prenañ traoù hañ. 2. Ya. 'Pa desket prenañ.

1. A vesé meum rènket goudé, eu… goudé béañ préned e ménach pïen meum rènket prénañ lèh oam hoas, war marhat. A beñ ya, nim meum komañset par prénañ trèw añ. 2. Ya. Pa disket prénañ.

1. Et ainsi nous avons dû, heu... après avoir acheté une petite ferme, nous avons aussi dû acheter là où nous étions, par-dessus le marché. Oui, nous avons commencé par acheter des choses. 2. Oui. Vous aviez appris à acheter.

1. Plac'h, 1946, Pederneg
2. Plac'h, 1925, Trezelan (Bear)
(dastumet gant Riwal)

[insistance]

Beñ, oblijet eo da vezañ mat peogwir n'eus ket met traoù mat e-barzh. Daon bezañ 'h eo, mat eo avat.

Beñ, oblijet è de véañ mat pugur neus ke mé trèw mat bars. Daon, béañ hè, mat è ha.

Ben, il est obligé d'être bon puisqu'il n'y a que de bonnes choses dedans. Dame, il l'est, il est bon.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Met 'ma soñjet : Ah hennezh a gle bezañ mat avat emezon-me. Met... Bezañ 'h eo.

Mé ma joñjet : a heñ glé béañ mat ha moñmé. Mèt... Béañ hè.

Mais j'avais pensé : Ah celui-ci doit être bon, dis-je. Mais... c'est le cas.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Oh ya, bezañ e oa tud hañ, oh ya. Oh ya, ur bern tud a oa. E-barzh ar c'hrañj e oa, e-barzh ar Veuzit. E-barzh ar c'hrañj vras...

O ya, béañ oa tut añ, o ya. O ya, bèrn tud oa. Bah hreñch oa bah Veuzit. Bah hreñch vras...

Oh oui, il y avait du monde. Il y avait beaucoup de monde. C'était dans la grange au Veuzit. Dans la grande grange.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

bezañ zo tud hag a vir anezhe

['beɑ̃ zo tyt a vi:r nɛ:]

il y a des gens qui les gardent [les conservent, les châtaignes]

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

bezañ 'meus aze div blantenn saovaj

['beɑ̃ møz 'ɑhɛ diw 'blɑ̃tən 'ʒɔ:vəʃ]

j'ai deux plantes là sauvages

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)