Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 24 frazenn.
12

e Kergwiader e oa graet se ya, en tu all d'an hent e oa krouget hennezh ya, soit-disant e oa laeret e ed dezhañ kwa ! hag e oa aet da diw... di... di... e oa aet da di... da gousket d'ar c'hrignol da diwall e ed, hag e oa kavet 'ba ar brankard goude, krouget ha lazhet

[ˌke̞ꝛgwiˈjɑˑdəɹ ... - ... - ... - ... - ...]

Hengoad
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Ujen Boverje, 1930, Pleuzal (dastumet gant Tangi)

1. a-benn neuze e oa arri tost da hanternoz, d'ar sul, pe d'al lun beure, « ah ! emezon-me, ma 'teus an alc'hwez da atelier » « geo 'vat emezañ » « neuze 'h amp da welet anezhi diouzhtu, me 'meus ezhomm da welet honnezh diouzhtu, hag a lâro dit... muioc'h evit 'h ouvezez war... war... war istoar ar c'hloc'h », ha ni da... d'ar skol, ha fidedoue ! « hemañ eo 'vat emezon-me » hag eu... feiz, 'ma lâret dez... 'ma espliket dezhañ penaos e oa bet kont, e oa bet laeret ha tout, Komo 'h ouveze se goude ivez met... 2. chomet e oa du-hont goude

1. [be̞nˈnœˑhe wa ˌɑj ˈtɔst tə ˌhɑ̃təɹˈnɔ̃ːs - də ˈzyːl - pe də ˌlyˑn ˈbœːɹe - a ˈmɔ̃me̞ ma tøz ˈnɑlhwe ta aˈtejəɹ - ge̞w ha ˌmeˑɑ̃ - ˈnœhe hɑ̃m də we̞ːl nɛj dyˈstyː - me møz em də ˈwe̞ːlə hɔ̃ːz dyˈstyː - a ˈlɑːɹo dit - ˈmyːɔχ wid huˈveːe̞s waɹ - waɹ - waɹ ˈistwaɹ ə ˈhlɔχ - a nim də də ˈskoːl - a fidəˈduːe ˈhemɑ̃ e̞ ha ˈmɔ̃me̞ - ag ə - fe ma ˈlɑːɹəd de - ma ɛsˈplikəd ˈdeɑ̃ pəˈnɔ̃ wa be ˈkɔ̃n - wa be ˈlɛːɹəd a tut - komo huˈveːe̞ ze ˈguːde ˈie mɛt] 2. [ˈʃo̞mə wa ˈdyːən ˈguːde]

1. et pour alors il était près de minuit, le dimanche, ou le lundi matin, « ah ! dis-je, si tu as la clé de ton atelier » « mais si dit-il » « alors nous allons la voir tout de suite, il faut que je vois celle-là tout de suite, et je te dirai... davantage que tu ne sais sur... sur... sur l'histoire de cette cloche », et nous d'aller... à l'école, et bon sang ! « c'est bien elle ! dis-je », et euh... ma foi, j'avais dit... je lui avais expliqué comment ça s'était passé, elle avait été volée et tout, Commeau savait ça après aussi mais... 2. elle était resté là-bas après

1. Pier Gotie, 1938, Plûned
2. Odil Gotie, , Plûned
(dastumet gant Tangi)

1. ezhomm e oa da rep... repariñ anezhi, eu... ar fiksasionoù eu... ar reoù 'da laeret anezhi 'da... sao... saovaj un tamm 2. ha 'oa ket ken ar balancier e-barzh kwa 1. an teod a oa partiet ivez 2. « te... teod » a vez lâret deus se, ya, evel-se e vez lâret 1. ya, se eo, se eo a vez lâret, « teod... teod... teod ar c'hloc'h », ya, ya 2. ha c'hwi 'pa laket daou dent diaoul hañ ! 1. ya, me a oa bet... me a oa bihan 'vat, d'ar c'houlz-se... 1945, e oa... pa oa arriet ma dad deus an Almagn, e oa unan yaouank amañ o labourat, hag eu... 'na lâret eu... pa oa arriet Pier er gêr, Pier a oa anv ma dad ivez, « e vo sonet ar c'hloc'h emezañ, hag e welo... met daoñ ! n'eus teod ebet ken warni emezañ, boñ ! n'eo ket strikt emezañ, graet e vo », hag e oa graet unan gant eu... un dant ogejoù 2. dent an diaoul 1. 'na ivañtet... eñ... eñ 'na... graet 'na mat hañ, graet 'na mat, goude e oa 'ba en Peurid hag e oa hennezh da-heul c'hoazh, 'oa ket cheñchet

1. [em wa də ɹep - də ɹeˈpaɹĩ nɛj - ə - ˌfiksaˈsjɔ̃no ə - ˈɹew da ˈlɛːɹəd nɛj da - ʒɔ ˈʒɔːvəʃ tɑ̃m] 2. [a ˌwakə ken baˈlɑ̃sje baɾs kwa] 1. [ən ˈtɛwɔd wa paɹˈtiːəd ˈie] 2. [ˈtɛ - ˈtɛwɔd ve lɑːʁ dəs ˈse - ja - viˈse ve lɑːt] 1. [ja ze e̞ - ze e̞ ve ˈlɑːʁət - tɛwt tɛwt tɛwt ˈhlɔχ - ja - ja] 2. [a hwi pa ˈlɑkə ˈdo̞w dɛn ˈdjo̞wl ɑ̃] 1. [ja - me wa bet - me wa ˈbiˑən had - də ˈhulsːe - ... - wa - pwa aˈɹiˑə mə ˌdɑːd dəz nalˈmɑɲ - wa yn ˈjo̞wɑ̃ŋg ˈɑ̃mɑ̃ laˈbuːrət - ag ə - na ˈlɑːd ə - pwa ˈɑjə ˌpjɛɹ ˈge̞ːɹ - ˈpjɛɹ wa ˈhɑ̃ːno mə ˈdɑd je - vo ˈzɔ̃ːnə ˈhlɔχ ˌmeˑɑ̃ - a ˈwe̞ːlo mɛ dɑ̃w nøs ˈtɛwɔd be ken ˌwaɹni ˈmeˑɑ̃ - bɔ̃ - ˌne̞kə stɾik ˌmeˑɑ̃ - ˈgwe̞d vo - a wa gwe̞d ˈyn gɑ̃n ə - ən ˈdɑ̃n oˈgeːʒo] 2. [dɛn ˈdjo̞wl] 1. [na ĩˈvɑ̃tət - ẽ ẽ na - gwe̞d na ˈmɑːd ɑ̃ - gwe̞d na ˈmɑːt - ˈguːde wa ban ˈpœˑit a wa hẽːz dəˈhœːl hwas - ˌwakə be ˈʒɛ̃ʃət]

1. il fallait rép... la réparer [cloche], euh... les fixations euh... ceux qui l'avaient volée avaient... vand... vandales un peu 2. et il n'y avait plus le balancier dedans quoi 1. le balancier était parti 2. c'est « balancier » qu'on dit oui, c'est comme ça qu'on dit 1. oui, c'est ça, c'est ça qu'on dit, , « le balancier... balancier... balancier de la cloche », oui, oui 2. et vous vous aviez mis deux dents de herse hein ! oui, j'avais été... j'étais petit, à cette époque-là... 1945, c'était... quand mon père était revenu d'Allemagne, il y avait un jeune ici qui travaillait, et euh... il avait dit euh... quand Pierre était arrivé chez lui, mon père s'appelait Pierre aussi, « on va sonner la cloche dit-il, et il verra... mais dame ! il n'y a plus de balancier dessus dit-il, bon ! ce n'est pas grave dit-il, on va faire », et il en avait fait un avec euh... une dent de herse 2. des dents de herse 1. il avait inventé... il... il avait... il avait bien fait hein ! il avait bien fait, après elle était à Peurid et celui-là [balancier] était toujours avec, il n'avait pas été changé

1. Pier Gotie, 1938, Plûned
2. Odil Gotie, , Plûned
(dastumet gant Tangi)

ah ya ! met abaoe eo bet addreset kwa, bet e oa ur pennad-mat hag e oa bet eu... hoñ a oa bet abandonet 'vat, hag e oa adgraet eu... oh ya ! e oa bet ur pennad-mat hañ 'oa ket droed da vont e-barzh na mann ebet hañ ! hag e oa bet adgraet eu... memes eo graet gant un indu gwenn aze zo graet xxx ( ?), gwenn, ha n'eo ket brav an diabarzh anezhi hañ xxx ( ?) ha neuze 'oa ket... 'oa ket mann ebet ken, tout e oant bet distrujet tout ha laeret ha machinet tout, 'oa ket sant ebet, 'oa mann ebet ken 'ba Bodlezan, sort ebet

[a ja mɛ ˌbwe he̞ bet hadˈdɹesət kwa - bed wa ˌpɛnəˈmɑd a wa bed ə - ˌhɔ̃ wa bed abɑ̃nˈdɔ̃ːnət hat - a wa ˈhadgwɛd ə - o ja - wa be ˌpɛnəˈmɑd ɑ̃ ˌwa kə ˈdɹwɛt tɔ̃n baɹz na ˈmɑ̃n bed ɑ̃ a wa be ˈhadgwɛd ə - ˈmɛməs he̞ ˌgwɛd gɑ̃n ˌnindy ˈgwɛn ˌɑhe zo gwɛt ? - ˈgwɛn a ˌne̞ kə ˈbɹɑw diaˈbaɹz ne̞j ɑ̃ ? - a ˌnœhe ˌwa kə ˌwa kə ˈmɑ̃n be ˌken - ˈtud wɑ̃ɲ ˌbe disˈtɹyːʒət tut a ˈlɛːɹət a maˈʃiːnə tut - ˌwa kə ˈzɑ̃n bet - wa ˈmɑ̃n be ˌken bah bo̞ˈleˑən - ˈsɔɹd əˌbet]

ah oui ! mais depuis qu'elle a été rénovée [chapelle] quoi, elle avait été un bon bout de temps où elle était euh... mais elle avait été abandonnée, et elle était refaite euh.... oh oui ! elle avait été un bon bout de temps sans qu'il y ait droit d'aller dedans ni rien hein ! et elle avait été refaire euh... même qu'elle est faite avec un enduit blanc là qui est fait xxx ( ?), blanc, et l'intérieur n'est pas beau hein xxx ( ?) et aussi il n'y avait... il n'y avait plus rien, tout avait été complètement détruit et volé et machiné, il n'y avait plus aucune statue, il n'y avait plus rien à Bodlezan, rien du tout

Eme Toudig, 1937, Bear (dastumet gant Tangi)

1. e-kerzh ar pardon e oa bet laeret, ya, gan... me n'on ket... n'on ket o lâret eo foreñed, met eu... e-kerzh neuze e oa arriet se bepred, hag eu... goude, ar skol agrikultur a oa oc'h en em installiñ d'ar c'houlz-se 2. 'ba Peurid 1. hag eu... Komo, an direkteur, o klask ur c'hloc'h, evit eu... gelven ar vugale, e fin ar... 2. e fin ar skol 1. ar rekreasionoù hag eu... evit tout ar pezh a vez d'ober 'ba ar skol 2. hag eo person... 1. hag eu... 2. person Perroz 1. e oa bet o welet ur brokant, pe ur brokanter 2. person Perroz 'na kavet anezhi 1. person Perroz 'na lâret dezhañ, « me a ouvez pelec'h zo unan emezañ, ti ar brokanter »

1. [kɛɹs ˈpɑɹdɔ̃n wa be ˈlɛːɹət - ja gɑ̃ - me ˌnɔ̃kə - ˌnɔ̃kə lɑːɹ e̞ foɹɛ̃ˈət - mɛd ə - kɛɹz ˈnœˑhe wa aˈʁiˑə ze ˈbopət - ag ə - ˈguːde - ˌskoːl agʁikylˈtyʁ wa nɔ̃n ĩsˈtalĩ də ˈhulsːe] 2. [bah ˈpœːʁit] 1. [ag ə ˈkomo - diˈɹɛktəɹ - klɑz ə ˈhlɔh - wid ə ˈgɛlwən vyˈgɑːle - ˈfiːn ə] 2. [ˌfiˑn ˈskoːl] 1. [ɹekɹeaˈsjɔ̃ːno ag ə - wit tut pez ve do̞ːɹ bah ˈskoːl] 2. [a e̞ ˈpɛɹsɔ̃n] 1. [ag ə] 2. [ˌpɛɹsɔ̃n pɛˈɹoːs] 1. [wa be ˈwe̞ːləd ə bɹoˈkɑ̃nt - pe ə bɹo’kɑ̃təɹ] 2. [ˌpɛɹsɔ̃n pɛˈɹoːs na kɑːd nɛj] 1. [ˌpɛɹsɔ̃n pɛˈɹoːs na ˈlɑːɹ ˈdeˑɑ̃ - me ˈhuːve ple̞h zo ˌyn ˈmeɑ̃ - ti bɹoˈkɑ̃təɹ]

1. c'est lors du pardon qu'elle a été volée [la cloche], oui, par... moi je ne suis pas... je ne suis pas en train de dire que c'est les forains, mais euh... toujours est-il que c'est à cette occasion que ça s'est passé, et euh... après, l'école d'agriculture était en train de s'installer à cette époque-là 2. à Peurid 1. et euh... Commeau, le directeur, cherchant une cloche, pour euh... appeler les enfants, à la fin de... 2. à la fin de l'école 1. des récréations et euh... pour tout ce qu'il y a à faire dans l'école 2. et c'est le curé... 1. et euh... 2. le curé de Perroz 1. il avait été voir une brocante, ou un brocanteur 2. le curé de Perroz l'avait trouvée 1. le curé de Perroz lui avait dit « moi je sais où il y en a une, dit-il, chez le brocanteur »

1. Pier Gotie, 1938, Plûned
2. Odil Gotie, , Plûned
(dastumet gant Tangi)

ma yer a oa bet laeret a-raok, hag evel-se, 'meus mann ebet ken (T. : laeret gant ul louarn ?) oh... ya ! daou droad !

[mə ˈjiːꝛ wa ˌbe ˈlɛːꝛə ˌɣo̞ˑk - a vəˌse - møz ˈmɑ̃n be ˌken - oː ˌjɑ - ˈdɔw dwat]

mes poules avaient été volées avant, et ainsi, je n'ai plus rien (T. : volées par un renard ?) oh... oui ! à deux pattes !

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ac'hanta, eñ 'vo ket laeret eu... diwar eñ 'vo ket kopiet an dosieroù na...

[ˈhɑ̃nta - hẽ ˌvo kə ˈlɛːɹəd ə - diˈwaɹ hẽ ˌvo kə koˈpiˑə ndoˈsjeːɹo na]

eh bien, lui on lui volera pas euh... on ne copiera pas sur lui les dossiers ni... [médecin faisant tout à la main]

Janed Merrien, 1936, Bear (dastumet gant Tangi)

'neva laeret e wreg da egile all

[neva 'lɛ:ʁɛd i wʁeg da e'gi:le al]

il avait volé sa femme à l'autre

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

ha 'na lâret dezhe pa oa aet 'ba ar gador-sarmon « Roc'hiz kaezh, emezañ, tud a boan emezañ, ha tud a gouraj, sammet emezañ, deus a-bell ha sammet deus a-dost emezañ, koulz en noz emezañ, evel en deiz, met siwazh emezañ, traoù laeret » « petra emeze, 'neus lâret ?! deomp a-raok, deomp er-maez, na chomomp ket da selaou an ambreilhon-se », hag e oant partiet-tout er-maez an iliz

[a na lɑ:d dɛ pwa ɛd bah ˌgɑˑdəɹ'zɑɹmɔ̃n - ˌɹɔhis'kɛ:z meɑ̃ tyd ə bwɑ̃:n meɑ̃ a tyd ə 'gu:ɹaʃ 'zɑ̃məd meɑ̃ dəz bɛl a 'zɑ̃məd dəz dɔst meɑ̃ kulz nɔ̃:z meɑ̃ wɛl ən de: mɛ 'ziwas meɑ̃ tɾɛw 'lɛ:ɹɛt - pɹɑ mɛ: nøz lɑ:t dɛm ɹok dɛm me̞:s ne ʃɔ'mɔ̃m kə 'ʒi:lo̞w nɑ̃m'bɹɛjɔ̃n ze a wɑ̃ɲ paɹ'ti:ət tut me̞:z 'ni:lis]

et il leur avait dit quand il avait été dans la chaire « chers habitants d'Ar Roc'h, dit-il, gens de peine dit-il, et gens de courage, dit-il, chargé dit-il, de loin et chargé de près dit-il, aussi bien la nuit que le jour dit-il, mais hélas dit-il, des choses volées ! » « qu'est-ce qu'il a dit, dirent-ils ?! partons, sortons, ne restons pas à écouter ce gus-là », et ils étaient tous sortis de l'église


Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Jañ-Batist an Tieg, 1935, Langoad (dastumet gant Tangi)

anzavet 'neus 'neus graet, hemañ 'neus laeret un dra bennak, anzavet 'neus

[ɑ̃n'zɑ:vɛ nœz nœz gwɛt 'hemɑ̃ nœz 'lɛ:ʁɛd dʁɑ mə'nɑ:g ɑ̃n'zɑ:vɛ nœs]

il a avoué qu'il a fait, celui-ci a volé quelque chose, il a avoué

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ha neuze 'na lâret, ar reoù 'na laeret e vuoc'h dezhañ eu... a savje kernioù dezhe betek an navet brank

[a ’nœ:he na ’lɑ:ɹə ɹew na ’lɛ:ɹɛd i vy:h teɑ̃ ə ’zɑvʒe ’kɛɹɲo dɛ: ’bekəd ’nɑwəd bɾɑ̃ŋk]

et alors il avait dit, ceux qui lui avaient volé sa vache, qu'il leur pousserait des cornes jusqu'à la neuvième génération

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

hoñ a vije graet « feunteun Sant Joran » diouti hag aze e deue an dud gwechall da gerc'hat dour abalamour da soagnal ar saout peogwir e vuoc'h a oa bet lazhet, laeret ha lazhet ivez

[hɔ̃: viʒe gwɛd ’vɑ̃ntən zɑ̃n ’ʒo:ɹɑ̃n dɔ̃ti ag ’ɑ:he dɛ ntyd gwe’ʒɑl də ’gɛɹhəd du:ɹ bɑ̃m tə ’swɑɲəl zo̞wt py’gy:ɹ i vyh wa be ’lɑ:hət ’lɛ:ɹɛd a ’lɑ:həd ie]

elle on l'appelait « la fontaine de Sant Joran » et là venait les gens chercher de l'eau afin de soigner les vaches puisque sa vache avait été tuée, volée et tuée aussi

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ha neuze 'na lâret, ar reoù 'na laeret e vuoc'h dezhañ eu... a savje kernioù dezhe betek an navet brank

[a ’nœ:he na ’lɑ:ɹə ɹew na ’lɛ:ɹɛd i vy:h teɑ̃ ə ’zɑvʒe ’kɛɹɲo dɛ: ’bekəd ’nɑwəd bɾɑ̃ŋk]

et alors il avait dit, ceux qui lui avaient volé sa vache, qu'il leur pousserait des cornes jusqu'à la neuvième génération

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

e oa bet laeret e vuoc'h dezhañ, ur vuoc'h 'na soit-disant, hag eu... 'na lâret ma vije degaset ar c'hroc'hen dezhañ e lakje anezhi da dont bev

[wa be ’lɛ:ɹɛd i vy:h teɑ̃ vy:h na swa’dizɑ̃ ag ə na lɑ:t ma viʒe ’dɛsəd ə ’hɹɔ:hən deɑ̃ ’lɑkʃe nɛj dɔ̃n bev]

sa vache avait été volée [et tuée], il avait une vache soit-disant, et euh... il avait dit que si on lui apportait la peau il la ressusciterait

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

aze e oa Sant Joran, hag aze zo bet laket 'ba e vachin e oa bet masailhet gant eu... gant un toullad-tud ha 'na... a oa laeret e vuoc'h dezhañ ha 'na lâret ma 'vije roet ar c'hroc'hen dezhañ e lakje anezhi bev hag eu... ne oa ket bet... ar re 'na masailhet anezhañ 'na lâret e savje kernioù dezhe betek an navet brank goude

[’ɑ:he wa zɑ̃n ’ʒo̞:ɹɑ̃n ag ’ɑ:he zo be ’lɑkəd ba i ma’ʃi:n wa be ma’sɑʎət kɑ̃n ə gɑ̃n tula’tyt a na wa ’lɛ:ɹəd i vyh teɑ̃ a na lɑ:t ma viʒe ’ɹo:ə ’hɹɔ:hən deɑ̃ ’lɑkʃe nɛj bew ag ə ne wa kə bet ɹe na ma’sɑʎəd neɑ̃ na lɑ:d ’zɑfʃe ’kɛɹɲo dɛ: ’bekə ’nɑwə bɾɑ̃ŋg ’gu:de]

Sant Joran était là, et là a été indiqué dans son machin [panneau] qu'il avait été maltraité par euh... par plusieurs personnes et il avait... on lui avait volé une vache et il avait dit que si on lui donnait la peau [de la vache] il la ramènerait à la vie et euh... il n'avait pas été... il avait dit à ceux qui l'avaient maltraité qui leur pousserait des cornes jusqu'à la neuvième génération après

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

paotred ar sirk 'na tapet anezhañ, laeret anezhañ

['po̞tə siʁk na 'tɑpə neɑ̃ 'lɛ:ʁəd 'neɑ̃]

les gens du cirque l'avait pris, l'avait volé

Jañ-Pier Ar C'hamm, 1948, Sant Laorañs (dastumet gant Tangi)

ur machin da skrivañ deus ar maeri oa laeret ivez

['mɑʃin də 'skrwĩ:vɑ̃ døz 'mɛ:ri wa 'lɛ:rɛd 'ije]

une machine à écrire de la mairie avait été volée aussi

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

ar re-seoù 'deus laeret ac'hanomp

[re'zew døz 'lɛ:rɛd 'ãnõm]

ceux-là nous ont volé

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

abaoe e oan bet laeret, 'ba noz gwener sadorn oa

[bwe wɑ̃n be 'lɛ:rəd ba nɔ̃:z 'gwe:nər zɑ:n wa]

depuis que j'avais été volé, c'était dans la nuit du vendredi au samedi

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ar boulañjer a oa bet laeret div wech

[bu'lɑ̃:ʒər wa be 'lɛ:rɛt diw weʃ]

le boulanger avait été volé deux fois

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 24 frazenn.
12