Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 43 frazenn.
123

ha da gistina 'h aemp da Benn an Nec'h, deus Traouwer, ben... un tamm bihan pelloc'h evit Melin Gerbrijant, hag e bal on bet 'ba Penn an Nec'h ivez, 'ba ur c'hrañj eno

[... ˌbe̞n ə ˈnex - ... tɣɔˈwɛˑꝛ - ... - ... ˌmɛˑlin ge̞ꝛˈbɣiˑʒən - ... ˌpe̞n ə ˈneχ ... - ...]

Plufur / Plounerin
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Rozali Herve, 1932, Tremel (dastumet gant Tangi)

teus ket kavet Toull ar Bal, geo ? aze emañ, an enezennoù-se ha tout... Toull ar Bal, aze, pa vije percheet eu... ar gomon, (dropchoù ?) gwechall, pa vijent... pa vijent (treuveullet ?), e Toull... Toull ar Bal, (e deue... ur bern, kazi e-unan ?) da... da kelou Mat aze, hag eu... e lakent o berchoù, war... war ar bern, ha neuze e event ur bannac'h lagoud kwa !

[ˌtul ˈbɑˑl - ... - ... - ... - ˌtul ˈbɑˑl - ... - ... - ... - ... - ... - ... tɣœˈvœˑlət - ˌtul ˌtul ˈbɑˑl - ... - ... ˌke̞ˑlo ˈmɑˑd ... - ... - ... - ...]

tu n'as pas trouvé Toull ar Bal, si ? c'est là, ces îles-là et tout... Toull ar Bal, là, quand on attrapait à la perche euh... le goémon, xxx ( ?) autrefois, quand il était... quand il était (entassé ?), à Toull... Toull ar Bal, (beaucoup venaient... presque tout seul ?) à... à Kelou Mat là, et euh... ils mettaient leur perche, sur... sur le tas, et alors ils buvaient un coup de goutte quoi !

??? ; Lanvaodez - toponymes nautiques
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Pierrot Gwilhou, 1931, Lanvaodez (dastumet gant Tangi)

ya 'vat, ha goude neuze eu... deus... 'ba en Bear amañ ar memes tra ivez, 'h ae da foar Vear ivez, ha goude a-wechoù 'nije d'ober kas anezhe c'hoazh d'an hini 'nije gwerzhet anezhe, ha eo bet 'vat mat a wech, o kas anezhe, kostez eu... Plufur ha neuze eu... peseurt anvioù zo aze c'hoazh ? ah nann, nann ! pas Plistin, muioc'h e-mesk ar c'hoad amañ, Plou... Plounevez ya ha neuze eu... oh 'ba Plufur, Plufur pe... hag eu... hag aze un devezh e oa aet bepred da... da gas, ha n'arrie ket er gêr, oh ma doue ! me a oa arri nec'het, arri nav eur noz, n'arrie ket ar paotr er gêr, « ma doue ! dam, pelec'h eo manet ivez 'ta, emezon-me ? » un tamm fourgonetenn 'mamp prenet, ha 'ba hoñ e vijent boutet te ! ha... hag eu... met peogwir aze e oant o tornañ d'ar c'houlz-se, boñ, hag e oant o tornañ 'ba ar menaj 'na d'ober kas moc'h, ha feiz, e oa chomet da... da sellet dioute te ! kar ar re-se 'dornent ket evel dre amañ tamm ebet hañ, hag eu... ha pa oa fin 'ba ar menaj-se, 'h aent d'ar menajoù all, a oa an deiz a-raok, da... da... da... d'ober la fête, hag e vije un tamm bal ha traoù ha muzik, ha... ha chomet ar paotr da sellet, hag evel-se e oa diwezhat oc'h arriet er gêr te ! met me a oa arri nec'het hañ !

[ja ha - a ˌguˑde ˈnœhe ə - dœs - ban ˈbeˑaɹ ˌɑ̃mɑ̃ mo̞sˈtɾɑˑ ˌiˑe - ˌhe də ˌvwɑˑɹ ˈveˑaɹ ˌiˑe - a ˌguˑde ˈweːʒo ˌniʒe do̞ˑɹ ˌkɑs ˈne̞ hwɑz də ˈniːni niʒe ˈgwɛɹzə ˌne̞ˑ - a he̞ bed hat ˌmɑd ə ˈweʃ - ˌkɑs ˈne̞ - ˌkoste ə - plyˈfyːɹ a ˌnœːze ə - peˌsœ hɑ̃ˈnojo zo ˌɑhe̞ ˌhwɑs - a nɑ̃nɑ̃n - pas ˈplistin - ˌmyˑɔx ˌmesk ə ˈhwɑd ˌɑ̃mɑ̃ - plu pluˈnewe ja a ˌnœːze ə - o bah plyˈfyːɹ - plyˈfyːɹ pe - ag ə - ag ˌɑhe̞ ən ˈdewəz wa ˈɛd ˌbopəd də - də ˌgɑs - a naˌje kə ˈge̞ːɹ - o ma ˈduˑe - me wa ˌɑj ˈnehət - aj ˌnɑˑvəɹ ˈnɔ̃ːz naˌje kə ˈpo̞ˑd ˌge̞ːɹ - ma ˈduˑe - dɑ̃m ˌple̞x he̞ ˈmɑ̃ːnəd ˌiˑe ta ˌmɔ̃me̞ - tɑ̃m furgo̞ˈnɛtən mœm ˈpɾeːnət - a bah ˌhɔ̃ˑ viʃɛɲ ˈbutət te - a ag ə - mɛ pyˈgyˑɹ ˌɑhe̞ wɑ̃ɲ ˈtɔɹnɑ̃ də ˈhuls se - bɔ̃ - a wɑ̃ɲ ˈtɔɹnɑ̃ bah ˈmeːnaʒ na do̞ˑɹ ˌkɑs ˈmox - a fe wa ˌʃo̞məd də - də ˌzɛl ˈdjɔ̃te̞ te - kaɹ ˈɹeze dɔɹˌnɛɲ cə we̞l dɾe ˌɑ̃mɑ̃ ˈtɑ̃m bed ɑ̃ - ag a - a pe wa ˈfiːn bah ˈmeːnaʃ se - hɛɲ də də meˌnɑˑʒo ˈɑl - wa ˌdeˑ ˈɹoˑk - də də də - ˌdo̞ˑbəɹ ... - a ˌviʃe tɑ̃m ˈbɑˑl a ˌtɾɛw a myˈzik - a a ˌʃo̞mə ˈpoˑd də ˈzɛlət - a vəˈse wa diˈweˑət ˌhɑjə ˈge̞ˑɹ te - mɛ ˌme wa ˌɑj ˈnehəd ɑ̃]

mais oui, et après alors euh... de... à Bear ici la même chose aussi, il allait à la foire de Bear aussi, et après parfois il devait les [porcelets] envoyer encore à celui qui les avait vendu, et il a été plusieurs fois, les apporter, du côté de... Plufur et aussi euh... quels noms y a-t-il là encore ? ah non, non ! pas Plistin, plus dans les terres [litt. dans les bois] ici, Plou... Plounevez oui et aussi euh... oh à Plufur, Plufur ou... et euh... et là un jour il était allé livrer... livrer, et il ne revenait pas à la maison, oh mon dieu ! moi je commençais à m'inquiéter, il était neuf heures du soir, le bonhomme n'arrivait pas chez lui, « mon dieu ! dame, où est-il donc resté, dis-je ? » nous avions acheté une petite fourgonnette, et on les fourrait dedans parti ! et... et euh... mais puisque là ils étaient en train de battre à cette époque-là, bon, et ils étaient en train de battre dans la ferme où il devait livrer les cochons, et ma foi, il était resté... les regarder pardi ! car ceux-là ne battaient pas du tout comme par ici hein ! et euh... et quand c'était fini dans cette ferme-là, ils allaient dans d'autres fermes, où ça avaient eu lieu la veille, pour... pour... pour... pour faire la fête, et il y avait un petit bal et tout et de la musique, et... et le bonhomme était resté regarder, et donc il était tard à revenir à la maison pardi ! mais moi je commençais à être inquiète hein !

Mari ar Gag, 1932, Bear (Lanneven) (dastumet gant Tangi)

abaoe zo graet eu... an asenisamant aze, zo tremenet trañcheoù 'ba ar sekteur, ha ma en em drompan ket eo sec'hed abaoe, a soñj dit ! aze, aze zo... ar bal vras-se te 'neus tapet eu... 'neus tapet an arridenn, an arridenn, « pioup ! », lec'h dour... dour... tapet an dour xxx ( ?) da belec'h int aet, di... ya eu... diviet

[ˌbwe zo ˌgɛd ə - nasɛniˈsɑ̃mɑ̃n ˌɑhe̞ - zo tɹeˈmeːnə tɹɑ̃ˈʃeˑo bah ˈsɛktəɹ - a ma nɔ̃n dɹɔ̃mˌpɑ̃ kə he̞ ˈzehɛd ˌbwe - ˌʒɔ̃ˑʃ tit - ˌɑhe̞ ˌɑhe̞ zo - ˌbɑˑl ˈvɹɑːs se te nøs ˈtɑpəd ə - nøs ˈtɑpə naˈɹiːdən - naˈɹiːdən pjup - ˌle̞x ˈduˑɹ ˈduˑɹ ˌtɑpə ˈduˑɹ ? də ˌble̞x iɲ ˌɛt - ˈdi ja ə - diˈviˑət]

depuis qu'a été fait euh... l'assainissement là, des tranchées ont été passées dans le secteur, et si je ne me trompe pas elle est desséchée depuis [fontaine], imagine ! là, là il y a... cette grande pelleteuse-là pardi a attrapé euh... a attrapé (la rigole ?), (la rigole ?), « pioup ! », au lieu de l'eau... l'eau... a attrapé l'eau xxx ( ?) où sont-ils allés, dé... oui euh... déviée

???
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Padrig Gwerniou, 1947, Treglañviz (dastumet gant Tangi)

1. abred e oant oc'h arriout en retred, met eu... lardañ a reont 2. e lardent ! 1. hag eu... gant ar bal hag ar pioch hañ !

1. [aˈbɹeˑd wɑ̃ɲ aˌɹiˑu nɹøˈtɹɛt - mɛd ə ˈlɑɹdɑ̃ ɹɛɲ] 2. [ˈlɑɹdɛɲ] 1. [ag ə - gɑ̃n ˈbɑːl a ˈpiˑɔʒ ɑ̃]

1. ils étaient tôt à arriver en retraite, mais euh... ils bossent dur 2. ils bossent dur ! 1. et euh... avec la pelle et la pioche hein !

1. Pier Gotie, 1938, Plûned
2. Odil Gotie, , Plûned
(dastumet gant Tangi)

e pardon Kerbiged e vije bal e-ti... e-ti o-daou

[ˌpɑˑn kɛꝛˈbiɟɛd ˌviˑʒe ˈbɑːl ti - ti oˈdɔw]

au pardon de Kerbiged il y avait un bal chez... chez les deux [bars]

Beurleudi

Jeanne Gwerliskin, 1930, Kervorc'h (dastumet gant Tangi)

Kaouenneg, n'aemp ket da Gaouenneg kalz hañ ! geo ! goude pa oamp tud yaouank 'h aemp d'ar bal da Gaouenneg

[ko̞ˈwɛnɛk - ˌne̞m kə də go̞ˈwɛnɛk ˈkɑlz ɑ̃ - ˌge̞ ˈguːde pə wɑ̃m tyd ˈjɔwɑ̃ŋg he̞m də ˈbɑːl də go̞ˈwɛnɛk]

Kaouenneg, nus n'allions pas beaucoup à Kaouenneg hein ! si ! après quand sommes devenus jeunes gens nous allions à Kaouenneg

Simona Gwezou, 1930, Tonkedeg (dastumet gant Tangi)

oh ! aze neuze e oa Kerviniou, Kerlastr, Penn ar Gêr, aze neuze... Penn ar Pave, bal... aze 'h anavezan tout, eñ a oa... eñ a oa ma sekteur

[o ˌɑhe ˈnœhe ke̞ɹviˈniˑu - ke̞ɹˈlɑst - pe̞nˈge̞ɹ - ˌɑhe ˈnœhe - pe̞n ˈpɑːve - bal - ˌɑhe hɑ̃nˈveˑɑ̃ tut - hẽ wa - hẽ wa mə ˈsɛktœɹ]

oh ! là alors il y avait Kerviniou, Kerlastr, Penn ar Gêr, là alors... Penn ar Pave, bal... là je connais tout, ça c'était... ça c'était mon secteur

Koadaskorn

Janed Merrien, 1936, Bear (dastumet gant Tangi)

ya, Barlanteg, Barlanteg, eno e oa xxx ( ?) Josfin Meubri hag ar re-seouig, Milin Pa... Milin... penaos e lârez ? Bal... Barlanteg, met hoñ n'egzista ket ken ivez, hañ geo ! met n'eus ket nemet un ti ken

[ja baɹˈlɑ̃tək - baɹˈlɑ̃tək - ˈeːno wa ? ˌʒɔsfin ˈmœːbɹi a ɹeˈzewic - ˌmiˑlin pa - ˌmiˑlin - pəˑnɔ̃ˑz ˈlɑːɹe̞s - bal baɹˈlɑ̃tək - mɛ ˌhɔ̃ negzisˌta kə ken ˌiˑe - hɑ̃ː ge̞ - mɛ ˌnøs kə mɛ ˈntiː ken]

oui, Barlanteg, Barlanteg, là-bas il y avait xxx ( ?) Joséphine Meubry et ceux-là, Milin Pa... Milin... comment dis-tu ? Bal... Barlanteg, mais il n'existe plus non plus, hein si ! mais il n'y a plus qu'un maison

Koadaskorn

Janed Merrien, 1936, Bear (dastumet gant Tangi)

me a bal apeupre vingt-cinq centimètres trente centimètres, ya ya ya, hag e terc'han, e terc'han (rik ?), hag e terc'han (rik ?)

[me bɑ:l apœ’pɾɛ vɛ̃nsɛ̃ŋk sɑ̃timɛt tɾɑ̃t sɑ̃timɛt ja ja ja a ’dɛʁhɑ̃ a ’dɛʁhɑ̃ ɾek a ’dɛʁhɑ̃ ɾek]

moi je bêche à peu près à vingt-cinq centimètres, trente centimètres, oui oui oui, et je continue, et je continue (avec exactitude ?), et je continue (avec exactitude ?)

???

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

diverglañ a ra, ar bal a luc'h

[di’vɛlgə ʁa bɑ:l a lyh]

elle dérouille [avec la terre gelée], la pelle brille

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

Boked Trezelan a vije da gentañ. (R. Ah ya. Ha bal a vije ivez ?) Heñ a oa... Aze e vije bal ivez ya. Met eñ a oa sañset muioc'h heu dister quoi.

bouked ['bukət]

Il y avait d'abord le bouquet de Trezelan. (R. Ah oui. Il y avait un bal aussi ?) Il était... Il y avait un bal aussi oui. Mais il était plus petit.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ha a-wechoù ec'h ae an nen da bardon Bear, pa vije pardon Bear. Ha aze e vije bal ivez. Met aze e vije diwezhatoc'h oc'h achuiñ quoi. Ha e vije un tamm mat a roud d'ober c'hoazh goude a-raok arriet er gêr, gant ar velo.

Et parfois on allait au pardon de Bégard, quand il y avait la pardon de Bégard. Et il y avait un bal aussi. Mais il était plus tard à finir. Et il y avait encore un bon bout de route à faire avant d'arriver à la maison en vélo.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ha feiz, Trezelan a vije traoù evel e vije lec'h all ivez. Pardon Trezelan a vije bep bloaz ivez quoi, evit pardon Trezelan quoi. Neuze e vije graet bal e-barzh ar skol.

Et ma foi, à Trezelan, il y avait des choses [festivités] comme ailleurs. Le pardon de Trezelan [fête profane] avait lieu tous les ans, pour le pardon de Trezelan [fête religieuse]. Alors il y avait un bal à l'école.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

ne oa ket droed d'ober bal, neuze e veze graet ur rondell, ur rondell a veze graet

[wa kə dʁwɛd do̞:ʁ bɑ:l 'nœ:he viʒe gwɛd 'ʁɔ̃ndəl ə 'ʁɔ̃ndəl viʒe gwɛt]

on n'avait pas le droit de faire des bals, alors on faisait une ronde, on faisait une ronde

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ur bal

[ə bɑ:l]

un tractopelle

Aleñ Toudig, 1968, Bear (dastumet gant Tangi)

Maen a uz bal, eost a uz falc'h ha rar eo gad du.

Mi-n uz bal èst uz valc'h a rar è gad du.

[min yz bal ɛst yz valx a ʁaʁ ɛ gad dy]

La pierre use la pelle, la moisson use la faux et le lièvre noir est rare.

Petit florigène des proverbes breton Coop Breizh Lukian Kergoat page 62 : Falz' uz maen; maen' uz falz. Faucille sue pierre, pierre use faucille. Falz' uz êst, êst' uz falz. Faucille use moisson, moisson use faucille.

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Julien)

Reiñ un dra bennak gant ar bal.

Rèy dra meunag gan-n bal.

[ʁɛj dʁa mønag gãn bal]

Donner quelque chose à la pelle. [donner en grande quantité]

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

ar bal da blomat

bal de blomeut

[bal də 'blo̞mət]

pelle à bêcher

Daniel Bihan, 1950, Bear (dastumet gant Julien)

ar bal da balat

bal de baleut

[bal də balət]

pelle [à faire des pelleter]

Daniel Bihan, 1950, Bear (dastumet gant Julien)

Kavet zo bet 43 frazenn.
123