Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 39 frazenn.
12

ha neuze e-pad an amzer-se e vije... e vije lâret dit nompas alumañ ar gouloù peotramant e grilhez tout ar mot...

[a ˌnœhe ˌpad ˈnɑ̃mzəɹze ˌviʒe - ˌviʒe ˌlɑˑɹ ˈdit nɔ̃pas aˈlymĩ ˈgoːlo pəˈtɑ̃m ˈgɹije̞s tut ˈmot]

et alors pendant ce temps-là on te disait... on te disait qu'il ne fallait pas allumer la lumière sinon tu grillais tout le mot...

Emil Damani, 1936, Langoad (dastumet gant Tangi)

aze eo evit stardañ al lamenn, 'welez ket ? hag eñ a starde al lamenn, ordin pa vez fin an devezh e vanke... nompas lesken anezhi stenn, peotramant eu... e dorre ar c'hoad, 'welez ket ? aze eo bet torret, e vez laket... hag e vije laket anezhañ eu... distart

[ˌɑhe̞ he̞ wit ˈstɑʁdɑ̃ ˈlɑmən - we̞ˌles kə - a ˌhẽ ˈstɑʁde ˈlɑmən - ɔɹˈdiˑn pe ve ˌfiˑn ˈdewəz ˈvɑ̃ŋke - nɔ̃paz ˈlɛskə ˌne̞j ˈste̞n - pəˈtɑ̃mɑ̃n ə - ˈdo̞ʁe ˈhwɑt we̞ˌles kə - ˌɑhe̞ he̞ ˌbe ˈto̞ʁət - ve ˈlɑkət - a ˌviʒe ˈlɑkə ˌneˑɑ̃ ə - ˈdistaʁt]

là c'est pour serrer la lame, tu ne vois pas ? et il serrait la lame, il fallait tout le temps quand c'était la fin de journée... ne pas la laisser tendue, sinon euh... le bois cassait, tu ne vois pas ? là ça a été cassé, on met... et on le mettait euh... desserré

Frañsoa Mengi, 1937, Lannbaeron (dastumet gant Tangi)

ya ! Herve 'na komañset ober, ma 'mije ket komañset sellet, nompas en em okupiñ deus eu... rekuperiñ anezhe, 'ma bet hini ebet ken dija hañ ! (T. : reoù goad pe reoù blastik ?) reoù goad ha reoù plastik

[ja - ˈhɛʁve na ˈko̞mɑ̃səd o̞ːʁ - ma miˈʃe kə ˈko̞mɑ̃sə sɛl ˈnɔ̃mpaz nɔ̃n oˈkypĩ dəz ə - ʁekyˈpeːʁĩ ne̞ - ma be ˈhiːni be ken deˈʒa ɑ̃ - ʁew ˈgwɑt a ʁew plasˈtik]

oui ! Hervé avait commencé à faire, si je n'avais pas commencé à regarder, ne pas m'occuper de euh... les récupérer [cageots], je n'en aurais plus un seul déjà hein ! (T. : en bois ou en plastique ?) en bois et en plastique

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

tomm a-walc'h... tommet eo prim hañ ! 'h an da... o verviñ emañ han-se, emañ an dour o vont da verviñ, ken... ken tomm 'deus tommet evel 'ba eu... chauffe-bébé pe machin aze, chauffe-biberon, 'dommez ket anezhañ gant chauffe-biberon du-se ? hein ? ya, e vez ken fonnus eveltañ, ken prim pe ouzhpenn, gant... gant nompas touchiñ anezhañ deus ar résistance hañ ! derc'hel mat dezhañ !

[to̞m əˈwɑχ - ˈto̞məd e̞ pʁym ɑ̃ - hɑ̃ də - ˈviʁwĩ mɑ̃ ɑ̃ˈse - mɑ̃ ˈnduːʁ fɔ̃n də ˈviʁwĩ - ken ken to̞m døs ˈto̞mə we̞l bah ə ... pe maˌʃin ˈɑhe̞ - ... - do̞ˈmes kə ˈneɑ̃ gɑ̃n ... ˈdyhe - ɛ̃ - ja - ve ken ˈvɔ̃nyz ˈwe̞ltɑ̃ - ˈken pʁym pe ˈspe̞n - gɑ̃n gɑ̃n ˈnɔ̃pas ˈtuʃĩ ˈneɑ̃ dəz ... ɑ̃ - ˈdɛʁhɛl ˈmɑt ˌteɑ̃]

assez chaud... il a chauffé vite hein ! je vais... elle est en train de bouillir donc, l'eau est en train de bouillir, il a chauffé aussi... aussi vite que dans euh... le chauffe-bébé ou le machin là, chauffe-biberon, tu ne le chauffes pas dans le chauffe-biberon chez toi ? hein ? oui, c'est aussi rapide que ça, aussi rapide ou davantage, du moment que... du moment de ne pas le faire toucher la résistance hein ! bien le tenir !

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

gwelloc'h eo nompas kaout jeu diouti

['wɛlɔh e̞ nɔ̃mpas kɑ:d ʒœ: dɔ̃nti]

il vaut mieux ne pas avoir affaire à elle

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

« kar n'ouzout ket, me, d'ar c'houlz e oan-me er skol ganit e oa reiñet bazhad d'an dud evit nompas kaozeal brezhoneg ha bremañ e vez reiñet bazhad dezhe da gaozeal anezhañ » « ah ya, gwir eo evel e lerez emezañ 'vat »

[kaɹ nu'zutkət me də hulz wɑ̃n me sko:l gə'nit wa ɹɛĩ 'bɑ:had dən dyt wid nɔ̃'pɑs ko'ze:əl bɾe̞'zɔ̃:nək a 'bœmɑ̃ ve ɹɛĩ 'bɑ:had dɛ: də go'ze:əl neɑ̃ - a ja gwiɹ e̞ wɛl 'lɛ:ɹɛs meɑ̃ hat]

« car tu ne sais pas, moi, à l'époque où j'étais à l'école avec toi on donnait des punitions aux gens pour ne pas parler breton et maintenant on leur donne des punitions pour le parler » « ah oui, c'est vrai ce que tu dis dit-il »


Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Jañ-Batist an Tieg, 1935, Langoad (dastumet gant Tangi)

lâret a rae din nompas bale nemet an nebeutañ ma c'hallfen herie

[lɑ:ʁ ʁɛ dĩ nɔ̃mpaz 'bɑ:le mɛt nœ'bœtɑ̃ ma 'hɑlfɛn 'hɛje]

il me disait de ne pas marcher, le moins possible aujourd'hui

Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)

Ha abalamour da nompas bezañ re diwezhat oc'h arriet e-barzh ar gêr ivez. Se zo ivez quoi. Kar neuze e oan arri gêr ivez. Koura. Maman a oa solut a-walc'h war ar poent-se.

Et pour ne pas être trop tard à arriver à la maison aussi. Il y a ça aussi. Car alors j'étais bien arrivée à la maison. Maman était plutôt solide [= sévère, stricte] sur ce point-là.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

da nompas tintañ

[də 'nɔ̃mpas 'tintɑ̃]

pour ne pas basculer [dans le congélateur]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ah met pa zo lâret dezhi nompas ober

[a mɛ pa zo 'lɑ:rət tɛj nɔ̃pɑz 'o:bər]

ah mais puisqu'on lui a dit de ne pas faire

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

piv a lâr se, da lakat ac'hanoc'h da dont pe nompas dont ?

[piw lɑ:r ze da ’lɑkad ’ɑ̃nɔh də dɔ̃n pe nɔ̃mpaz dɔ̃n]

qui dit ça, pour vous faire venir ou ne pas venir ?

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ret e vo dit nompas eu... derc'hel da...

[rɛd vo dit ’nɔ̃mpas ə ’dɛʁhɛl də də]

je veux que tu arrêtes de...

traduction

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

Anfin, bezañ e oa darn [?] bonedoù hag a oa... reoù mat kaer ma kerez, hag a oa kat da impliañ ur bannac'h mat a dour, met bepred ec'h eo ken aezet nompas kaout.

[fin ’beã wa ’daʁn (?) bõneːdo a wa ʁew mat’kɛːʁ makeəs – a wa ’kat tə im’pliːã bãh mat duːʁ – mɛ ’bopət hɛ kɛn ’ɛːzət nõmpas ’kaːt]

Enfin, il y en avait certains [?] des bonnets qui étaient... des bonnets de très bonne qualité et qui pouvaient [absorber ?] beaucoup d'eau, mais en tout cas c'était plus facile de n'en pas avoir.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ha c'hoazh e vije ret din bezañ diwall kar nompas en em gignañ.

[a hwas viʒe 'ʁet tĩ 'beã 'diwal ka nõmpas nõm 'gignã]

Et encore il fallait que je fasse attention de ne pas m'écorcher.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Lavaret e oa din nompas skrapat. Met se n'eo ket aezet. Pa vez debron n'eo ket aezet tremen hep skrapat, koura.

['lɑː wa dĩ nõmpas 'skʁapət – mɛ ze nɛ kəd 'ɛːzət – pe ve 'dʁɛːbõn nɛ kəd 'ɛːzət 'tʁemən hep 'skʁapət kuɾa]

On m'avait dit de ne pas me gratter. Mais ce n'est pas facile. Quand ça démange, ce n'est pas facile de ne pas se gratter.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

E vije ret surveilh anezhe tamm bihan ivez. Abalamour dezhe nompas drailhañ anezhe.

[viʒe ’ʁeːt ’syʁvɛj ne̞ tãm ’biən iə – bãw te̞ d’nõmpas ’dʁajã ne̞]

Il fallait les surveiller un peu aussi. Pour qu'ils ne les abîment pas.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Souchenn a vije lavaret deus se, pa vije laket, ma kerez, un dra war-lerc'h un dra all, ha un dra all war-lerc'h serten traoù zo, e vije ret gouzout pere lakat abalamour da nompas debriñ an douar re quoi, abalamour da nompas vidañ anezhañ re quoi.

[’ʃuʃən viʒe ’lɑːt tøs ’se – pe viʒe ’lakət ma kees ən ’dʁa waʁ’lɛʁh ən dʁa ’all – a ən dʁa ’al waʁ’lɛʁh sɛʁtən ’tʁɛw zo – viʒe ’ʁet ’kuːt peʁe ’lakət bãw tə nõmpas ’diːbi n’duːəʁ ’ʁe kwa – bãw tə nõmpas ’viːdã ’neã ’ʁe kwa]

On appelait ça la rotation des cultures, quand on mettait quelque chose après autre chose, et autre chose après certaines choses, il fallait savoir quoi mettre pour ne pas trop « manger » la terre, pour ne pas trop la vider.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

ha ni a soñje... 'oaren ket pe 'ma debrañchet le fer pe 'ma ket, 'oaren ket pe 'ma debrañchet le fer pe 'ma ket, hag e oa se un tamm... tamm a-raok, pa oamp o vont hañ ! seulamant ! Kervoc'h, da Gervorc'h, eu... a-benn ar fin 'ma lâret da Jañ « oh la la ! je ne sais plus si j'ai débranché le fer », ha finalement beñ 'neus kaset ac'hanon betek du-hont, ha neuze goullet 'neus ober petra, eñ... se a areñje anezhañ hañ ! nompas mont d'an iliz ! ha donc eu... eñ 'neus ket lâret mann ebet, 'h eo deut d'ar gêr da welet hag-eñ e oa debrañchet ar fer, debrañchet e oa, met se a oa ken machinal

[a nim ˈʒɔ̃ːʒe̞ - waˈʁɛŋ kə pe ma debʁɑ̃ʃə le fɛʁ pe ˈmɑ kət - waˈʁɛŋ kə pe ma debʁɑ̃ʃə le fɛʁ pe ˈmɑ kət - a wa ze tɑ̃m tɑm əˈʁo̞k - pa wɑ̃m fɔ̃nt ɑ̃ - sœˈlɑ̃mɑ̃n - ke̞ʁˈvɔʁχ - də ge̞ʁˈvɔʁχ - ə - be̞nˈfin ma ˈlɑːʁ də ˈʒɑ̃ ... - a ... - a nøs ˈkɑsəd ɑ̃w ˈbekə ˈdyːɔ̃n - a ˈnœːhe̞ ˈgulɛ nøz o̞ːʁ pʁa - ẽ ze aˈʁɛ̃ːʒe̞ ˈneɑ̃ ɑ̃ - ˈnɔ̃pas mɔ̃n tə ˈniːlis - a dɔ̃ŋk ə - hẽ ˈnøs kə ˈlɑːʁəd ˈmɑ̃n bet - he̞ dœd də ˈge̞ːʁ də we̞l gẽ wa deˌbʁɑ̃ʃə ˈfɛʁ - deˈbʁɑ̃ʃə wa - mɛ ze wa ken maʃiˈnal]

et nous pensions... je ne savais pas si j'avais débranché le fer ou pas, je ne savais pas si j'avais débranché le fer ou pas, et ça c'était un peu... un peu avant [la cérémonie], quand nous allions hein ! seulement ! à Kervorc'h, à Kervorc'h, euh... finalement j'ai dit à Jean « oh la la ! je ne sais plus si j'ai débranché le fer », et finalement ben il m'a emmenée jusqu'à là-bas, et alors il a demandé quoi faire, il... ça l'arrangeait hein ! ne pas aller à l'église ! et donc euh... il n'a rien dit, il est revenu à la maison pour voir si le fer était débranché, il était débranché, mais c'était tellement machinal

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ha pa vez laket un u da gentañ 'h int aezetoc'h da blegañ, 'teus ket bet remarket ? 'teus ket bet laket ? laket... ma vez un u warnañ, war ar grampouezhenn ya, an u da gentañ ha lakat eu... eu... tomat ha jambon ha traoù, e vez pleget un tamm mat aezetoc'h, neuze e vez tev, neuze 'h int tevoc'h dija, dija 'da lâret din, pa vez graet krampouezh sal evel-se e gav aezet, 'h eo ret ober bas tevoc'h un tamm mat, tevoc'h dam dezhe nompas... da... dam dezhe da blegañ, met neuze 'vezont ket ken poazh

[a pa ve ˈlɑkə ˈnyː də ˈgentɑ̃ hiɲ e̞ˈze̞tɔχ də ˈbleːgɑ̃ - tøs kə be ʁœˈmɑʁkət - tøs kə be ˈlɑkət - ˈlɑkət - ma ve ˌnyˑ ˈwaʁnɑ̃ - waʁ gʁɑ̃mˈpwɛn ja - ˈnyː də ˈgentɑ̃ a ˈlɑkəd ə ə - toˈmɑt a ˈʒɑ̃mbɔ̃n a tʁɛw - ve ˈpleːgət tɑ̃ˈmɑd e̞ˈze̞tɔχ - ˈnœːhe ve tʲew - nœː hiɲ ˈtʲewɔχ deˈʒa - deˈʒa da lɑʁt tĩ - pa ve gwe̞t ˌkʁɑ̃mpuzˈzɑl viˈse̞ gav ˈe̞ːze̞t - he̞ ʁe̞d ˈo̞ːbəʁ bɑs ˈtʲewɔχ tɑ̃ˈmɑt - ˈtʲewɔχ dɑ̃m de̞ ˈnɔ̃mpas də - dɑ̃m de̞ də ˈbleːgɑ̃ - mɛ ˈnœːhe ve̞ɲ cə ˈken pwɑχ]

et quand on met un œuf d'abord elles sont plus faciles à plier, tu n'as pas remarqué ? tu n'as pas mis ? mis... s'il y a un oeuf dessus, sur la crêpe oui, l'oeuf en premier et mettre euh... euh... des tomates et du jambon et tout, elle se plie plus facilement, alors elle est épaisse, alors elles sont plus épaisses déjà, elle m'avait dit déjà, quand on fait des crêpes salées comme ça elle trouve facile, il faut faire une pâte bien plus épaisse, plus épaisse afin qu'elles ne... que... pour qu'elles plient, mais alors elles ne sont pas aussi cuites

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

pleget 'meus evit nompas kaout un taol maen

[’ple:gɛd møs wid nɔ̃’pas kɑ tol’mi:n]

je me suis baissé pour ne pas recevoir un jet de pierre

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 39 frazenn.
12