Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 30 frazenn.
12

ma ket sachet ar bortierenn ganin te ! tremenet e oa ar rétroviseur, aezet, met 'ma ket... ankoueet 'ma... ar bortierenn a oa war an tu-gin

[ˌmɑ kə ˈʒɛʃəd bɔɹˈtjɛːɹən gəˌnĩ te - tɹeˈmeːnə wa ... - ˈɛːzət mɛ ˌmɑ kə - ɑ̃ŋˈkweˑə ma - bɔɹˈtjɛːɹən wa waɹn tyˈgiːn]

je n'avais pas tiré la portière pardi ! le rétroviseur était passé, facilement, mais je n'avais pas... j'avais oublié... la portière était à l'envers

Jakez Dilinan, 1931, Kemperven (dastumet gant Tangi)

war an tu-gin 'welan ket 'vat !

[waꝛ tyˈgiˑn ...]

à l'envers je ne vois pas !


Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Mari Adam, 1944, Kervaria (dastumet gant Tangi)

« darc'hañ hennezh war e c'henou aze ! », ya, « darc'hañ hennezh » eu... da... da revr ma kerez, « darc'hañ hennezh war... war e c'henoù aze », lakat... lakat anezhañ war an tu-gin enfin... darc'hañ... un dra bennak war e c'henoù eo... peogwir aze zo ur werenn war he c'henoù eu... « darc'h... darc'hañ hennezh war e c'henoù aze ! »

[ˈdɑhɑ̃ ˈhẽˑz waɹ i ˈheːno ˌɑhe̞ - ˌjɑ - ˈdɑhɑ̃ ˈhẽnəz ə - də də ˈɹɛːɹ me ˈkeːɹe̞s - ˈdɑhɑ̃ ˈhẽnəz waɹ waɹ i ˈheːno ˌɑhe̞ - ˈlɑkə ˈlɑkə ˌneˑɑ̃ waɹ tyˈgiːn ... - ˈdɑhə - ndɹaˈmnɑˑg waɹ i ˈheːno he̞ - pyˌgyˑɹ ˈɑhe̞ zo ˈweːɹən waɹ i ˈheːno ə - ˈdɑh - ˈdɑhɑ̃ ˈhẽnəz waɹ i ˈheːno ˌɑhe̞]

« asseyez-vous là [litt. jeter celui-là sur sa bouche] ! », oui, « jeter celui-là » euh... ton... ton cul si tu veux, « jeter celui-là sur... sur sa bouche là », mettre... le mettre à l'envers enfin... jeter... quelque chose sur sa bouche c'est... puisque là il y a un verre à l'envers euh... « ass... asseyez-vous là ! »

dit par le curé de Mantallod

Ismael Andre, 1950, Mantallod (dastumet gant Tangi)

1. ni... ni 'neus gwelet an evolusion, goude ar brezel aze, goude 45, eo... eo bet eu... abominabl, ha 'oa ket eu... elektrisite na mann ebet, traoù evel-se, tal-kichen bremañ, bremañ emañ... eo arri war an tu-gin 2. oh ya ! 1. pa vez gwelet eu... le climat déjà

1. [ˌnim - ˌnim nøz ˈgwe̞ːləd ˌnevolyˈsiˑɔ̃n - ˌguˑde ˈbɾeːzəl ˌɑhe - ˌguˑde ... - he̞ he̞ ˌbed ə - aboˈmiːnap - a ˌwɑ kəd ə - elɛktɹiˈsite na ˈmɑ̃n bet - ˈtɾɛw vəˌse̞ - talˌkiʃən ˈbɹœmɑ̃ - ˈbɹœmɑ̃ mɑ̃ - he̞ ˌɑj waɹ tyˈgiːn] 2. [o ˌjɑ] 1. [pe ve ˈgwe̞ːləd ə - ...]

1. nous... nous avons vu l'évolution, après la guerre là, après 45, ça a... ça a été euh... inouï, et il n'y avait pas euh... d'électricité ni rien, de choses comme ça, comparé à maintenant, maintenant il y a... c'est bouleversé 2. oh oui ! 1. quand on vois euh... le climat déjà

1. Frañsoa Briand, 1932, Bear
2. Suzan an Alan, 1931, Bear
(dastumet gant Tangi)

derc'hel a ra da vont, met war... war an tu-gin evel e vez lâret

[ˈdɛhɛl ɣa də ˌvɔ̃n - mɛ waɣ - waɣ tyˈgiːn we̞l ve ˈlɑˑt]

il continue d'aller [le chien], mais à... à l'envers comme on dit [il décline]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

kreñv eo an avel, aet eo e baraplui war an tu-gin, me a soñje ganin e oa se gwechall « war an tu-gwin »

[ˈkʁẽˑ e̞ ˈnɑwəl - ˌɛd e̞ i baʁaˈplɥi waʁ tyˈgiːn - ˌme ˈʒɔ̃ˑʒe gɑ̃ˌnĩ wa ˈze gweˌʒɑl waʁ ty ˈgwiːn]

le vent est fort, son parapluie s'est mis à l'envers, moi je pensais que ça autrefois c'était « du côté du vin [jeu de mots] »

Emil an Abad, 1939, Skiñvieg (dastumet gant Tangi)

aezetoc'h e veze achuiñ gant daou a gezeg evit gant tri kwa, gant tri eo muioc'h luzius kwa peogwir, gwelet a rez, 'teus ket... 'teus ket a blas kwa peogwir e terc'h da voanaat kwa, ha gwelet a rez, ne vez ket derc'het da dont en-dro met a-wechoù e renki kazi dont en-dro en ( ?) tu-gin evel e vez lâret kwa

['ɛstɔx viʒe a'ʃy:ĩ gɑ̃n do̞w 'ge:zɛk wi gɑ̃n tɾi kwa gɑ̃n tɾi e̞ 'my:ɔx 'lœjys kwa py'gy:ɹ gwe̞:l ə ɹes tøs kə tøs kə blɑs kwa py'gy:ɹ dɛʁh tə vwɑ̃'nɑ:t kwa a gwe̞:l ə ɹes ve kə 'dɛʁhɛ dɔ̃n dɾo mɛ 'we:ʒo 'ʁɛŋki 'kɑ:he dɔ̃n dɾo ɛp ty'gi:n wɛl ve lɑ:t kwa]

c'est plus facile de finir avec deux chevaux qu'avec trois quoi, avec trois c'est plus complexe quoi puisque, tu vois, tu n'as... tu n'as pas la place quoi puisque ça continue de se rétrécir quoi, et tu vois, on ne continue pas de revenir mais parfois tu devras quasiment revenir à l'envers comme on dit quoi

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

den ebet ne lake bara war an tu gin, se ne douge ket chañs dit

[den bet 'lɑkɛ 'bɑ:ʁa waʁ ty'gi:n ze du'gɛkə ʃɑ̃z dit]

personne ne mettait le pain à l'envers, cela ne te portait pas chance

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ha neuze un tach zo tailhet deus se ivez kwa, peogwir war... war... war an tach, un tu anezhañ zo derc'het eeun, hag an tu all neuze zo... zo tailhet un tamm 'ba ar beg, dezhañ... hag aze e deu war-vaez kwa, peogwir egile zo... zo... ha sonn kwa, ma lak anezhañ war an tu gin, e-plas dont er-maez 'h ey war e-barzh kwa hag evel-se...

[a ’nœ:he ntɑʃ so ’tɑʎət təs se ie kwa py’gy:ɹ waɹ waɹ waɹ ntɑʃ nty: neɑ̃ zo ’dɛɹhɛd ’ɛ̃:vən an ty al ’nœ:he zo zo ’tɑʎət tɑ̃m bah bek deɑ̃ ag ’ɑ:he dœ waɹ ve̞:s kwa py’gy:ɹ e’gi:le zo zo ha zɔ̃n kwa ma lɑg neɑ̃ waɹn ty gi:n plɑz dɔ̃n me̞:s hɛj waɹ bɑɹs kwa a və’se]

et alors un clou est taillé pour cet usage aussi quoi [fer à cheval], puisque sur... sur... sur le clou, un de ses côtés est droit, et l'autre est... est taillé un peu au bout, pour qu'il... et là il sort vers l'extérieur quoi, puisque l'autre est... est... droit quoi, s'il le met à l'envers, au lieu de sortir il va vers l'intérieur quoi et comme ça...

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

sachañ a rae war-dreñv, e skouarnioù war an tu gin

[ʒɛʃ ə ʁe waʁ'dʁẽ̞: i 'skwɛʁɲo waʁ ty gi:n]

il tirait en arrière, les oreilles à l'envers [personne coincée entre deux barreaux de fenêtre]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ni a lâr anezhe war an tu gin

[nim lɑ:r nɛ: warn ty: gin]

nous les disons à l'envers [les phrases en breton]

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

(T. : ec'h ez da gouezhal) war an tu gin

[warn ty: gi:n]

(T. : tu vas tomber) à la renverse

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

hag ur wech aet eu... tout war an tu-gin evel e vez lâret eu... goude ad en em reunisañ a vez start

[a ˌweʒ ˈɛt ə - ˌtud waɹ tyˈgiːn wɛl ve ˈlɑːd ə - ˌguˑde ˌhad nɔ̃n ɹeyˈnisɑ̃ ve ˈstɑɹt]

et une fois que euh... tout est à l'envers comme on dit [relations familiales détériorées], après re... il est difficile de se réunir

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

aet eo e godelloù war an tu-gin

[ɛd ɛ i 'go:lo warn ty'gi:n]

ses poches se sont retournées [il est ruiné]

Klaod Gwilhou, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

aet eo e godelloù war an tu-gin

[ɛd ɛ i 'go:lo warn ty'gi:n]

ses poches se sont retournées [il est ruiné]

Klaod Gwilhou, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

H a ma gwad war tu gin.

Ha me gwad wa tu gi-n.

[ha mə gwad wa ty gin]

Mon sang se met à l'envers.

??? il a entendu dire mais ne connaît pas le sens exact

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Lakat an traoù war an tu gin.

lak trèw war tu gi-n.

[lak tʁɛw waʁ ty gin]

Mettre les choses à l'envers

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ma driko zo war an tu gin ! Ma godell zo 'ba 'an diabarzh ! Evel-se e vez kont pa vez arri ur serten oad ! Koll e benn tamm !

Me triko zo war tu gi-n : me godeul zo bar dyabars ! Vésè vé kon-n pé vé ay sèrtèn nwad ! Kol i bèn tan-m !

[mə 'tʁiko zo waʁ ty'gi:n] [mə 'go:dəl zo baʁ dja'baʁs] [ve'sɛ ve kõn pe ve aj 'sɛʁtɛn nwa:d] [kol i bɛn tãm]

Mon tricot est à l'envers. Ma poche est à l'intérieur ! C'est comme ça, arrivé à un certain âge ! On perd un peu la tête !

Daniel Bihan, 1950, Bear (dastumet gant Julien)

war an tu gin : an tu-gwri er-maez

war tu gi-n : tu grwi mèz

[waʁ ty gin ty gʁwi mɛz]

à l'envers : les coutures dehors

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

Aet eo ar paiplu war an tu gin.

èdè payplu war tu gi-n

[ɛdɛ pajply waʁ ty gin]

Le parapluie s'est retourné.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Kavet zo bet 30 frazenn.
12