▶ hag e oa div, hag evit petra e vije lâret Karousel douzh... douzh honnezh ? peogwir e reomp... pa 'vije laket patatez, e vije graet roudennoù tro-a-zro, hag e oa un dosenn 'ba ar c'hreiz
[... - ... ˌkaɣuˈsɛl ... - ... - ...]
Pleuvihan - toponymes nautiques
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.
Pierrot Gwilhou, 1931, Lanvaodez (dastumet gant Tangi)
▶ ya, tennet 'na deus... ar reoù a oa war ar bord, an daou bord, 'na skoet anezhe war... ha 'ba ar c'hreiz e oa chomet, hag e oan kat da dremen gant an oto
[ja ˈtɛnə na dəs - ʁew wa waʁ ˈbɔʁd - ˈdo̞w bɔʁd - na ˈskoːə ne̞ waʁ - a bah ˈhʁɛjz wa ˈʃo̞mət - a wɑ̃n kɑt tə ˈdʁemen gɑ̃n ˈnoto]
oui, il avait enlevé [la neige] de... celle qu'il y avait au bord, les deux bords, il l'avait jeté sur... et au milieu c'était resté, et je pouvais passer avec la voiture
Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ zo... zo sentchoù ha tout e-barzh hañ ! ya 'vat ! ya, n'onn ket pet sant zo, tri ! daou... daou pep tu, ha sant... ha... hag an Tad Eternel 'ba ar c'hreiz, ya Saint Mémoire emañ e daouarn war e benn evel-se
[zo zo - ˈzɛnʃo a ˌtud ˈbɑɹz ɑ̃ - ˌjɑ vat - ˌjɑ - ˌnɔ̃ kə ˈped zɑ̃n zo - ˈtɾi - ˈdo̞w ˈdo̞w po̞p ˈtyˑ - a ˌzɑ̃n - a - a ˌtɑˑd eˈtɛɹnəl bah ˈhɹɛjs - ˌjɑ ... mɑ̃ i ˈdɑwən waɹ i ˈbe̞n viˌse̞]
il y a... il y a des statues de saints et tout dedans hein ! mais oui ! oui, je ne sais pas combien de statues de saint il y a, trois ! deux... deux de chaque côté, et saint... et... et le Père Éternel au milieu, oui Saint Mémoire a les deux mains sur sa tête comme ça
Josfin Kaboko, 1931, Tonkedeg (dastumet gant Tangi)
▶ e Kroaz ar Marchosioù e oa... ur c'halvar, a-hervez unan... unan... ur c'halvar vras, gant tri groaz vras 'ba ar c'hreiz ha neuze an daou... evel 'teus bet gwelet kwa, hag e-kerzh ar Revolusion, amañ en Plûned ivez, eu... e oa... deiz Gwener ar Groaz, ur menajer 'na staget war ar c'hroas, 'da... 'da... diskennet, drailhet anezhi tout, e Kroaz ar Marchosioù aze, ah met an deiz war-lerc'h beure, e... e... eu... pa oa aet da reiñ boued d'e... d'e gezek, 'deuint lazhet anezhañ
[ˌkɹwɑˑz maɹʃo̞ˈsiˑo wa - ə ˈhɑlvəɹ - ˈhɛɹwe yn yn - ˌhɑlvəɹ ˈvɹɑːs - gɑ̃n ˌtɹiˑ gɹwɑz ˈvɹɑːz bah ˈhɹɛjz a ˌnœhe ˈndo̞w - we̞l tøz be ˈgwe̞ːlət kwa - a ˌkɛɹz ɹevolyˈsiˑɔ̃n - ˈɑ̃mɑ̃ ɛn ˈplyːnəd ˌiˑe - ə - wa - de ˌgweˑnəɹ ˈgɹwɑˑs - ə meˈnɑːʒəɹ na ˈstɑːgə waɹ ˈhɹwɑˑz da da disˈke̞nəd - ˈdɹɑjə nɛj tut - ˌkɹwɑˑz maɹʃo̞ˈsiˑo ˌɑhe - a mɛ ˌnde waɹˌlɛɹx ˈbœːɹe - i i ə - pwa ˌɛd də ˌɹɛˑĩ ˈbwed di - di ˈgeːzək - dœɲ ˈlɑhə ˌneˑɑ̃]
à Kroaz ar Marchosioù il y avait... un calvaire, à ce qu'il parait un... un... un grand calvaire, avec trois grandes croix au milieu et aussi les deux... comme tu as déjà vu quoi, et lors de la Révolution, ici à Plûned aussi, euh... il y avait... le jour du Vendredi Saint, un agriculteur avait attaché la croix, ils avaient... ils avaient... abattu, totalement détruite, à Kroaz ar Marchosioù là, ah mais le lendemain matin, ses... ses... euh... quand il était allé donner à manger à ses chevaux, ils l'ont tué
Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)
▶ ha neuze e oa (Gwer ar Stenneg ?) 'ba ar c'hreiz
[a ˈnœhe wa gwɛɹ ˈstɛnɛg bah ˈhɹɛjs]
et il y avait aussi (xxx ?) au milieu
???
Ivet an Du, 1937, Kaouenneg (dastumet gant Tangi)
▶ ya, ar Garnell aze, un tamm bihan eu... etrezek Prad amañ eo, ya ! ar Garnell zo 'ba ar c'hreiz, kreiztre Prad... Trezelan ha Koadaskorn, aze e oa laket ur groaz
[ja - ə ˈgɑꝛnəl ˌɑhe - tɑ̃m ˈbiˑən ə - ˈtɣœsək ˈpɣɑˑd ˌɑ̃mɑ̃ e̞ - ja - ˈgɑꝛnəl zo bah ˈχɛjs - ˈkɣɛjstɣe ˈpɣɑˑt - tɣeˈzeˑlɑ̃n a kwaˈdɑskɔꝛn - ˌɑhe wa ˈlɑkə ˈgɣwɑˑs]
oui, ar Garnell là, un petit peu euh... vers Prad ici c'est, oui ! ar Garnell est au milieu, entre Prad... Trezelan et Koadaskorn, là on a mis une croix
Koadaskorn
Fulub Fraval, 1950, Koadaskorn (dastumet gant Tangi)
▶ 1. ya, chapel Sant Jann zo aze 'ba ar c'hreiz ya 2. ar chapel ya 1. ar chap... bezañ e oa ur chapel vihan eu... Sant Jann 'ba ar c'hreiz tu bennak aze
1. [ˌjɑ - ˌʃɑpəl ˌzɑ̃n ˈʒɑ̃n zo ˌɑhe bah ˈhꝛɛjz ˌjɑ] 2. [ˈʃɑpəl ˌjɑ] 1. [ˌʃɑp ˈbe wa ˌʃɑpəl ˈviˑən ə - ˌzɑ̃ˈʒɑ̃n bah ˈhꝛɛjs ˌty məˈnɑˑg ˌɑhe]
1. oui, la chapelle de Sant Jann est là au milieu oui 2. la chapelle oui 1. la chap... il y avait une petite chapelle euh... Sant Jann au milieu quelque part là
Skiñvieg
1. Jak Nikol, 1932, Skiñvieg
2. Jean-Jacques Nikol, 1968, Skiñvieg
(dastumet gant Tangi)
▶ ha goude le vrai Stervenn a oa 'ba ar c'hreiz, hag amañ e oa ar Stervenn Krec'h neuze
[a ˌguˑde ... ˈstɛɹvən wa ba ˈhɹɛjs - ag ˌɑ̃mɑ̃ wa ˌstɛɹvən ˈskwex ˌnœhe]
et après le vrai Stervenn était au milieu, et ici c'était ar Stervenn Krec'h alors
Tonkedeg
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.
Armand ar Meur, 1933, Tonkedeg (dastumet gant Tangi)
▶ ha goude neuze Kroaz an Tort, 'oa ket, 'oa ket, 'oa ket, un ti, un ti a oa just, 'ba ar penn, penn... penn an hent da dont du-mañ kwa, aze... eñ a ra... aze e oa... zo ur groaz 'ba ar c'hreiz
[a ˌguˑde nœhe ˌkɹwɑˑsˈtɔɹt - ˌwa kət - ˌwa kə ˌwa kət - ən ˈti - ˈti wa ʒyst - bah ˈpe̞n - pe̞n pe̞n ˈnɛn də ˌdɔ̃n ˈdymɑ̃ kwa - ˌɑhe - ˌhẽˑ ɹa - ˌɑhe wa - zo ˈgɹwɑːs bah ˈhɹɛjs]
et après alors Kroaz an Tort, non, non, non, une maison, il y avait juste une maison, au bout, au bout... au bout de la route pour venir chez moi quoi, là... ça fait... là il y avait... il y a une croix au milieu
Beurleudi
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
hadañ patatez er c'hreiz ar bleñchenn
['hɑ:dɑ̃ pa'tɑtəs hʁɛjz 'blɛ̃ʃən]
semer des patates au milieu de la planche [surface du potager]
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)
ar pezh zo 'ba ar c'hreiz
[pe:s so bah hʁɛjs]
ce qu'il y a dedans [garniture de la galette des rois]
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ hag evel-se ya... 'neus... 'neus soutañs kwa da... an amann a vez kalet ha n'out ket kat da lardañ anezhañ deus ar beure, e-kichen aze pa 'to troc'het anezhañ dre ar c'hreiz, dre ar bord e tapez stummañ anezhañ
[a və'se ja nøs nøs 'zutɑ̃s kwa də nɑ̃'mɑ̃n ve 'kɑ:lət a nu kə 'lɑɹdɑ̃ neɑ̃ dəz 'bœ:ɾe 'kiʃən 'ɑ:he pe to 'tɾɔ:həd neɑ̃ dɹe hɹɛjz dɹe bɔɹd 'dɑpe̞s ə 'stymɑ̃ neɑ̃]
et comme ça oui... il... il [miche de pain] dure plus longtemps quoi pour... le beurre est dur et tu ne peux pas l'étaler le matin, alors que là quand tu l'as coupé par la moitié [coupe transversale], par le bord tu arrives à l'étaler
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ ha 'ma lâret dezhe, « ma vez moaien da gaout anezhañ en e bezh, da vihanañ emezon-me ne vo ket nemet amañ kement eo sec'h, me a droc'ho anezhe dre ar c'hreiz ha neuze lakat amann warnañ »
[a ma lɑ:t tɛ: ma ve 'mojən də gɑ:d neɑ̃ ni be:z də vi'ɑ̃nɑ̃ mɔ̃mɛ vo kə mɛd 'ɑ̃mɑ̃ 'kemən e̞ zex me 'dɾɔ:ho nɛ: dɹe hɹɛjz a 'nœ:he lɑg ɑ̃'mɑ̃n waɹnɑ̃]
et je leur avais dit « si je peux l'avoir en entier [miche de pain] », au moins dis-je il n'y aura qu'ici où ce sera sec, je le couperai par la moitié et alors mettre du beurre dessus »
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ soñj ! hag aze zo daou vetr dour 'ba ar c'hreiz hañ
[ʒɔ:s ag 'ɑ:he zo do̞w vɛd du:ʁ bah hɹɛjz ɑ̃]
imagine ! et là il y a deux mètres d'eau au milieu hein
Roje ar Buzulier, 1948, Plûned (dastumet gant Tangi)
Du-mañ e oa graet se, e oa laket ur c'hozh pres, ha neuze ur plankenn, ha neuze e vije un toull e-barzh ar c'hreiz, evel-just, ha e oa ur c'helorn, ha e oa... propr e oa. Evel-se e oa propr.
[’dymã wa gwɛ ’ze - wa ’lakə ’hos ’pɹes - a nœe̞ ’plãŋkən - a nœe̞ viʒe n’tul ba ’hɹɛjs wɛl’ʒyst - a wa ’helɔɹn - a wa ’pɹɔp wa - vəse wa ’pɹɔp]
Chez nous on avait fait ça, il y avait une vieille armoire, et alors une planche, et il y avait un trou au milieu, bien sûr, et il y avait un seau, et c'était... c'était propre. Comme ça c'était propre.
Toilettes sèches avant l’heure...
Plac'h, 1925, Lannuon (dastumet gant Riwal)
▶ ur c'houloar 'ba ar c'hreiz hed-ha-hed
[ə hu'lwɑ:ɹ bah hɹɛjs ˌhetaˈhe:t]
un couloir au milieu tout du long
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ ar fourchetez a veze torret... a veze torret div viz war ar c'hreiz aze
[vuʁ'ʃɛtəz viʒe 'to̞ʁət viʒe 'to̞ʁəd diw vi:z deɑ̃ waʁ hʁɛjz 'ɑ:he]
la fourchette était cassée... on cassait deux doigts au milieu là [pour attraper des anguilles]
Jañ-Pier Ar C'hamm, 1948, Sant Laorañs (dastumet gant Tangi)
▶ ar fourchetez a veze torret... a veze torret div viz war ar c'hreiz aze
[vuʁ'ʃɛtəz viʒe 'to̞ʁət viʒe 'to̞ʁəd diw vi:z deɑ̃ waʁ hʁɛjz 'ɑ:he]
la fourchette était cassée... on cassait deux doigts au milieu là [pour attraper des anguilles]
Jañ-Pier Ar C'hamm, 1948, Sant Laorañs (dastumet gant Tangi)
▶ aze e oa bet ur c'hraou 'ba ar c'hreiz aze, e oa manet dispennet, arru drez ha traoù warnañ, hag amañ neuze e oa ar puñs stok amañ, ma vije bet... ma vije bet pelloc'h e oa bet moaien met n'emañ ket... n'emañ ket ur metr deus toull an nor, deus ar prenestr
['ɑ:he wa be hɹo̞w bah hɹɛjz 'ɑ:he wa 'mɑ̃:nəd dis'pɛnət ɑj dɾe:z a tɾɛw warnɑ̃ ag 'ɑ̃mɑ̃ 'nœ:he wa pỹ:s stɔk 'ɑ̃mɑ̃ ma viʒe bet ma viʒe be 'pɛlɔh wa be 'mojən mɛ mɑ̃ kə mɑ̃ kə mɛt dəs tul no:r dəs 'prɛ:nəs]
là il y avait eu une crèche au milieu là, elle était resté démolie, des ronces et tout dessus, et alors ici il y avait un puits à toucher ici, s'il avait été... s'il avait été plus loin il y aurait eu moyen met il n'est pas... il n'est même pas à un mètre de l'entrée, de la fenêtre
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ daou du anezhañ a oa gwerzhet un tamm, 'ba ar c'hreiz e oa manet, ha tout ar peurrest, tout ar peurrest a oa bet... (paeet da honnezh ?)
[do̞w dy: neɑ̃ wa 'gwɛɹzə tɑ̃m bah hɹɛjz wa 'mɑ̃:nət a tut 'pɛɹɛs tut 'pɛɹɛz wa be 'pɛ:ɛt tɔ hɔ̃:s]
les deux côtés [de la maison] avaient été vendus un peu, au milieu c'était resté [à eux], et tout le reste, tout le reste avait été (payé à elle ?)
???
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)