Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 28 frazenn.
12

aze e oa... aze e oa ur bie evel e vez lâret eu... graet eu... ar rinier da dont da... da degas dour evit gallet degas eu... n'onn pesort en-dro, hag aze... met... met ya, met aze e oa... aze e oa ur bi... ar bie a oa hir-mat ha... derc'hen anezhañ pa arrie taolioù dour, e vije... ha neuze e forse ha... e vije ret ober, repariñ evit se e oa ezhomm kazi da... simantet hed-ha-hed, harz anezhañ da... arrije dreist met xxx ( ?), ma rae (tourn ?) aze, ya, ya

[ˌɑhe wa - ˌɑhe wa ˈbiˑe we̞l ve ˌlɑˑd ə - gwe̞d ə - ə ˈɹɛ̃ːvjəɹ də ˌdɔ̃n tə - də ˌdɛz ˈduːɹ wi ˈgɑlə ˌdɛs ə - ˌnɔ̃m sɔɹd ˈdɾoˑ - ag ˌɑhe - mɛd mɛd ja - mɛd ˌɑhe wa - ˌɑhe wa ə ˈbi - ˈbiˑe wa ˌhiˑɹˈmɑt a - ˈdɛhɛn ˌneˑɑ̃ pe ˈhɑje ˌtojo ˈduːɹ - ˌviʒe - a ˌnœhe ˈvɔɹse a - ˌviʒe ˈɹɛd ˌho̞ˑɹ - ɹeˈpɑˑĩ wi ˈse wa ˈem ˌkɑhe də - ziˈmɑ̃tə ˌheˑtaˈheːt - ˌhɑɹz ˌneˑɑ̃ də - ˈhɑjʃe ˈdɹɛjst mɛ ? - ma ɾe̞ ˈtuɾn ˌɑhe - ja ja]

là il y avait... là il y avait un bief comme on dit euh... fait euh... la rivière pour aller à... pour amener l'eau pour pouvoir actionner euh... je ne sais pas quoi, et là... mais... mais oui, mais oui, mais là il y avait... là il y avait un bi... le bief était très long et... le maintenir quand arrivait des paquets d'eau, il y avait... et alors ça forçait et... il fallait faire, réparer pour ça il fallait presque euh... cimenter tout du long, l'empêcher de... qu'elle n'arrive par-dessus mais xxx ( ?), si ça faisait xxx ( ?) là, oui, oui

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

darn n'eus ket a voaien da harz anezhe d'ober

[ˈdɑꝛn ˌnøs kə ˈvo̞jən də ˌhɑꝛz ˈneˑ ˌdo̞ˑꝛ]

certains on ne peut pas les empêcher de faire [fumer]

Frañswa Aofred, 1930, Louergad (dastumet gant Tangi)

ar pezh zo, kazi sur, eo ma... ma... ma dapfemp anezhañ, 'vije ket ken gwazh, met eu... se 'harz ket ac'hanout, ar jeu bezañ vaksinet 'harz ket ac'hanout... da dapout ar c'hleñved (T. : ha da reiñ ar c'hleñved d'unan all neuze) na da reiñ d'unan all, met eu... ar pezh zo, ma tapez anezhañ, da-unan, en em denni... surtout ar reoù... an dud yaouank eveltomp-ni, e vez tenereoc'h kwa

[ˌpeˑs so ˌkɑˑʒe ˈzyːɹ - e̞ ma ma ma ˈdɑpfe̞m ˌneˑɑ̃ - viˌʒe kə ˈken gwask - mɛd ə - ze ˌhɑɹs kəd ˈo̞wt - ˌʒœˑ ˈbeˑɑ̃ vakˈsiːnə ˌhɑɹs kəd ˈo̞wt - də ˈdɑpud ə ˈhlẽːvət - na də ˌɹɛˑĩ də ˈnɑl - mɛd ə ˌpeˑs so - ma ˈtɑpe̞z ˌneˑɑ̃ - dəˈhyˑn - nɔ̃n ˈdɛni - syɹˌtud ɹew - ndyd ˈjo̞wɑ̃ŋ we̞ltɔ̃m mym - ve teˈneːɹɔx kwa]

le truc, quasi sur, c'est que si... si... si nous l'attrapions [COVID], ce ne serait pas aussi grave, mais euh... ça ne t'empêche pas, le fait d'être vacciné ne t'empêche pas... d'attraper la maladie (T. : et de transmettre la maladie aux autres alors) ni de la transmettre aux autres, mais euh... le truc, si tu l'attrapes, tout seul, tu t'en tireras... surtout les... les jeunes comme nous, c'est plus atténué quoi

Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)

kaer 'meus esa harz anezhe da dont eu... goude kaout ur pennad troad kwa, peogwir hennezh... hennezh 'neus eu... boñ, honnezh... honnezh a advouto, honnezh a advouto diwar ur pennad

[kɛ:ɹ møs 'hɛsa hɑɹz nɛ: də dɔ̃n ə 'gu:de kɑ:d ˌpɛnat'twɑ:t kwa py'gy:ɹ hẽ̞:z hẽ̞:z nøz ə bɔ̃: hɔ̃:s hɔ̃:s had'vuto hɔ̃:s had'vuto diwaɹ 'pɛnət]

j'ai beau essayer de les empêcher de venir euh [pissenlits]... bien que j'attrape un morceau de pied quoi, parce que celui-là... celui-là a euh... bon, celle-là... celle-là repoussera, celle-là repoussera à partir d'un bout [de racine]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

hennezh zo torkadoù kwa, ar re-se a ra bern had ivez ha n'eo ket aes... hennezh a labour abred, e forzh peseurt... hennezh 'h a don e wrizioù ha harz anezhañ n'eo ket aezet d'ober

[hẽ̞:s so tɔɹ’kɑ:ʒo kwa a ɹee ɹa bɛɹn hɑ:d ie a ne̞ kəd ɛ:z hẽ̞:z ’lɑ:buɹ a’bɾe:d fɔɹs pə’sœ hẽ̞:s ha dɔ̃:n i ’wɹijo a hɑɹz ’neɑ̃ ne̞ kəd ’ɛ:zɛd do:ɹ]

celui-là [dactyle aggloméré] fait des touffes quoi, ceux-là font plein de graines aussi et ce n'est pas facile... celui-là pousse précocement, dans n'importe quel... ses racines vont profond et l'empêcher n'est pas facile à faire

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

se n'eus ket voaien da harz, koulskoude zo houidi aze, met n'arriont ket da debriñ anezhe-tout kazi

[ze nøs kə 'vojən də hɑʁs kus'ku:de zo i'wi:di 'ɑ:he mɛ na'jɔ̃ŋ cəd də 'di:bĩ nɛ: tut 'ka:he]

ça on ne peut pas empêcher, pourtant il y a des canards là mais ils n'arrivent pas à tous les manger [lentilles d'eau]

Roje ar Buzulier, 1948, Plûned (dastumet gant Tangi)

les biefs aze a harz ar pesked da... da dont ha da vont

[lɛ bjɛf ’ɑ:he hɑɹz ə ’peskəd də də dɔ̃n a də vɔ̃n]

les biefs là empêchent les poissons de... d'aller et venir

Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)

hag aze 'na... 'na... 'na un tamm koad gant ur roudenn e-barzh kwa hag evel-se pas anezhi kregiñ e-barzh eben kwa, harz ar reoù a vije... harz er penn all kwa, er penn-mañ e korde met er penn all ne vijent ket o kordiñ peotramant e vije arri 'ba ar beg kwa

[ag 'ɑ:he na na na ntɑ̃m kwɑd gɑ̃n 'ɹu:dən bɑɹs kwa a və'se pas nɛj 'kɾi:gĩ bah i'be:n kwa hɑɹz ɹew viʒe hɑɹs 'pɛnɑl kwa 'pɛnmɑ̃ 'gɔɹde mɛt 'pɛnal vi'ʒɛɲ kə 'kɔɹdĩ pə'tɑ̃m viʒe ɑj bah bek kwa]

et là il avait... avait... avait un bout de bois avec une rainure dedans quoi et comme ça pour ne pas qu'elle croche dans l'autre quoi, empêcher les autres qui étaient... empêcher de l'autre côté quoi, de ce côté-ci ça cordait mais de l'autre côté ça ce cordait pas, ou sinon au bout quoi

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

honnezh, ma c'hoar 'neus tapet dizreiñ anezhi, harz anezhi da dont da welet ac'hanon, pelec'h mallozh ma doue... peogwir hi 'deus... ma filhorez 'neus ur verc'h ha soi-disant 'ma klevet an deiz all lâret penaos eu... hoñ zo ouzhpenn pemp bloaz warn-ugent, 'meus ket gwelet anezhi abaoe e oa...

[hɔ̃:s mə hwɑ:ɹ nøs ’tɑpəd di’zɹɛĩ nɛj hɑɹz nɛj də dɔ̃nt tə ’we̞:ləd ɑ̃w ple̞h ’maləz ma ’du:e py’gy:ɹ hi døz mə vi’jɔ:ɹəz nøz vɛɹx a swadizɑ̃ ma ’klɛwə nde al lɑ:ɹ pə’nɔ̃:z ə hɔ̃: zo spɛn ’pɛmpla waɹ’ny:gən møs kə ’gwe̞:lə nɛj bwe wa]

celle-là, ma soeur a réussi à la détourner, à l'empêcher de venir me voir, où malédiction de dieu... parce qu'elle a.... ma filleule a une fille et soi-disant j'avais entendu dire l'autre jour que euh... elle a plus de vingt-cinq ans, je ne l'ai pas vu depuis qu'elle était...

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ya, se 'neus geuilhet ac'hanomp, 'meus graet mann ebet evit harz

[ja ze nøz 'gœjəd ɑ̃m møz gwɛ mɑ̃n be wi hɑʁs]

oui, ça nous a suivi, je n'ai rien fait pour empêcher [l'emploi de la langue bretonne avec les proches]

Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)

koad ha traoù ma kerez da c'hortoz... da harz ar reoù all da dostaat kwa

[kwɑt a tʁɛw ma ’ke:ʁes də ’hɔʁtoz də hɑʁs ə ʁew ɑl də dɔs’tɑ:t kwa]

des bois et tout pour attendre... empêcher les autres d'approcher quoi

Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)

se a oa un espes... penaos a lârfen me, un espes kroc'honenn warnañ evel... evel war al laezh pa vez bervet aze, hennezh a chom... ha goude, bep ma vez... peogwir gwechall e vije tennet ar chistr gant ur voutailh pe gant eu... n'onn sort, ur brok pe un tamm bennak e-lec'h e vije un toullad-mat a dud kwa, hennezh, bep ma 'h ae war-draoñ ac'h etale, a digore e-unan kwa peogwir xxx ( ?) ar pezh zo ront kwa, bep ma ac'h a ar chistr war-draoñ e terc'h da... ec'h a war ledanaat kwa, hag aze e tigore moarvat, e vije tevoc'h kwa 'ba... 'ba krec'h a-benn ma c'halle etaliñ evit chom (harz ?) eu...

[ze wa ’nespəs pə’nɔ̃:z lɑʁfɛn me ’nespəz gɹɔ’hɔ̃:nən waɹnɑ̃ wɛl wɛl waʁ le̞:s pe ve ’bɛɹwəd ’ɑ:he hẽ̞:s ʃo̞m a ’gu:de boptə ve py’gy:ɹ gwe’ʒɑl viʒe ’tɛnə ʒist gɑ̃n ə ’vutaʎ pe gɑ̃n ə nɔ̃m sɔɹd bɹɔk pe dɑ̃m mə’nɑ:g le̞h viʒe tulə’mɑd dyt kwa hẽ̞:z boptə he waɹ’dɾo̞w he’ta:le ’djo:ɹe i’hy:n kwa py’gy:ʁ ? pe:s so ɹɔ̃n kwa boptə ha ʒist waɹ’dɾo̞w dɛʁh tə ha waɹ ledɑ̃’nɑ:t kwa ag ’ɑ:he ’djo:ɹe ma’hɑɑd viʒe ’tewɔx kwa bah bah kwex bɛn ’hɑle e’tɑ:lĩ wi ʃo̞m hɑrz ə]

ça [chapeau du cidre] c'était une espèce de... comme te dirais-je, une espèce de pellicule dessus comme... comme le lait quand on le bout là, celui-là reste... et après, à mesure que... puisque autrefois on tirait le cidre avec une bouteille ou euh.... je ne sais quoi, un pichet ou quelque chose où il y a pas mal de monde quoi, celui-là, à mesure qu'il descendait, il s'étalait, il s'élargissait tout seul quoi puisque xxx ( ?) la pièce [barrique] est ronde quoi, à mesure que le cidre descend il continue de... il s'étend quoi quoi, et là il s'élargit certainement, il était plus épais quoi en... en haut pour qu'il puisse s'étaler afin de rester xxx ( ?) euh...

???

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

evit harz digoriñ anezhi eo ret lakat n'onn pesort warnañ

[wit hɑrz 'djɔ:ĩ nɛj e̞ ɹɛt ’lɑkəd nɔ̃m sɔɹd waɹnɑ̃]

pour empêcher qu'elle ne s'ouvre il faut mettre je ne sais quoi dessus

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

... a harz ar c'hazh da debriñ

[hɑrz hɑ:z də 'di:bĩ]

... empêche le chat de manger

Eme Toudig, 1937, Bear (dastumet gant Tangi)

ha neuze 'na degaset ul lizher rekomandet dimp da harz da vont da chaseal war e douar

[a 'nœ:he na 'dɛsəd 'li:zəɹ ɹeko'mɑ̃ndət tim də hɑɹz vɔ̃n tə ʃa'se:əl waɹ i 'du:aɹ]

et alors il nous avait fait parvenir une lettre recommandée pour nous empêcher d'aller chasser sur ses terres

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

unan hag a vije kaeroc'h evit ar reoù all e rae moaien da dapet he zroad warni kazi ordin, ha goût a raes pa vije krog en he fenn na oa ket moaien da harz anezhi pa santes anezhi o vont...

[’y:nən a viʒe ’kɛ:ɹɔh wid ɹew al ɹe ’mojən də ’dɑpəd i zwa:d waɹni ka:he ɔɹ’din a gu:d ə ɹe̞z pe viʒe kɹɔg ni vɛn na wa kə ’mojən dɑɹz nɛj pe ’zɑ̃nte̞z nɛj vɔ̃n]

une qui était plus belle que les autres [betteraves], elle [jument] trouvait le moyen de se l'approprier [litt. de prendre son pied sur elle] presque toujours, et tu savais que quand elle se le mettait en tête il n'y avait plus moyen de l'empêcher, tu la sentais aller...

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

pa vez o pesketa, harz anezhi da vont re brim gant... gant an dour

[pe ve pes'kɛta hɑʁz nɛj də vɔ̃n ʁe bʁym gɑ̃n gɑ̃n du:ɹ]

quand il est en train de pêcher, l'empêcher d'être emportée trop vite par... par l'eau [plombs sur une ligne]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

hag amañ e oa kont memes tra, lec'h emañ ar c'hrañj aze e oa an doenn aze prest da choukañ, amañ 'ba ar penn lec'h eo... lec'h eo bet adgraet ar fasadenn amañ, aze eu... ul laouer-vaen zo... zo aze... a oa laket da harpañ ar vur abalamour da harz anezhañ da gouezhañ, hañ ! me a lâr dit ! amañ e oa ur fouillis, a-sort-se !

[ag ’ɑ̃mɑ̃ wa kɔ̃n mos’tɾɑ: le̞h mɑ̃ hɹɛ̃:ʒ ’ɑ:he wa ’ndo:ən ’ɑ:e pɹe̞st tə ’ʃukɑ̃ ’ɑ̃mɑ̃ bah pɛn le̞h he̞ le̞h he̞ be ’hɑdgwɛd va’sɑ:n ɑ̃mɑ̃ ’ɑ:he ə əl ˌlu:ɛɹ’vi:n zo zo ’ɑ:he wa ’lɑkəd də ’hɑɹpɑ̃ vy:ɹ bɑ̃m tə hɑɹz neɑ̃ də ’gwe:ɑ̃ hɑ̃ me lɑ:ɹ dit ’ɑ̃mɑ̃ wa əɹ ’fuji ’sɔɹse]

et ici c'était pareil, là où est la grange là le toit était sur le point de s'enfoncer, ici au bout là, là où... là où la façade a été refaite ici, là euh... une auge en pierre est... est là... était mise pour appuyer le mur afin de l'empêcher de tomber, hein ! je te dis ! ici c'était un fouillis, incroyable !

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

harz anezhe d'ober had

[hɑɹz nɛ: do̞:ɹ hɑ:t]

les empêcher de faire de la semence

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

a-wechoù memes e vije graet deus... deus a-dreñv peogwir pa vije staget ar chadennoù kwa, boñ, ar sparl... ar sparl eu... a vije apeupre (memes ment ?), neuze e vije boutet ar varrenn e-barzh da digoriñ anezhi kwa, abalamour da harz... da forsañ re war...

[’we:ʒo ’mɛməz viʒe gwɛt dəs dəz dɾẽ̞: py’gy:ɹ pe viʒe ’stɑ:gə ʃa’deno kwa bɔ̃ spɑɹl spɑɹl ə viʒe apœpɾɛ bah mɔ̃z mɛn ’nœ:he viʒe ’butə ’vɑɹən baɹs də ’djo̞:ĩ nɛj kwa bɑ̃m tə hɑɹs də ’vɔɹsɑ̃ ɹe waɹ]

parfois même on faisait par... par l'arrière [atteler cheval] puisque quand on attachait les chaînes quoi, bon, le palonnier... le palonnier euh... était à peu près de la même taille, alors on insérait une barre dedans pour l'ouvrir quoi, afin de l'empêcher... de trop forcer sur...

???

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 28 frazenn.
12