Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 44 frazenn.
123

ar Groaz Koad ya, hennezh eo an hent Tredarzeg kwa heñ !

[ˌgwɑˑs ˈkwɑd ... - ... tɣeˈdɑɹzək ...]

Pleuveur
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Mari Gwilhou, 1932, Landreger (EHPAD) (dastumet gant Tangi)

E-kreiz-etre an hent Prad ha an hent Koadaskorn emañ Koad Kerjilvestr. Heñ 'h arri karje betek Koadaskorn ivez.

[kwat kɛɹˈʒelvəs]

Le bois de Kerjilvestr se trouve entre la route de Prad et la route de Koadaskorn. Il va presque jusqu'à Koadaskorn.

Plac'h, 1940, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Aze e oa darn ha a oa nec'het gant... « Ha daoust ha petra a sinifi se ? » Ha neuze aze e oa manet ur voul... evel ur voul dan ma kerez, e oa... ha honnezh a vije gwelet mont war-raok, ha feiz a-benn ar fin e oa aretet tu bennak quoi. Ha honnezh a oa en em distribuet eno. Heñ a oa... moged moarvat war-lerc'h an avion à réaction, moarvat, sur a-walc'h. Met bezañ a oa darn : « Daoust ha petra a sinifi se ? Daoust ha petra zo d'arriet ? Ha daoust... » Met ar re-se a vane, reoù... teir gwech, prest a-walc'h, tevoc'h evit an hini zo aze bremañ, ar varrenn zo aze quoi, ha e vijent div# oh ya, div wech teir gwech a-wechoù e vijent, ur varr# ken tev se quoi. Bep e dremene an avion feiz e vane ur varrenn war-lerc'h.

Il y en avait qui s'inquiétait à cause de... « Qu'est-ce que ça peut bien signifier ? » Et alors il restait une boule... comme une boule de feu, si tu veux... et on la voyait avancer, et à la fin elle s'arrêtait à un endroit. Et là elle se répartissait [= se dissipait]. C'était... de la fumée, probablement, après l'avion à réaction. Mais il y en avait [qui disait] : « Qu'est-ce que ça peut bien signifier ? Qu'est-ce qui va bien pouvoir se passer ? Qu'est-ce que... » Mais elles restaient, presque trois fois plus larges que celle qui est là maintenant, la traînée qui est là, et elles étaient deux... oh oui, parfois deux ou trois fois aussi large. À mesure que passait l'avion, il laissait une traînée derrière lui.

À propos des premiers avions qui passaient dans le ciel.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Oh heñ a oa en em gavet jenet. Heñ a oa en em gavet jenet.

Oh, il s'était trouvé gêné !

Plac'h, 1940, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Évence ma eil breur, heñ a oa marvet da unnek vloaz.

[mə 'ɛʎ brœˑr]

Évence, mon deuxième frère, est mort à onze ans.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Heñ a oa stad en ennañ pichoñch !

[pi'ʃõːʃ]

Tu peux croire qu'il était fier !

Plac'h, 1954, Plouvagor (dastumet gant Riwal)

Heñ a oar kaozeal latin, ha neuze e oar galleg ha neuze e oar brezhoneg. Tri dra a ouie. Tri stumm da gaozeal te. Se a oa, se a oa bezañ desket.

Il sait parler latin, et il parle français et alors il parle breton. Il savait trois choses. Trois façons de parler tiens. Ça c'était être instruit.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Hañ, heñ 'na laket e dilhad da Sul hañ. Hopla. Heñ a oa lorc'h en ennañ o kas e verc'h d'an iliz 'ha.

Il avait mis ses habits du dimanche. Hopla. Il était fier d'amener sa fille à l'église.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ha neuze goude e vije pardon Trezelan. Ha heñ a bade daou devezh.

Et alors après il y avait le pardon de Trezelan. Et il durait deux jours.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Boked Trezelan a vije da gentañ. (R. Ah ya. Ha bal a vije ivez ?) Heñ a oa... Aze e vije bal ivez ya. Met eñ a oa sañset muioc'h heu dister quoi.

bouked ['bukət]

Il y avait d'abord le bouquet de Trezelan. (R. Ah oui. Il y avait un bal aussi ?) Il était... Il y avait un bal aussi oui. Mais il était plus petit.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ne oan ket sañset heu... ma kerez heu... pas fur quoi. Trankil e oan a-hend-all e-barzh ar skol hag ober a raen ma jeu, ha an devoarioù ha tout ha evel-se feiz 'mije ket lañs da vezañ kement-se, met pa 'mije graet des fautes e-barzh... e-barzh heu... ma dictée pe e-barzh ma... un dra bennaket, a-wechoù e degouezhe din bezañ pinijenn. Abalamour da se, e vije laket an nen pinijenn. E vije d'ober chom pinijenn. Heñ a oa ma kerez la punition quoi.

Je n'étais pas, heu... si tu veux, heu... pas sage. J'étais tranquille à l'école et je faisais mes petites affaires, et les devoirs, et tout, et comme ça, ma foi, je n'avais pas tant que ça l'occasion de l'être [punie], mais quand j'avais fait des fautes dans ma dictée ou dans ma... quelque chose, parfois il m'arrivait d'être punie. On était punie pour ça. Il fallait rester en punition. Ça c'était la punition, si tu veux.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ah ya, neuze e vijent digroc'henet goude ha neuze e vije laket ar c'hroc'hen... e vije bourret plouz e-barzh heu... e-barzh ar c'hroc'hen lapin. Ha neuze e sec'he. Abalamour da sec'hañ. Heñ a oa druz te, ha machin. Ha gleb. Ar c'hroc'hen lapin evel-se.

digroc’henet [digɾɔ'hõːnət]

Ah oui, alors il était dépiauté ensuite et alors on mettait la peau... on bourrait de la paille dans heu... dans la peau de lapin. Et alors elle séchait. Pour qu'elle sèche. Elle était grasse pardi, et machin. Et humide. La peau de lapin comme ça.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Heñ a oa penn ar menaj e-barzh an Normandie ma kerez lec'h e oa... Ti seurezed. Ha heñ 'na tout al labour war e chouk ma kerez.

Il était à la tête de la ferme en Normandie, si tu veux, là où il était... Chez les sœurs. Et il avait tout le travail à sa charge si tu veux.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Heñ a oa kavalier gant...

[hẽ wa ka'vaʎəʁ gãn]

Il était le cavalier de...

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Heñ ne 'teus ket bet anavezet anezhañ, geus ?

[’hẽː tøs kə bed ãn’veə ’neã gøs]

Lui tu ne l'as pas connu, si ?

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Met heñ 'nez ket c'hoant an nen da lesken anezhañ da ruilhal. Ne 'nez ket c'hoant an nen da lesken anezhañ da ruilhal. Nann, kar ma'c'h arrife bugale war hennezh avat, ne vijent ket bell o kreioniñ partout...

[mɛ ’hẽː ne kə ’hwãn ’neːn d’lɛskə ’neã də ’ʁyjəl – nãn ka ma ’hajfe by’gaːle waʁ ’hẽːs hat – viʒɛŋ kə ’bɛl kʁe’jõːni paʁ’tut]

Mais on n'a pas envie de le laisser traîner. Non, car si des enfants arrivaient, ils ne seraient pas long à le crayonner partout.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Oh ya, heñ 'na, heñ 'na ur pezh jardin ahont.

[o ja ’hẽː na ’hẽː na pes’ʃɛjn awõn]

Oh oui, il avait un grand jardin là-bas.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

An tortis a vije sachet warnañ. An tortis ya. Ya, heñ a oa tev, tevoc'h evit ur gordenn.

[n'tɔʁtis viʒe 'jɛʃəd 'waʁnã – n'tɔʁtis ja – ja 'hẽː wa 'tew 'tewɔh wid 'gɔʁdən]

C'est sur la grosse corde qu'on tirait. La grosse corde, oui. Elle était épaisse, plus épaisse qu'une corde [normale].

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Heñ 'na kemeret aon te, ne ouie ket pelec'h e oa, ha bepred e gleve anezhañ e-kichen.

['hẽ na ke'meːʁəd 'ɔwən tə – uje kə 'plɛh wa – a 'bɔpəd 'glɛwe 'neã 'kiʃən]

Il avait pris peur pardi, il ne savait pas où il [l'oiseau] était et pourtant il l'entendait tout près.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ha heñ a vije machinet, e-barzh ar vilin e vije graet se ivez, e vije machinet hennezh ma kerez.

[a ’hẽ viʒe ma’ʃiːnət – bah ’viːlin viʒe gwɛ ’se iə – viʒe ma’ʃiːnə ’hẽs ma’keəs]

Et il [le son] était machiné, on faisait ça dans le moulin, on le machinait.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Kavet zo bet 44 frazenn.
123