Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 29 frazenn.
12

ur park a oa aze ha 'meus ket soñj piv 'na bet prenet anezhañ ha... hag e oa d'an Iliz hañ ! donc eu... met peogwir e oant bet gwerzhet-tout eu... leve an ilichoù aze goude 1805, c'est ça ? ouai, ha donc hennezh a oa bet gwerzhet ivez, Park Sant-Jann, hag e vije renket paeañ eu... penaos e lârfen dit ? an hini 'na prenet anezhañ, a renke reiñ un tamm bep bloaz d'an Iliz bepred, ya ! ha 'meus bet klevet ma dad o lâret, an hini 'na prenet anezhañ, 'na c'hoanteet... 'na... 'na... 'na ket c'hoanteet, 'na dimezet e verc'h, ha 'na c'hoant da gaout tout an enorioù, met 'na ket paeet ar pezh a c'hlee d'an Iliz, ha 'na lâret ar person dezhañ « pa 'to paeet mabig, ar pezh a c'hleez d'an Iliz, emezañ, 'to an enorioù, hag a-raok 'to ket ! », Sant-Jann, Sant-Jann, donc eñ a oa ur park, met aze zo ur cité bremañ hañ ! ya

[... - ... - ... - ... - ... - ... - ... - ˌpɑꝛg ʒɑ̃ˈʒɑ̃n - ... - ... - ... - ... - ... - ... - ... - ʒɑ̃ˈʒɑ̃n - ʒɑ̃ˈʒɑ̃n - ... - ...]

Lezardrev
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Paol ar Yelleg, 1939, Lezardrev (dastumet gant Tangi)

1. pep hini zo libr hañ ! 2. oh dam ya 'vat ! betek e baeont hañ ! 1. pae... paeañ a reont han-se

1. [poˈpiːni zo ˈlib ɑ̃] 2. [o dɑ̃m ˌjɑ ha - ˌbekə ˈbɛˑɛɲ ɑ̃] 1. [ˈpɛ ˈpɛˑə ɹɑ̃ɲ ɑ̃ˌse]

1. chacun est libre hein ! 2. oh dame ouit ! du moment qu'elles payent hein ! 1. étant donné qu'elles pay... payent

1. Ivet an Du, 1937, Kaouenneg
2. Solañj Beuvan, 1949, Kawan
(dastumet gant Tangi)

evit ar bevañs e vefe ret... e vo ret d'an dud akseptiñ paeañ keroc'h met...

[... ə ˈbewəs ... - ...]

pour l'alimentation il faudrait... il faudra que les gens acceptent de payer plus cher mais...


Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Ifig ar Falc'her, 1940, Rospez (dastumet gant Tangi)

ha goude neuze 'mamp... graet, hag e oamp aet da derc'hen un tamm menaj bihan, ur vuoc'h da gentañ, goude 'mamp teir, « oh ! mat eo ! », pinvikaet e oamp met 'oa ket nemeur a arc'hant, 'oa ket nemet... pemp kant lur, cinq francs, ma doue ! 'nemp ket kalz tra hein ! a-benn neuze e oamp deuet da labourat e ti ar Fibleg aze, ha me a vije ordinal o paeañ... paeañ lodennoù kezek, evit kaout kezeg da labourat an douar, ya, e oa lâret dimp pa oamp deut aze, 'mijemp kezek evit mann, « ya, kaoc'h ivez ! », paeañ anezhe ya gant da... gant da gorf, e vije korveoù

[a ˌguˑde ˌnœhe mɑ̃m - ˌgwɛt a wɑ̃m ˌɛt tə ˈdɛhɛn tɑ̃m ˌmeˑnaʒ ˈbiˑən - ˈvyx tə ˈgentɑ̃ - ˌguˑde mɑ̃m ˈtɛːɹ - oː ˈmɑːd e̞ - piniˈcɑːd wɑ̃m mɛ ˌwɑ kə ˌmœˑɹ ˈɑɹhɑ̃n - ˌwɑ kə ˌmɛ - pɛmˈkɑ̃n lyɹ - ... - ma ˈduˑe ˌnɛm kə kals ˈtɹɑˑ ɛ̃ - ˌbe̞n ˈnœhe wɑ̃m ˌdœt tə laˈbuːɹat ti ˈviːbləg ˌɑhe̞ - a ˌme ˈviˑʒe ɔɹˈdiːnal ˈpe̞ˑɑ̃ - ˈpe̞ˑɑ̃ loˈdeno ˈkeːzɛk - mə ˈdeːn wa uˌvɹiˑəɹ ... ˌɑhe̞ mɛ ? ˈpe̞ˑɑ̃ loˈdeno ˈkeːzɛk - vi ˌkɑˑt ˈkeːzɛk tə laˈbuːɹa ˈnduˑaɹ - ˌjɑ - wa ˈlɑːt ˌtim pe wɑ̃m ˌdœd ˈɑhe̞ - ˌmiʒɛm ˈkeːzɛg vid ˈmɑ̃n - ˌjɑ ˈkɔx ˌiˑe - ˈpe̞ˑɑ̃ ˈne̞ ˌjɑ gɑ̃n tə - gɑ̃n tə ˈgɔɹf - e ˌviˑʒe kɔɹˈveˑo]

et après alors nous avions... fait, et nous étions allés tenir une petite ferme, une vache au début, après nous en avions trois, « oh ! c'est bien ! », nous nous étions enrichis mais il n'y avait guère d'argent, il n'y avait que... cinq cent francs, cinq francs, mon dieu ! nous n'avions pas beaucoup de choses hein ! pour alors nous étions venus travailler chez Le Fiblec là, et moi j'étais tout le temps en train de payer... de payer des parts de chevaux, pour avoir des chevaux pour travailler la terre, oui, on nous avait dit quand nous étions venus là, que nous aurions des chevaux gratuitement, « oui, la merde aussi ! », les payer oui, avec ton... avec ton corps, il y avait des corvées

Janin an Herveig, 1932, Ploueg (dastumet gant Tangi)

d'ar c'houlz-se e oa avañtaj ober gle evit esa paeañ bep ma 'h ae

[də 'hulse wa a'vɑ̃taʃ 'o̞:bəʁ gle: wit 'hɛsa 'pɛ:ɑ̃ bɔp tə he]

à cette époque-là il y avait avantage à s'endetter plutôt que payer au fur et à mesure

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ya, an hini 'na kustumet... bezañ... bezañ e oa familhoù evel e vez lâret eu... bugale evel-se, eñ a vije o labourat ur stumm bennak hag egile ne rae mann ebet eu... ne vije ket pae bras koura, hag adalek ec'h arrie ur familh all e veze d'ober paeañ ar pezh... a-benn... a-benn... a-raok hanter-viz e veze debret tout ar pezh... prest d'ober gle adarre, hag ur wech kustum da reiñ d'ar memes reoù, feiz... divalav ! divalav !

[ja 'ni:ni na kys'tymət be be wa fɑ̃'miʎo wɛl ve lɑ:d ə by'gɑ:le və'se ẽ̞: viʒe la'bu:ɹəd stym bə'nɑ:g a e'gi:le ɹɛ mɑ̃n'bed ə viʒe kə pɛ'bɾɑ:z 'ku:ɾa a 'dɑ:lɛk 'hɑje 'fɑ̃miʎ al viʒe do̞:ɹ 'pɛ:ɑ̃ pe:z bɛn bɛn viʒe ɹog viʒe ˌhɑ̃ntəɹ'vi:z viʒe 'dɛ:bət tut pe:z pɹe̞st to̞:ɹ gle: ɑj a weʃ 'kystym də 'ɹɛĩ də mɔ̃z ɹew fe: di'vɑ:lo di'vɑ:lo]

oui, celui qui s'était habitué... il y... il y avait des familles conne on dit euh... des enfants comme ça, lui travaillait d'une façon ou d'une autre et l'autre ne faisait rien euh... la paye n'était pas grosse quoi, et dès qu'arrivait une autre famille il fallait payer ce qui... pour... pour... avant la moitié du mois était liquidé tout ce qui... prêts à faire des dettes de nouveau, et une fois habitué à donner aux mêmes, ma foi... moche ! Moche !

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ya, gant paeañ !

[ja gɑ̃n 'pɛ:ɑ̃]

oui, à la condition de payer !

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

Ma baeent a-beb-eil quoi feiz 'hat, ma vijent tri e vije tri o paeañ ha feiz e vije evet tri quoi.

[ma ’bɛɛɲ bo’bɛʎ kwa ...]

S'ils payaient chacun leur tour, s'ils étaient trois, ils étaient trois à payer, et ils buvaient trois [coups].

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Feiz e renkent ober evel ar reoù all ivez. Paeañ o antre da antren e-barzh ar porzh ivez. Ar reoù gozh ivez quoi.

Ma foi, ils devaient faire comme les autres aussi. Payer leur entrée pour entrer dans la cour. Les vieux aussi.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

bepred e renkan paeañ impots sur le revenu, han-se ne vez ket diduset trawalc'h din c'hoazh

[’bopə ’ʁɛŋkɑ̃ ’pɛ:ɑ̃ ɛ̃po syʁ lə ʁøvny ɑ̃’se ve kə di’dysət tɾo'wax dĩ hwɑs]

toujours est-il que je dois payer des impots sur le revenu, donc on ne me déduit pas encore assez

Le Du 2012, p.193 « didusañ […] déduire »

Ivon Maledan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ar reoù vras, ar pezh zo... 'neus... 'neus skoet anezhe en traoù kwa eo... ma 'dijent tri pe bevar a vugale, boñ eu... paeañ ar skoliata anezhe

[a ɹew’vɹɑ:s pe:s so nøs nøs ’sko:əd nɛ: tɾo̞w kwa he̞ ma diʒɛɲ tɾi pe ’bɛwaɹ vy’gɑ:le bɔ̃ ə ’pɛ:ɑ̃ sko’ʎɑta nɛ:]

les grands [fermiers], ce qui les a... a... les a fait décliner quoi c'est s'ils avaient trois ou quatre enfants, bon euh... payer leur scolarité

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

start a-walc'h e oa bet... 'h eo bet warne ordin evit paeañ ar skol

[stɑrd ə'wɑh wa be hɛ be warnɛ: 'ɔrdin wid 'pɛɑ̃ sko:l]

ça a toujours été assez difficile pour eux de payer l'école

Aleñ Toudig, 1968, Bear (dastumet gant Tangi)

ar reoù vras, ar pezh zo... 'neus... 'neus skoet anezhe en traoù kwa eo... ma 'dijent tri pe bevar a vugale, boñ eu... paeañ ar skoliata anezhe

[a ɹew’vɹɑ:s pe:s so nøs nøs ’sko:əd nɛ: tɾo̞w kwa he̞ ma diʒɛɲ tɾi pe ’bɛwaɹ vy’gɑ:le bɔ̃ ə ’pɛ:ɑ̃ sko’ʎɑta nɛ:]

les grands [fermiers], ce qui les a... a... les a fait décliner quoi c'est s'ils avaient trois ou quatre enfants, bon euh... payer leur scolarité

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

derc'het d'ober gle kwa hein, paeañ a vez d'ober !

[’dɛɹhɛd do̞:ɹ gle: kwa ɛ̃ ’pɛ:ɑ̃ ve do̞:ɹ]

continuer à s'endetter quoi hein, il faut payer !

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

kazi evel... e oant ur brank dreist ar reoù all un tamm bihan ha 'deus bet kemeret ha goude abaoe ar brezel neuze int arri 'ba un degre evel ar reoù all pa eo... pa 'deus renket paeañ diwar an dud hag ober tout aze, ha goude skoliata o bugale, eo bet arri kont gante evel ar reoù all ivez, e renkent paeañ partout ha...

[’kɑ:he wɛl wɑ̃ɲ bɾɑ̃ŋg dɾɛjst ə ɹew al tɑ̃m ’bi:ən a dœz be ke’mɛ:ɾət a ’gu:de bwe ’bɾe:zəl ’nœ:he hɛɲ ɑj bah ’dœ:gɾe ɹew al pe he̞ pe dœz ’ɹɛŋkəd ’pɛ:ɑ̃ diwaɹ ndyd ag o̞:ɹ tud ’ɑ:he a ’gu:de skoʎœ’ta o vy’gɑ:le e̞ bed ɑj kɔ̃n gɑ̃tɛ wɛl ə ɹew al ie ’ɹɛŋkɛɲ ’pɛ:ɑ̃ paɹ’tud a]

quasiment comme... ils étaient une branche au-dessus des autres [familles nobles] un petit peu et ils ont accumulé et après depuis la guerre alors ils sont arrivés au même degré que les autres puisque c'est... puisqu'ils ont dû payer les gens et tout faire là, et après scolariser leurs enfants, leur situation est identique à celle des autres, ils devaient payer partout et...

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

hag eñ pa 'no fin e labour n'eus ket d'ober paeañ warnañ na...

[a hẽ̞: pe no fi:n i 'lɑ:buɹ nœs kə do̞:ɹ 'pɛ:ɑ̃ waɹnɑ̃ na]

et lui quand il a fini il ne faut pas le payer ni...

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

kazi evel... e oant ur brank dreist ar reoù all un tamm bihan ha 'deus bet kemeret ha goude abaoe ar brezel neuze int arri 'ba un degre evel ar reoù all pa eo... pa 'deus renket paeañ diwar an dud hag ober tout aze, ha goude skoliata o bugale, eo bet arri kont gante evel ar reoù all ivez, e renkent paeañ partout ha...

[’kɑ:he wɛl wɑ̃ɲ bɾɑ̃ŋg dɾɛjst ə ɹew al tɑ̃m ’bi:ən a dœz be ke’mɛ:ɾət a ’gu:de bwe ’bɾe:zəl ’nœ:he hɛɲ ɑj bah ’dœ:gɾe ɹew al pe he̞ pe dœz ’ɹɛŋkəd ’pɛ:ɑ̃ diwaɹ ndyd ag o̞:ɹ tud ’ɑ:he a ’gu:de skoʎœ’ta o vy’gɑ:le e̞ bed ɑj kɔ̃n gɑ̃tɛ wɛl ə ɹew al ie ’ɹɛŋkɛɲ ’pɛ:ɑ̃ paɹ’tud a]

quasiment comme... ils étaient une branche au-dessus des autres [familles nobles] un petit peu et ils ont accumulé et après depuis la guerre alors ils sont arrivés au même degré que les autres puisque c'est... puisqu'ils ont dû payer les gens et tout faire là, et après scolariser leurs enfants, leur situation a été identique à celles des autres, ils devaient payer partout et...

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ha... hag ur pezh ti bras oc'h oc'h ober ! met paeañ a vo d'ober ivez, pe... pegement e rambourset bep miz ? neuze e vo ret deoc'h serriñ al las ! 'po... 'po ket eu... 'po ket ezhomm da dispign re arc'hant aze hañ !

[a a pes tiˈbʁɑːz hɔh ˈho̞ːbəʁ - mɛ ˈpɛːə vo ˈdo̞ːʁ ˌiə - pe peˈgemən ə ʁɑ̃mˈbuʁsəd bo̞p ˈmiːs - ˈnœːhe vo ʁɛt tɑh ˈsɛĩ ə lɑs - po po kəd ə - po kəd em də ˈdispiɲ ʁe ˈɑʁhɑ̃n ˈɑhe̞ ɑ̃]

et... et vous faites une grosse maison ! mais il faudra payer aussi, com... combien remboursez-vous chaque mois ? alors vous devrez fermer le cordon ! vous n'aurez... vous n'aurez pas euh... vous ne devrez pas dépenser trop d'argent là hein !

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

Ya, bezañ e oa reoù ha... pa 'dije... heu, a vije preset partiañ a-raok diouzhtu hep paeañ. Oh ya, ret e vije d'an nen bezañ gant se gante. Se a oa un dra bennaket te.

[ja ’beã wa ’ʁew a – pe diʒe – ø viʒe ’pʁe̞sə paʁ’tiã ’ʁoːk dysty hep ’pe̞ã – o ja ’ʁed viʒe dən ’nen ’beã gãn ’seː ’gante̞ – ze wa ən be’nakət te]

Oui, ils y en avait qui étaient pressés de s'en aller tout de site sans payer. Oh oui, il fallait être vigilant, attentif, à cause d'eux. C'était quelque chose.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

gant paeañ anezhañ

[gɑ̃n 'pɛɑ̃ neɑ̃]

à condition de le payer

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 29 frazenn.
12