Brezhoneg Bro-Vear

Brezhoneg > Galleg

arri

Stummioù : arri ; arru ;

arrivé

Ha ne oamp ket arru e-barzh ar bourk c'hoazh, ha e oa ur c'hamion a-drek, pa oan o tont er-maez gant ma saout, deut e oant er-maez tout eüruzamant, ha e oa ar c'hamion war-lerc'h, feut feut feut feut feut feut, n'arete ket un tamm.

A oam ked ai bah bourk hoas, a oa hamion drék, pé oan ton mês, gan me zowt, deud oant mês tout, évuruzaman, a oa hamion war-lèrh, feut feut feut feut feut feut, n’arété ked en tamm.

Nous n'étions pas encore arrivés au bourg, et il y avait un camion derrière, quand j'étais en train de sortir mes vaches, heureusement elles étaient toutes sorties, et le camion était derrière, tut tut tut tut, il n'arrêtait pas un instant.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ah ya, geo, gwir eo, a-benn neuze e oa ur bac e-barzh... tal-kichen kraou ar saout d'ar c'houlz-se. Pa oan arru me, peogwir kraou ar saout a oa... feiz e vije graet evel e vije gwezhall ivez, quoi.

A ya, gè, gwir è, bènn neuhé oa bac bah… tal kichen krow zowt de houls-sé. Pé oan ai mé, pegur krow zowt oa… fé vijé gwèt vèl vijé gwéjall ié quoi.

Ah oui, c'est vrai, à cette époque il y avait un bac dedans... À côté de l'étable. Quand j'étais arrivée... Parce que l'étable était... On faisait comme on faisait autrefois.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Met a-benn e oa arru an trakteur, a-benn neuze ne vije ket graet kement se patatez ha traoù evel se.

Mè bènn oa ai 'n trakteur, bènn neué vijé ke gwèt kémé sé patates a trèw vesé.

Mais quand le tracteur était arrivé, à cette époque on ne faisait plus trop de patates et de choses comme ça.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

A-benn e oa arru la salle de traite, a-benn neuze 'meump daou-ugent saout da c'horo.

Bènn oa ai la salle de traite, bènn neuhé meum dow-ugen zowt te horo.

Quand la salle de traite est arrivée, on avait quarante vaches à traire.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Arri eo koulz merenn.

[ˈaj kul mɛʁn]

C'est l'heure de manger son repas de midi.

[prononcé plus lentement : [aj e̞ kuls mɛʁn]]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri e zo bet n'onn ket pet kwech.

[ˈaj zo be ˈnɔ̃ kə pet kweʃ]

Il y en a eu je ne sais combien de fois. [du vent]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri eo fontet !

[ˈaj ɛ ˈvɔ̃tət]

Elle a fondu !

[au sujet d’une voiture pulvérisée, totalement détruite dans un accident] 

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri eo fontet an erc'h ya.

[aj e ˈvɔ̃tət nɛʁχ ja]

La neige a fondu oui.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kas koad d'an ti, kas koad d'an ti, arri eo an amzer gri !

[kas kwat də ti kas kwat də ti aj e̞̞ ˈnɑ̃mzəʁ gʁi]

Amasses du bois, amasses du bois, le mauvais temps arrive !

Paroles attribuées à sa mère originaire de Saint-Laurent née en 1917. Il sait que cette phrase est attribuée à un oiseau mais il n’est pas certain duquel il s’agit. La grive en est l’auteure. Giraudon 2000 p.55 (La grive)

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

e oa arriet ar moc'h-gouez 'ba ar park, ha drailhet... ha drailhet tout ar park, evurusamant e oa ur gozhenn

[wa a’riəd ə moh’gwẽ ba pɑɾk a ’dɾɑʎəd a ’dɾɑʎət tut pɑɾk ˌevyry’zɑ̃mɑ̃n wa ’go:zən]

les sangliers étaient arrivés dans le champ, et endommagé... et endommagé tout le champ, heureusement que c'était un jachère

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

Arri a ray tu bennaket a-benn noz... kar karzhañ a ra !

[aj ʁɛj ty 'mnakə bɛn 'nɔ̃ːs kaʁ ˈkaʁzɑ̃ ʁa]

Il arrivera quelque part pour ce soir car il file !

[en voiture] 

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Hopala ! arri a zo unan da welet ac'hanomp ! Arri a zo unan ! Arri eo l'inspectrice ! Arri eo le chef de chantier ! Arri eo la directrice !

[opəˈla ˈaj zo yn də wɛl ɑ̃m ˈaj zo yn ˈaj ɛ lɛ̃spɛktʁis ˈaj ɛ chɛʃ də ʃɑ̃tje ˈaj ɛ la diʁɛktʁis]

Tiens donc on a de la visite ! Voilà que quelqu'un arrive ! L'inspectrice est là ! Voilà le chef de chantier ! Voilà la directrice !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Bepred arri traoù evel-se a-wezhioù, arri e ra se a-wezhioù gwech ha gwech all.

[ˈbopəd aj tʁɛw vəˈsɛ ˈweʒo aj ʁa ze ˈweʒo gweʒaˈgweʒal]

Ça arrive encore parfois, ça arrive de temps en temps. [intoxications]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Pe gwechall marteze nebeutoc'h met bremañ a-wezhioù arri se bepred ya.

[pe ˈgweʒal maˈtee nəˈbœtoχ mɛ ˈbomɑ̃ ˈweʒo aj ze ˈbopət ja]

Peut-être que ça arrivait moins souvent autrefois mais maintenant ça arrive en tout cas oui.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ah ya kar en ti Isabelle arri a-wezhioù bremañ.

[ja kaʁ e tiː izabɛl aj ˈweʒo ˈbomɑ̃]

Ah oui puisqu'elle passe parfois chez Isabelle maintenant.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri eo beuzet tout an traoù.

[aj ɛ bœː tu tʁɛw]

Tout est noyé. [après des pluies incessantes]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri 'neus div... div gamaradez vihan. Pokañ a ra dezhe ha tout hañ, geus geus, n'eo ket diwezhat o temarriñ, arri e ray tu bennaket !

[aj nø diw diw gɑ̃m’ʁɑ:dəs ˈvi:ən ˈpokɑ̃ ʁa dɛ a tud ɑ̃ gø gøs ˈnɛ kə ˈdiwɛː teˈma:ĩ aj ʁɛj ty ˈmnakət]

Il a deux copines, il leur fait des bisous et tout hein, si si, il n'est pas tard, il arrivera quelque part !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri teus graet ur sakre devezh !

[aj tøs gɛt ˈsakʁe ˈdewəs]

Tu as fait une sacrée journée ! [ironique, à quelqu'un qui n'a pas fait grand-chose dans sa journée]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kontrefet ! a-wezhioù a vez kontrefed, arri a ra se c'hoazh ar rodoù a zo fall met ar moteur a zo mat.

[kɔ̃təˈfɛt ˈweʒo ve kɔ̃təˈfɛt aj ʁa ze wɑh ˈʁoʒo zo vɑl a ˈmotəʁ zo mɑːd]

C'est le contraire [de ce que je voulais dire] ! il arrive aussi que ça soit l'inverse parfois, les roues [les jambes] sont en mauvais état mais pas le moteur [le cœur] tient bon.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri a rin memes tra.

[aj ə ʁĩ ˈmɔ̃stʁa]

Je vais y arriver quand même.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri out te !

[aj u te]

Te voilà !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri neus graet ur sakre devezh !

[aj nøs gɛt ˈsakʁe ˈdewəs]

Il a fait une sacré journée [de pluie] !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri a zo pell a zo abaoe.

[aj zo pɛl zo bwe]

Il y a longtemps depuis, ça fait un bail, c'est loin [dans le temps].

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arri eo an deñvalijenn.

[aj e̞ ˌdewaˈliːʒən]

Voilà l'obscurité, ça s'assombrit.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Gwelet frazennoù all...

voilà

arru eo an hañv, krog eo ar raned da ganañ

[aj ɛ nã: krog ɛ 'rã:nət tə 'gã:nã]

voilà l'été, l'été est arrivé, les petites grenouilles chantent

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

Nann, ur baner a vije ganti ha neuze e lakae ar c'hochon bihan e-barzh. E-barzh ar baner. Ha neuze 'h arrue du-mañ gantañ. Hopala, arru eo ar baner. Ar baner du.

Nann, baner vijé ganti a neuhé laké hochon bien bars. Bah baner. A neuhé ’h aié du-mañ gantañ. Opala, ai è baner. Baner du.

Non, elle avait un panier avec elle et elle mettait le petit cochon dedans. Dans le panier. Et elle l'apportait chez moi. Hopala, voilà le panier. Le panier noir.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ha da vamm a zo un itron, un itron ! Arri eo an itron, an itron bihan ! an itron bihan !

[a te vɑ̃m zo niˈtɾɔ̃n niˈtɾɔ̃n aj ɛ ˈnitɾɔ̃n ˈnitɾɔ̃n ˈbiən ˈnitɾɔ̃n ˈbiən]

Et ta mère est une madame, une madame ! Voilà la petite dame, la petite dame !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

arru eo hennezh amañ adarre !

[aj ɛ hẽ:z 'ãmã 'are]

revoilà encore celui-là ! [marque l'agacement]

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

arru eo hemañ adarre !

[ɑj ɛ 'hemɑ̃ ɑj]

revoilà celui-ci de nouveau ! [marque l'agacement]

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

arru eo Antoinette

[ɑj ɛ ɑ̃twa'nɛt]

voilà Antoinette [lorsqu'on sait que c'est elle qui appelle]

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

arru eo Ewen

[ɑj ɛ 'ewən]

Ewen arrive [voilà]

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

arru zo ur moto !

[ɑj zo 'moto]

voilà une moto !

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

arru eo ar moto all adarre

[ɑj ɛ 'moto ɑl ɑj]

voilà l'autre moto de nouveau

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

[marque un état actuel]

Ha e vamm a oa arru... oh, a oa arru tost da he retred ivez quoi.

A i vamm oa ai… O oa ai tost de i reutrèd ie quoi.

Et sa mère approchait de la retraite.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Arru kozh avat un tamm bihan, met anfin, ingal eo. Gouzout a ouie ober.

Ai kos hat tamm bien, mèd añfin, ingal è. Goûd ouié or.

Elle était un peu vieille, mais enfin, peu importe. Elle savait faire.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

'Ma ket c'hoant neuze pa oan arru tost d'ar retret da reiñ anezhi da... louañ anezhi da... pe feurmiñ anezhi da den all ebet.

Ma ke hoan neuhé, pé oan ai tost te reutrèt de rèiñ nèi de… louañ nèi de… pé feurmiñ nèi de dén all bét.

Je ne voulais pas, quand j'approchais de la retraite, la louer à qui que ce soit.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Anfin, goude neuze e oa bet la salle de traite neuze, a-benn neuze 'ma arru daou-ugent, me 'meus soñj, ne oa ket fin c'hoazh, met...

Añfin, goudé neuhé oa bét la salle de traite neuhé, bènn neuhé ma ai dow-ugen, mé meus choñj, oa ke fin hoas, mèt…

Enfin, ensuite on a eu la salle de traite. Pour alors j'en avais quarante [vaches à traire], je me souviens, ce n'était pas encore fini mais...

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Met a-benn neuze e oa arru klakenn ma faotr, eñ a oa bet er bourk evel just goude merenn ha un tamm a bep sort. Ha moarvat 'na arru evet un toullad bannac'hoù hag a bep sort.

Mè bènn neuhé oa ai klakenn ma vot, heñ oa bé bourk vèl just, goudé mèrn a tamm bop sort. A mac’hat na ai évet toullet bannaho a bop sort.

Mais pour alors, mon homme était devenu bavard. Il était passé au bourg bien sûr, après le déjeûner, et il avait sûrement bu pas mal de coups.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ha goude pa 'mamp arru muioc'h neuze, a-benn neuze e oa graet, e oa graet ar machin ha siloioù ha tout, ha evel se, neuze e oa aezetoc'h reiñ boued dezhe, neuze goude e oa graet ar salle, neuze e oa graet ar salle de traite neuze.

A goudé pé mam ai muoh neuhé, bènn neuhé oa gwèt, oa gwèt machin a siloio a tout, a vesé, neuhé oa êstoh rèin bwét tè, neuhé goudé oa gwèd salle, neuhé oa gwèt salle de traite neuhé.

Et après, quand on en a eu plus, c'est à ce moment qu'on a fait la machine et les silos et tout, et comme ça, c'était plus facile de leur donner à manger. Peu après, on a fait la salle de traite.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Ha neuze boñ beñ, e vije netaet dindane quoi pa vije ur bern poultr, peogwir e vez derc'het da lakat plouz dindane, ha neuze pa vez arru ur c'houchad ha neuze... ur c'houchad teil neuze, e vez graet gant an trakteur ha ar forc'h, voilà quoi. D'ar c'houlz-se, neuze, e vije evel se quoi.

A neuhé boñ beñ, vijé nétaat tinane quoi, pé vijé bèrn poult, pegur vé dèrhet te lake plous tinane, a neuhé pé vé ai e houchet, a neuhé… e houchet tèi neuhé, vé gwèt gan ’n trakteur, a vorh, voilà quoi. De houls-sé, neuhé vijé vesé quoi.

Et alors on nettoyait sous elles, quand il y avait beaucoup de poussière, parce qu'on leur mettait régulièrement de la paille. Et donc quand il y avait une épaisse couche de fumier, on utilisait le tracteur et la fourche, voilà. C'était comme ça à cette époque.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Oh bac'h, trawalc'h 'meump arru graet. Allez bremañ, bremañ emezañ, e c'hallit kemer anezhi.

O ba, trawah meum ai gwèt. Alé, brœmañ, brœmañ méañ, hallét kémer nèi.

Oh la barbe, nous en avons fait assez [danser]. Allez, maintenant, dit-il, vous pouvez la prendre [pour danser avec d'autres].

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

arru eo leun kaoc'h-kelien

[aj e lœn kɔh'keʎən]

c'est arrivé plein de chiures de mouches

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

arru eo meür an avaloù

[ɑj ɛ 'mɛrvɛr na'vɑ:lo]

les pommes sont mûres

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

o geus, Daniel 'neus arru patatez nevez emezañ

[o gøs 'daɲɛl nøz ɑj pa'tɑ:z 'newe meɑ̃]

oh si, daniel a eu des patates qu'il a dit

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

arru oas prest dont d'ar gêr

[aj was pre̞st dõn tə ge̞:r]

et tu étais sur le point de rentrer à la maison

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

arri 'teus graet al listenn ?

[ɑj tøz gwɛd 'listən]

tu as fini de faire la liste [de mots à demander] ?

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

n'on ket arru prest d'ober

[nɔ̃ kəd ɑj pre̞st to:r]

je ne suis pas prête de le faire

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

arru eo prest da gouezhañ

[ɑj ɛ pre̞st tə ’gwe:ɑ̃]

il est sur le point de tomber

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

arru out da c'hoût brezhoneg

[ɑj ut tə hu:d bre’zɔ̃:nək]

tu commences à savoir le breton

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

arru on e oaran muioc'h galleg evit brezhoneg

[aj õ 'wɑ:rã 'myɔh 'galək wit bre'zõnək]

j'en suis venue à mieux savoir le français que le breton

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

arru out bras da gaout trouz

[aj ud bra:s tə ga:t tru:s]

tu es arrivé grand, âgé, pour te faire gronder

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

arru out d'anavezout anezhi

[aj ut dãn’veut nɛj]

tu commences à la connaître

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

n'onn ket pet kours 'neus arru graet

[nɔ̃ kə pet kurs nøz ɑj gɛt]

je ne sais pas combien de courses il a faites

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

arru 'neus ankouaet

[aj nøz ãŋ'kwɑ:d]

il a oublié

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

aze out arru pell d'ober

['ahe ud aj pɛl do:r]

là tu exagères, tu déconnes

???

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

arru 'meus roet un toullad dit hañ

[ɑj møz 'roə 'ntulə did ɑ̃]

j'en t'ai donné un bon nombre hein

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

n'eo ket arru prest da gouezhañ, geo ?

[nɛ kəd ɑj pre̞st tə ’gweɑ̃ hwɑs gɛw]

elle n'est pas sur le point de tomber, si ?

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

arru zo graet un toullad-mat adarre

[ɑj zo gwɛ ˌntulə'mɑd 'ɑre]

on en a fait un bon paquet de nouveau

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

arru prest da vont kuit

[ɑj pre̞st tə vɔ̃n kwit]

sur le point de partir

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

arru 'ma lâret bern dezhañ

[ɑj mɑ 'lɑ:rəd bɛrn 'deɑ̃]

je lui en ai dit plein [à l'enregistreur]

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

arru oa prest da c'harmat

[ɑj wa pre̞st tə 'hɑrmət]

il était sur le point de pleurer

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

arru 'neus graet bern

[ɑj nøz gwɛd bɛrn]

il a fait beaucoup

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

arru eo da anavezout tout al langaj

[ɑj ɛ də 'hɑ̃nve tud 'lɑ̃ŋgaʃ]

il en est arrivé à connaître tous les langues

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

aze 'h omp arru da anavezout

['ɑhe hɔ̃m ɑj də hɑ̃n'veud ɑ̃]

là nous commençons à connaître

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

arru 'neus desket a bep sort hañ

[ɑj nøz ’diskə bop sɔrd ɑ̃]

il a appris toute sorte de choses hein

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

arri 'meus arri ankouaet anezhe peogwir deus derc'hen da gomz galleg a-benn ar fin 'h arri an nen da...

[ɑj møz ɑj ɑ̃ŋ’kwɑ:d nɛ: py’gy:r dəz ’dɛrhɛn də gɔ̃mz ’gɑlɛk bɛn’fi:n hɑj ne:n də]

je les ai oubliés puisqu'à force de parler français, finalement on en arrive à...

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

mil lur, arri eo se

[’mil:yɹ aj e̞ ze]

mille francs, ça fait ça

Jañ ar Bihan, 1918, Bear (dastumet gant Tangi)

dam, arru zo lâret un toullad traoù avat

[dɑ̃m ɑj zo 'lɑ:rə 'tulət trɛw hɑt]

dame, on a dit un bon nombre de choses

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

daon ! arri 'teus tapet trawalc'h a draoù dezhe

[dɑ̃w ɑj tœs ’tɑpət trwɑx tʁɛw dɛ:]

bon sang ! tu leur a pris assez de choses

Ivet Jagin, 1935, Bear (dastumet gant Tangi)

teir gwech bepred pe beder gwech 'deus arru bet lâret Angela met ne 'deus ket bet degaset james

[tɛ:r gweʒ ’bopət pe ’pe:dɛr gweʃ døz ɑj be ’lɑ:rəd ɑ̃ʒe’la mə døs kə be ’djɛsə ’ʒɑ̃məs]

trois fois toujours ou quatre elle m'a dit Angela mais elle ne m'en a jamais apportés

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

te zo arru da c'hoût brezhoneg gwelloc'h eviton

[te zo ɑj də hu:d brɛ’zɔ̃:nəg ’wɛlɔh witɔ̃]

te commences à savoir le breton mieux que moi

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

lâret 'neus din zo arru krog bugale, reoù bet gantañ er skol zo 'ba... reoù bet gantañ er skol zo arru da gaout bugale dezhañ... degas dezhañ

[lɑ:r nøs tĩ zo ɑj krɔg by’gɑ:le rew be gɑ̃ntɑ̃ sko:l zo bah rew bet gɑ̃ntɑ̃ sko:l zo ɑj də gɑ:d by’gɑ:le ’deɑ̃ djɛs ’teɑ̃]

il m'a dit que des enfants commencent à... des enfants qu'il a eus à l'école sont à... certains qu'il a eus à l'école commencent à avoir des enfants à lui... lui amener des enfants [enseignant]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

arru 'meus naon

[aj møz 'nawɔ̃n]

je commence à avoir faim

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

peogwir hemañ n'eo ket arri graet evit ar bloaz

[py’gy:ʁ ’hemɑ̃ nɛ kəd ɑj gwɛd wid bla]

puisque celui-ci n'est pas encore fait pour cette année

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)