Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 26 frazenn.
12

avaloù darev-kaer

[a'vɑ:lo dɑʁw'kɛ:ʁ]

des pommes très mûres

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ar Flemm a oa eno, alies e vije o kontañ reoù darev

[vlɛm wa 'e:no a'li:ɛz viʒe 'kɔ̃ntɑ̃ ʁew dɑʁw]

Le Flem était là-bas et souvent il en racontait des grasses [histoires]

Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)

herie emañ gantañ neuze, aze e deuio reoù darev, lâret a raen se dezhañ, « eh ! diouzhit-te e gontan louegaj evel out oc'h ober aze, emezon-me, 'wellao ket an amzer ! », an deiz all 'ma lâret se dezhañ, bezañ eo c'hwil

[’hɛje mɑ̃ gɑ̃tɑ̃ ’nœ:he ’ɑ:he dɛj ʁew dɑʁw lɑ:ʁ rɛn ze deɑ̃ ɛ diwit:e ’kɔ̃ntɑ̃ ’lwɛ:gəʒ wɛl hud ho̞:ʁ ’ɑ:he ’mɔ̃mɛ wɛla’o kə ’nɑ̃mzəʁ nde: al ma lɑ:ʁ ze deɑ̃ be: e̞ hwi:l]

aujourd'hui elle est avec lui alors, alors il lui en viendra des grasses [histoires], je lui disais ça, « eh ! je te raconte à toi des âneries comme tu fais là, disais-je, le temps ne s'améliorera pas ! », l'autre jour je lui avais dit ça, il est loustic

Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)

evel an naved gwechall kwa, e reont had, ar re-se a ra o jeu o-unan kwa, diwan ha kreskiñ hag eu... dihadañ a ra, evit an deizioù pa vefont darev, pa vo heol, e strakont ha neuze pouf ! e gouezho an had en traoñ

[wɛl na’vɛt gwe’ʒɑl kwa ɹɑ̃ɲ hɑ:d ɹee ɹa o ʒœ: o’hyn kwa ’diwɑ̃n a ’kɹeskĩ ag ə di’hɑ:dɑ̃ ɹa win ’dejo pe vɔ̃ɲ dɑɹw pe vo ’hɛwɔl ’stɹɑkɔ̃ɲ a ’nœ:he puf ’gwe:o nɑ:t tɾo̞w]

comme la navette autrefois quoi [navette sauvage], elles font des graines, celles-là se reproduisent toutes seules quoi, germer et grandir et euh... elle égrène, ces jours-ci quand elles seront mûres, quand il y aura du soleil, elles éclateront et alors pouf ! les graines tomberont à terre

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

bezañ zo serten reoù, gwelet a rez, hag a... n'a ket nemet ur serten greun gante, ha pa vezont darev, ha gant... gant o beg ne debront ket anezhe met digant o beg deus un tu da... da... da lemen ar bleud dioute kwa, n'eo ket... ar bluskenn n'a ket gante

['be:ɑ̃ zo 'sɛʁtən ʁew gwe̞:l ə ɹes ag ə na kə mɛt 'sɛɹtən gɹœ:n gɑ̃ntɛ a pe vɛɲ ɑj dɑɹw a gɑ̃n gɑ̃n o bek dɛ'bɑ̃ŋ cə nɛ mɛ djɑ̃n o beg dəs ty: də də də 'lɛmən blœt tʲɔ̃tɛ kwa ne̞ kə 'blyskən na kə 'gɑ̃ntɛ]

il y en a certains, vois-tu, qui... qui ne mangent qu'un certain type de graines, et quand ils sont mûrs, et avec... avec leur bec ils ne les mangent pas mais avec leur bec d'un côté pour... pour... pour en enlever la farine quoi, non... ils ne mangent pas l'enveloppe

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

peogwir ma vez esaet kaout anezhañ e vano en he beg, en he beg ne vo ket darev, an hini traoñ a vo, hag evel-se, ha goude, gortoz an hini er beg d'arriet ma vez... deus e vo... ma vez daou pe dri devezh e vo drol an amzer, an disterañ gouad heol zo... se zo evel... evel lann gwechall ivez kwa, el lann e vez had fleur e-barzh aze, hag ar fleur kentañ a vo darev alies a-raok ma vo... vo darev ar reoù all ivez ha neuze pa arri an heol warne, pa vezont darev neuze e strinkont hag e digoront hag e strink an had kwa ha hemañ a ra 'ba ar genre-se kwa, hag an disterañ stokadenn a rez aze, evel pa vo tomm aze, 'h a ur bern had evel-se ivez

[py’gy:ɹ ma ve hɛ’sɑ:t kɑ:d neɑ̃ ’vɑ̃:no ni bek ni beg vo kə dɑɹw n:i tɾo̞w vo a və’se a ’gu:de ’gɔrtoz n:i beg ’dɑjət ma ve dəz vo ma ve do̞w pe dɾi ’dewəz vo dɾo:l ’nɑ̃mzəɹ dis’te:ɹɑ̃ ’gu:ad ’hɛwɔl zo ze vo wɛl wɛl lɑ̃n gwe’ʒɑl ie kwa lɑ̃n ve hɑ:t flœ:ɹ bɑɹz ’ɑ:he a flœ:ɹ ’kentɑ̃ vo dɑɹw a’li:ɛz ɹog vo vo dɑɹw ɹew al ie a ’nœ:he pe ɑj ’hɛwɔl waɹnɛ pe vɛɲ dɑɹw ’nœ:he ’stɹiŋcɛŋ a ’djɔ:ɹɛɲ a stɾiŋg nɑ:t kwa a ’hemɑ̃ ɹa ba ʒɑ̃ɹ ze kwa a dis’te:ɹɑ̃ stɔ’kɑ:n ɹe̞s ’ɑ:he wɛl pe vo to̞m ’ɑ:he ha bɛrn hɑ:t və’se ie]

puisque si l'on essaye de l'avoir [colza] il en restera dans au sommet [de la plante], au sommet ce n'est pas mûr, le bas le sera, et comme ça, attendre celui du sommet d'arriver s'il y a... selon le... s'il y a deux ou trois journées de temps bizarre, la moindre période d'ensoleillement est... c'est comme... comme l'ajonc autrefois aussi quoi, dans l'ajonc il y a de la semence de fleur dedans là, et les premières fleurs qui seront mûres souvent avant que ne soient... soient mûres les autres aussi et alors quand le soleil arrive dessus, quand elles sont mûres elles éclatent et elles s'ouvrent et la semence éclate quoi et celui-ci fait dans ce genre-là quoi, et le moindre contact que tu fais là, plein de graines partent quoi

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

riñset 'da anezhe, a-raok e oant darev

['ɹĩsəd da nɛ: ɹo:g wɑ̃ɲ dɑɹw]

ils [blaireaux] les avaient liquidé, avant qu'ils ne soient mûrs [pois]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

bazoc'hen, koulskoude honnezh zo ul louzaouenn hag eu... zo barrek da... da dont teir gwech ma vez abred 'ba ar bloaz e vo darev ha goude ma... ma... ma diw... ma... ma... ma gouezh war an douar kwa e tiwano hag a-benn miz eost e vo ha goude an hini miz eost, teir gwech eo barrek da broduiñ

[ba’zɔ:hən kus’ku:de hɔ̃:s so lu’zo̞wən ag ə zo ’bɑɹɛk tə də dɔ̃n tɛ:ɹ gweʃ ma ve a’bɹe:d bah blɑ: vo dɑɹw a ’gu:de ma ma ma diw ma ma ma gwe: waɹ ’ndu:aɹ kwa di’wɑ̃:no a bɛn mi’zɛst vo a ’gu:de n:i mi’zɛst tɛ:ɹ gweʃ ɛ ’bɑɹɛk tə bɾo’dy:ĩ]

le chénopode blanc pourtant, celle-là c'est une plante qui euh... est capable de... de venir trois fois, si elle est tôt dans l'année elle sera mûre et après si... si... si elle... si... si... si elle tombe au sol quoi elle germera et pour le mois d'août elle sera là et après celle d'août... elle peut produire trois fois

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

pa veze darev ar balan, ya, ar balan, neuze e strinke kwa

[pe viʒe dɑɹw 'bɛ:lən ja 'bɛ:lən 'nœ:he 'stɾiŋce kwa]

quand le genêt était mûr, oui, le genêt, alors ça giclait quoi [cosses de graines qui éclataient]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

Un u maerl n'eo ket darev.

nu mèrl n'è ke daw.

[ny mɛʁl nɛ kø daw]

L'oeuf « sans coquille » n'est pas à maturité.

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

ar berenn zo darev.

Béreun zo daw.

[beʁən zo daw]

La poire est mûre.

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

darev-kaer

daw kèr

[daw kɛʁ]

bien mûr

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

Avaloù red a vez darev abred.

Avalo réd vé daw abréd.

[avalo ʁed ve daw abʁed]

les pommes reinettes mûrissent tôt.

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

Pa vez darev mouar e vez preñved.

Pa vé daw mouar vé préveut.

[pa ve daw muaʁ ve pʁevət]

Quand les mûres sont mûres il y a des vers.

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

Darev eo an ed.

Daw è néd.

[daw ɛ ned]

Le blé est mûr.

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

evel... evel e oamp o komz deus kolza, pa vo darev bremañ-souden, e vo darev an traoñ hag e vo re darev e-krec'h ha pa deuio an heol warnañ, neuze « ziou ! », e tigoro, e strinko evel-se e vano... e vano ar ras se zo kaoz...

[wɛl wɛl wɑ̃m kɔ̃mz dəs ’kolza pe vo dɑɹw bo’zɔ̃m vo dɑɹw tɾow a vo ɹe dɑɹw kwex a pe dɛj ’hɛwɔl waɹnɑ̃ ’nœ:he zju ’djɔ:ɹo ’stɹiŋco və’se ’vɑ̃:no ’vɑ̃:no ɹɑ:s se zo ko:z]

comme... comme nous parlions du colza, quand il sera bientôt mûr, le bas sera mûr et le haut sera trop mûr et quand le soleil viendra dessus, alors « ziou ! », il s'ouvrira, éclatera comme ça il restera, la race restera, c'est pourquoi...

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

mal ha feumelenn zo kwa... deus kannab ya, hag eu... unan a ra had hag eben ne ra ket, hag e lârent penaos... penaos eu... eo... eo... eo ar mal eo an hini a rae had met ar mal a veze fortoc'h evit eu... hag eñ a veze had e-barzh, ar reoù all a veze darev abretoc'h ha munutoc'h e vezent ivez kwa

[mɑ:l a fœ'mœ:lən zo kwa dəs 'kɑ̃nab ja ag ə yn ʁa hɑ:d a i'be:n ʁa kət a 'lɑ:ʁɛɲ pə'nɔ̃:s pə'nɔ̃:z ə hɛ hɛ hɛ mɑ:l hɛ n:i ʁe hɑ:t mɛ mɑ:l viʒe 'fɔʁtɔh wid ə a hẽ̞: viʒe hɑ:d baʁs ʁew al viʒe dɑɹw a'bʁetɔh a my'nytɔh viʒɛɲ ie kwa]

il y a mâle et femelle quoi... du chanvre oui, et euh... un fait de la semence et l'autre ne fait pas, et ils disaient que... que euh... c'est... c'est... c'est le mâle qui faisait la semence mais le mâle était plus grand que euh... et il y avait de la semence dedans, les autres étaient mûrs plus tôt et ils étaient plus petits quoi

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

evit an deizioù emañ da skol ? 'debrez ket les figues ? debr anezhe tout hardi 'vat ! mat int hañ ! enfin, me a gav anezhe mat poazh hañ ! parce que kriz eu... n'int ket darev a-walc'h, un tu anezhe ac'hanta... un tu anezhe eu... 'darev ket han-se, me a oar ! n'eus ket bet trawalc'h a heol, n'eus ket bet trawalc'h a dour eu... ah oui ! n'eus ket bet trawalc'h a glav eu... e miz mae, e miz mae sañset zo glav bemdez, bemdez zo re, ha... eu... bep daou devezh zo re nebeut, n'eus ket bet takenn ebet

[win ˈdejo mɑ̃ də ˈskoːl ˌie - de̞ˈbes kə ... - de̞b ne̞ ˈtud ˌhɑʁdi ha - ˈmɑːd iɲ ɑ̃ - ɑ̃fɛ̃ me gɑːv ne̞ ˌmɑˑt ˈpwɑχ ɑ̃ - paskə ˌkʁiˑ ə - ˈniɲ cə ˌdɑʁw əˈwɑh - ən ˈtyː ne̞ ˈhɑ̃nta - ən ˈtyː ne̞ ə daˈʁɛw kət ɑ̃ˈse - me ˈwɑːʁ - ˈnøs kə be tʁwɑχ ˈhɛwɔl - ˈnøs kə be tʁwɑχ ˈduːʁ ə - a wi - ˈnøs kə be tʁwɑχ ˈglɑw ə miz ˈmɛ - miz ˈmɛ ˈsɑ̃sət so ˌglɑw ˈbo̞mde - ˈbo̞mde zo ʁe - a ə - bo̞b ˌdo̞w ˈdewəs so ʁe ˈnœːbət - ˈnøs kø be ˈtɑkən bet]

ces jours-ci c'est l'école [la reprise] ? tu ne manges pas les figues ? mange-les toutes donc ! elles sont bonnes hein ! enfin, moi je les trouve bonnes cuites hein ! parce que crues euh... elles ne sont pas assez mûres, étant donné qu'un de leur côté eh bien... un de leur côté euh... ne mûrit pas, je n'en sais rien ! il n'y a pas eu assez de soleil, il n'y a pas eu assez d'eau euh... ah oui ! il n'y a pas eu assez de pluie euh... au mois de mai, au mois de mai il pleut tous les jours normalement, tous les jours c'est trop, tous les deux jours c'est trop peu, il n'y a pas eu une seule goutte

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

met poazh, peogwir ac'hanta, n'int ket mat kriz, ha neuze ma vez gortozet ken e vefont darev e vefont drailhet tout, gant eu... gant an evned, 'dalv ket ar boan ! met 'dalv ket ar boan dastum anezhe, 'vezont ket mat, pa vezont ket... da debriñ evel-se n'int ket mat, pa vezont darev xxx ( ?)

[mɛ ˈpwɑχ pəˈguːʁ ˈhɑ̃nta - ˈniɲ cə mɑːt ˈkʁi - a ˈnœhe̞ ma ve gɔʁˈto̞ːzət kɛn vɔ̃ɲ ˈdɑʁw vɔ̃ɲ ˈdʁɑjə tut - gɑ̃n ə gɑ̃n ˈne̞wnət - ˈdɑl kə ˈbwɑ̃ːn - mɛ ˈdɑl kə ˌbwɑ̃ːn ˈdɑstym ne̞ ˈve̞ɲ cə ˈmɑːt - pa ˈve̞ɲ cə - də ˈdiːbĩ viˈse̞ ˈniɲ cə mɑːt pa ve̞ɲ ˈdɑʁw ?]

mais cuites, puisque eh bien, elles ne sont pas bonne crues [figues], et alors si on attend qu'elles soient mûres elles sont complètement abîmées, par euh... par les oiseaux, ce n'est pas la peine ! mais ce n'est pas la peine de les récolter, elles ne sont pas bonnes, quand elles ne sont pas... à manger comme ça elles ne sont pas bonnes, quand elles sont mûres xxx ( ?)

???

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

1. 'oa ket brein, c'était pas une pourriture, n'eo ket eu... c'était, c'était la façon de... c'était pas une pourriture, n'eo ket eu... c'était, c'était la façon de... 2. ya ya, marteze darev ? marteze darev an hini eo ya ? 1. ya ! darev, darev-mat ya, brein a vije lâret met... 2. ya, kazi evel... kazi evel ma vijent brein 1. brein ya, met mat e vijent hañ ! e vije ur bern maen bihan e-barzh 'vat 2. just ya 1. me 'ma ur wezenn ar sort-se

1. [ˌwa kə ˈbɹɛɲ - ... - ˌne̞ kəd ə - ...] 2. [ja ja - maˌteˑe ˈdɑɹw - maˌteˑe ˈdɑɹw nːi he̞ ja] 1. [ja - ˈdɑɹw - ˌdɑɹw ˈmɑːd ja - ˈbɹɛɲ viʒe ˌlɑːd mɛ] 2. [ja ˈkahe we̞l - ˈkahe we̞l ma viʃɛɲ ˈbɹɛɲ] 1. [ˈbɹɛɲ ja mɛ ˈmɑːd ˌviʒɛɲ ɑ̃ - viʒe bɛɹn ˌmiˑn ˈbiˑən baɹs ha] 2. [ʒys ja] 1. [me ma ə ˈweˑən ˈsɔɹse]

1. ce n'était pas pourri [nèfles], c'était pas une pourriture, ce n'est pas euh... c'était, c'était la façon de... 2. oui oui, peut-être mûr ? peut-être que c'était mûr que c'était oui ? 1. oui ! mûr, bien mûr oui, on disait pourries mais... 2. oui, presque comme... presque comme si elles étaient pourries 1. pourries oui, mais elles étaient bonnes hein ! il y avait plein de petits pépins dedans 2. oui, juste 1. j'avais un arbre comme ça

1. Roje Dollo, 1932, Bear
2. Paotr, 1951, Bear
(dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 26 frazenn.
12