Brezhoneg Bro-Vear

Brezhoneg > Galleg

kaout

Stummioù : 'da ; 'daint ; 'dant ; 'dea ; 'deaint ; 'deant ; 'defent ; 'deint ; 'dent ; 'deo ; 'deuint ; 'deus ; 'deva ; 'devant ; 'devez ; 'devo ; 'dez ; 'dezent ; 'dije ; 'dijent ; 'do ; 'feus ; 'fo ; 'ma ; 'mamp ; 'mefe ; 'memp ; 'meump ; 'meus ; 'meva ; 'mez ; 'meze ; 'mezemp ; 'mije ; 'mijemp ; 'mo ; 'moa ; 'momp ; 'na ; 'naint ; 'namp ; 'nant ; 'nea ; 'neaint ; 'nefe ; 'neint ; 'nemp ; 'nent ; 'neo ; 'neuint ; 'neus ; 'neva ; 'nevez ; 'nevo ; 'nez ; 'neze ; 'nije ; 'nijent ; 'no ; 'noa ; 'pa ; 'pefe ; 'peus ; 'peut ; 'pez ; 'pije ; 'po ; 'ta ; 'tea ; 'tefe ; 'teo ; 'teui ; 'teus ; 'teva ; 'teve ; 'tevez ; 'tevo ; 'tez ; 'teze ; 'tije ; 'to ; adkaout ; adto ; bet ; devoa ; dez ; eus ; ez eus ; gaout ; kaout ;

Gwelet ivez ar bajenn displegadurioù.

avoir

'Mamp renket prenañ anezhañ bepred, a-raok e oa fin Goumikel diwar hennezh quoi, evel se 'meump renket gortoz daou vloaz bepred a-raok kaout ar menaj.

Mam rènket boñ prénañ néañ bopet, rok oa fin Goumikèl diwar heñs quoi, vesé meum rènket gotos dow la bopet, rok kawt ménach.

Nous avons dû l'acheter, avant que ne se termine la Saint-Michel, et donc nous avons dû attendre deux ans avant d'avoir la ferme.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Ha feiz goude neuze pa 'meump gallet kaout anezhañ, feiz neuze ma vamm, ma vamm-gaer neuze 'neus laosket he venaj neuze.

A fé goudé neuhé, pé meum gallet kad néañ, fé neuzé me vamm, me vamm-gèr neuhé neuz losked i vénach neuhé.

Et ensuite, quand nous avons pu l'avoir [la ferme], ma belle-mère a laissé sa ferme.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Met xxx (?)... ur c'hras kaer dezhañ kaout e verc'hed ober e labour evitañ peogwir eñ ne oa ket kat d'ober (dre) an avani ne gleve ket, quoi, ne oa ket kat d'ober tout an traoù.

Mè xxx (?) hras kèr déañ kawt i vèrhet or i labour witañ pegur eñ oa k’ kat t’or nañvèin glèwé ket, quoi, oa k’ kat t’or tou ’n trèw.

Mais... Ça l'arrangeait bien d'avoir ses filles pour faire son travail, puisqu'il ne pouvait pas le faire, parce qu'il n'entendait pas, il ne pouvait pas tout faire.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Piv na c'hoant kaout banann ?

[piw na χwɑ̃n kaːd baˈnan]

Qui voulait une banane ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Komprenet teus ?

[ˈkɔ̃pʁɛn tøs]

Tu as compris ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kollet meus ma oremuz.

[ˈkɔlə møs me oˈʁemys]

J'ai perdu la raison, j'ai perdu le nord, j'ai perdu la tête.

Le Dû 2012a p.389 (oremus) Le Dû 2012b p.231 (fil) Le petit Larousse illustré, 2004, p. 723 orémus (lat. oremus, prions, mot prononcé dans les messes en latin par le prêtre pour inviter à la prière). Fam., vx. prière

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Diwall da gouezhañ 'teus ezhomm d'ober.

[ˈdiwal də ˈgwe:ɑ̃ tøz em doːʁ]

Il faut que tu fasses attention de ne pas tomber. [litt. "attention de tomber"]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ne to ket ur bannac'h kafe ?

[ˈto kə bɔh ˈkɑːfe]

Tu ne veux pas de café ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

E Pederneg ne oaran ket neuint kourant c'hoazh n'on ket sur neuint kourant c'hoazh e Pederneg.

[peˈdɛʁnɛk wɑˈʁɑ̃ kə nɛjn ˈkuʁɑ̃n hwɑs ˈnɔ̃ː kə zyʁ nɛjn ˈkuʁɑ̃n hwɑs peˈdɛʁnɛk]

À Perderneg je ne sais pas [si] ils ont du courant, je ne suis pas sûr qu'ils aient du courant à Perderneg.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ne teus ket gwez re dost deus an ti ?

[ˈtøs kə gweː ʁe dɔs døs ti]

Tu n'as pas d'abres trop proches de la maison ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Lâret meus se dija.

[lɑːʁ mø ze ˈdiʒa]

Je t'ai déjà dit ça. [litt. « j'ai déjà dit ça »]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Pa no tri bloaz ?

[pe no tʁi bla]

Quand elle aura trois ans [elle ira à l'école] ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Piv 'neus komzet dit-te deus Maria An Arzul ?

[piw nøs ˈkɔ̃m di te də ˈmɑja ˈnaʁzyl]

Qui t'a parlé de Marie Arzul ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Te teus (?) plijadur hañ o sellet deus Julien hañ.

[te tøs pliˈʒɑːdyʁ ɑ̃ zɛl də ˈʒyljɛ̃ ɑ̃]

Tu aimes bien observer Julien hein.

[dit à un enfant en bas âge]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Faotet traoù aze sell, piv neus strinket traoù aze ?

[ˈfotət tʁɛw ˈɑe sɛl piw nøs ˈstʁinkə tʁɛw ˈɑe]

[Il y a] des choses de renversée, qui c'est qui a éclaboussé ça ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ne nez ket pasianted.

[ˈnɛ kə baˈsjɑ̃dət]

il n'a pas de patience, il n'est pas patient.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Aze meus tapet ac'hanout !

[ɑː mə ˈtapəd ɑ̃ː]

Là je t'ai bien eu !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Bet na bern traoù da lâret Henry (?)... Yves Raoul aze.

[be na bɛʁn tʁɛw də lɑːʁ ɑ̃ʁiyː iv ˈʁaul ˈɑe]

Yves Raoul avait beaucoup de choses à dire.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Pevar-ugent vloaz neus ?

[ˈpɛwaʁ ˈyge lɑː nə]

Il a quatre-vingt ans ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Me ma c'hwec'h vloaz pa oan aet d'ar skol ha lâret a vez din gwelet a-walc'h eo warnon emezi ! se a lâr din !

[me ma wɛχ la pe wɑ̃n ɛ də skoːl a lɑːʁ ve dĩː ˈgwɛlə wɑχ ve ˈwaʁnɔ̃ mɛj ze lɑːʁ dĩ]

Moi j'avais six ans quand j'ai commençé l'école et elle dit que ça se voit sur moi ! elle me dit ça !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ha ezhomm e nez ? (Ya ezhomm e nez.) Un tamm kousk da greisteiz, apeupre... div eur ?

[a eːm ne tɑ̃m kusk də gʁesˈte apəˈpʁɛ ˈdivəʁ]

Et il a besoin [de dormir] ? (Oui il en a besoin.) Une petite sieste, à peu près... deux heures ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Unan bihan evel-se nez ezhomm da gousket.

[yn ˈbiən vəˈsɛ ne eːm gouskət]

Un petit comme ça a besoin de dormir.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ya serten reoù a nez ezhomm da gousket muioc'h evit reoù all se depant deus... N'int ket tout memes tra quoi. Se... se a zo evel tud bras hag a bep sort.

[ja ˈsɛʁtɛn ˈɾeo ne eːm ˈkuskə myχ wi ˈʁeo al ze ˈdepɑ̃n døs ə ˈni cə tut mɔ̃sˈtʁa kwa se se zo wɛl dyt bʁɑːs a bop sɔʁt]

Oui certains on besoin de dormir plus que d'autres, ça dépend de... Ils ne sont pas tous pareils. C'est comme les adultes et tout ça.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Me pa oa o terc'hen menaj ma ezhomm etre seizh eur hag eizh bepred.

[me pe wa ˈtɛhɛn ˈmenaʃ ma eːm tʁe ˈsɛjzəʁ a ˈɛjzəʁ ˈbopət]

Moi quand je tenais la ferme j'avais besoin [de dormir] entre sept et huit heures en tout cas.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ha da... da gentañ a lâre... a 'na komzet deus kant ugent pe kant tregont neuze (T : Ya ya.) abaoe eo bet fortoc'h, fortoc'h eo bet (T : Ah ya.) met c'hwezhañ a rae da vat dec'h da noz amañ hou ! XXX(?) hent (?), evel des rafales aze.

[a da də ˈgɛntɑ̃ ˈlɑːʁɛ na kɔ̃m døs kɑ̃n ˈygən pe kɑ̃n ˈtʁegɔ̃n nœː bwe e̞ be ˈfoʁtɔh ˈfoʁtɔh ɛ bet mɛ hwe ʁɛ də vat deχ tə nɔ̃ːz ˈɑ̃mɑ̃ (?) wɛl ʁafal ˈɑe]

Le premier jour ils ont dit...il a parlé de 120 ou 130 depuis ça a été plus fort, ça soufflait pour de bon ici hier soir (?) comme des rafales là.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Bet neus naviget c'hoazh hañ ?

[be nø naˈvigə hwɑːz ɑ̃]

Il a pas mal voyagé aussi hein ? [litt. "navigué"]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Me meus anavezet serten reoù dioute pa oant... pa oant yaouankoc'h met aze a zo tout yaouankoc'h eviton euh...

[me møs ˈɑ̃nveː sɛʁtɛn ʁɛw ˈdɔ̃tɛ pe waɲ pe waɲ joˈwɑ̃ŋkɔχ mɛ ˈɑe zo tut joˈwɑ̃ŋkɔχ ˈwitɔ̃ əː]

J'ai connu certains d'entre eux quand ils étaient plus jeunes mais ils sont tous plus jeunes que moi.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

E komañsamant ar miz-mañ eo 'nez bet daou vloaz.

[komɑ̃’sɑmɑ̃n miːz mɑ̃ e̞ ne be ’dowla]

Il a eu deux ans au début de ce mois-ci.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

(met dilañs teus tapet !) Dilañs meus ya (ha ne teus ket adtapet anezhañ abaoe !) nann ma Doue derc'het dilañs abaoe !

[ˈdilɑ̃s møs ja - a nɑ̃n ma ˈdue – ˈdɛhɛ ˈdilɑ̃s əˈbwe]

(mais tu as pris du retard) Jai pris du retard (et tu n'as jamais rattrapé le retard ensuite) non bon sang je maintiens mon retard depuis !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kar domaj eo dihuniñ anezhe c'hoazh quoi hañ. Unan bihan evel-se nez ezhomm da gousket. (T: Ya.) Adkargañ e baterioù... (T : Ya avat ma e neus ezhomm...) D'ober las goude ! (T : Teir eur e neus ezhomm hañ.) D'ober las goude !

[kɑ ˈdomaʃ ɛ diˈvyni nɛː wɑːs kwa ɑ̃ yn ˈbiən vəˈsɛ ne eːm gouskət – atˈkaʁgɑ̃ i baˈtʁijo - ˈdobəʁ lɑːs ˈgude – ˈdobəʁ lɑːs ˈgude]

Car c'est dommage de devoir les réveiller. Un petit comme ça a besoin de dormir. (T : Oui.) Recharger ses batteries... (T : Oui s'il a besoin... ) Pour chahuter, semer la pagaille ensuite ! (T : Il a besoin de trois heures hein.) Pour chahuter après !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Lâret na e oa eñ masoner ya.

[lɑːʁ na wa e maˈsɔ̃ːnəʁ ja]

Il avait dit qu'il était maçon oui.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Piv na lâret se dit-te ?

[piw na ˈlɑʁə ze ˈdite]

Qui t'a dit ça ?

[litt. « qui t'avait dit ça »]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ne ta... Ne ta ket bet kemeret anezhañ ?

[ta ˈta kə be koˈmɛʁə neː]

Tu ne l'avais pas pris ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

(T : Oh ne ra ket ken.) Nann ne meus...ne welan ket anezhi ken oc'h ober hañ. (T : Nann, nann.)

[nɑ̃n møs wɛˈlɑ̃ kə nɛj ken oːʁ ɑ̃]

Non je n'ai...je ne la vois plus faire hein.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kavet teus un dra bennaket ?

[kɑː tøs dra mˈnɑːkə]

Tu as trouvé quelque chose ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Te ta kemeret al listenn, ne ta ket ?

[te ta ˈkomɛːt ˈlistən ˈta kə]

Tu avais pris la liste [des champs] non ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Geus me meus kartennoù met ne gredan ket e zo anvioù n'eus ket nemet numeroioù warne.

[gøs me møs kaʁˈteno mɛː gʁeˈdɑ̃ kə zoː ɑ̃ˈnojo ˈnøs kə mɛ ˌnyːmeˈʁojo ˈwaʁnɛ]

Si j'ai pris des cartes mais je ne crois pas qu'il y ait des noms, il n'y a que des numéros dessus.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ne responta ket ken gwelet a rez, kollet neus he deod !

[ʁɛspɔ̃ˈta kə ken gwɛs ˈkolə nøs i ˈdɛɔt]

Elle ne répond plus tu vois, elle a perdu sa langue !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri teus graet ur sakre devezh !

[aj tøs gɛt ˈsakʁe ˈdewəs]

Tu as fait une sacrée journée ! [ironique, à quelqu'un qui n'a pas fait grand-chose dans sa journée]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kap eo da gaout koan diwezhat !

[kab ɛ də gaːd gwɑ̃ːn diˈwɛat]

Elle est capable de retarder le souper !

[dit au sujet d’une personne qui traine, ici une caissière particulièrement bavarde]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ar c'hazh neus kroget en ennout.

[hɑːs nøs ˈkʁogə ˈnenut]

Le chat t'a mordu.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

An aer diaes neus.

[nɛʁ ˈdiəs nøs]

Elle a l'air dur. [dit d'une vis difficile à enlever, peut se dire d'un enfant grincheux]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Disket neus e leson ya.

[ˈdiskə nøs i ˈləsɔ̃n ja]

Il a [bien] apprit sa leçon oui. [d'un commercial ayant débité tout son baratin]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

start da gaout

[staʁt də gɑːd]

dur à avoir, difficle à enlever, à arracher

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri neus graet ur sakre devezh !

[aj nøs gɛt ˈsakʁe ˈdewəs]

Il a fait une sacré journée [de pluie] !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

C'hoazh teus evit pell ?

[hwɑs tøs wi pɛl]

Tu en as encore pour longtemps ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ne teus mann ebet da welet gant se.

[tøs mɑ̃n bet də ˈwɛlət gɑ̃n ze]

Tu n'as rien à voir avec ça, ça ne te regarde pas, tu n'es pas concerné.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

En em diwallet 'neus.

[nɔ̃n ˈdiwal nøs]

Il a fait attention, il a fait gaffe.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

N'eus ket nemet en em diwall.

[ˈnøs kə mɛ nɔ̃n ˈdiwal]

Il n'a qu'à faire attention.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Garan a mo muioc'h soñj diontañ.

[ˈgaʁɑ̃n mo myχ ʒɔ̃ːs ˈdɔ̃tɑ̃]

Garan je m'en souviendrai mieux.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Riagad se n'eus ket kalz avat. Ne ma ket klevet an anv-se gwech ebet c'hoazh.

[ʁiagat ze ˈnøs kə kɑls ha ˈma kə ˈklɛwə nɑ̃ː se ˈgweʃə be wɑs]

Il n'y a pas beaucoup de Riagad. Je n'avais jamais entendu ce prénom là auparavant.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kollet neus e oremuz.

[ˈkolə nøz i oˈʁəmys]

Il a perdu la tête.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Te teus kollet da hent !

[te tøs ˈkolət te hɛn]

Toi tu as perdu ta route ! [ce dit en voyant arriver quelqu'un qui passe rarement]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Fin neus sklokal ?

[fi nøs ˈsklokəl]

Elle a finit de faire du bruit ? Elle s'est arrêtée ? [la cafetière lorsqu'elle termine]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Hunvreet teus ?

[ynˈveə tøs]

Tu as rêvé ? [Tu as bien dormi ?]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Bet neus ideoù !

[be nøs iˈdeo]

Elle a eu des idées, des lubies !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kafe re fort a na graet.

[ˈkafe ʁe foʁt na gɛt]

Elle avait fait du café trop fort.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

aller trouver qqun

bet e oa o kaout medesin ?

[bed wɑ kɑ:d mœ'dœsin]

il avait été trouver le médecin ?

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

réussir

ha bet 'ma anezhañ 'vat

[a bed ma neɑ̃ hɑ]

mais je l'avais eu [réussi à jeter le sac dans la charrette]

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)