Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 28 frazenn.
12

hag e vije ordin oc'h esa boutañ un tamm paper, « xxx ( ?), 'ma lâret, me zo o vont da (dihopañ ?) ar paotr bihan-mañ memestra ! emañ o vont da lakeet tan war ma c'hein », hag e oan arriet, xxx ( ?) 'ma graet, 'ma ket graet trouz ha me o voutañ e biz dezhañ da-heul, eñ 'na aretet sell da voutañ paper 'ba... 'ba... 'ba... 'ba an toull-se !

[a ˌviˑʒe ɔꝛˌdiˑn ˈhɛsa ˈbutɑ̃ tɑ̃m ˈpɑpəꝛ - ? ma ˌlɑˑꝛ - ˌme zo ˌhɔ̃n diˈhopɑ̃ po̞d ˈbiˑən mɑ̃ mo̞sˈtɣɑˑ - mɑ̃ ˌɔ̃n də laˈkeˑɛ ˈtɑ̃ˑn waꝛ ma ˈhɛɲ - a wɑ̃n aˌɣiˑɛt - ? ma ˌgwe̞t - ˌma kə ˌgwe̞ ˈtɣuˑz a ˌme ˈvutɑ̃ i ˈbiˑz ˌdeˑɑ̃ də ˈhœˑl - ˈhẽ na aˈɣɛtət sɛl də ˈvutɑ̃ ˈpɑpəꝛ bæ bæ bæ bæ ˈtul ze sɛl]

et il essayait tout le temps de fourrer un bout de papier [dans le feu], « xxx ( ?), que j'avais dit, moi je vais (gronder ?) ce petit gars-là quand même ! il va me mettre le feu dans le dos », et j'étais arrivé, xxx ( ?) j'avais fait, je n'avais pas fait de bruit et moi de pousser son doitg à la suite [du bout de papier], il avait arrêté tiens de fourrer du papier dans... dans... dans... dans ce trou-là !

???

Louiz Gwajou, 1932, Kaouenneg (dastumet gant Tangi)

un devezh all e oa arriet neuze, unan eu... e oant... e oant o tremen 'ba an hent, hag e oant antreet, ha d'ar c'houlz-se e vije ar group, 'teus ket bet klevet komz deus se ? hañ nann ! ar group a vije graet, hag eu... pa vije hennezh, eu... gant unan deus ar c'hañfard, hini ebet n'ae d'ar skol, 'nijent ket an droed da vont, ha 'nije ket droed an dud all da dont na mann ebet ivez, hag e vije lakaet ur paper ruz war toull an nor, défense d'entrer, ya, ha fidedoun pa oa antreet 'ba an ti, ma vamm da diskwez ar bañkardenn ruz dezhañ te ! « nicht nicht, emezañ ! », nann, eñ 'oa ket jenet gant ar bañkardenn ruz-se, « nicht nicht, emezañ ! », gwelet a ran anezhañ oc'h ober « nicht, nicht ! », c'hoazh 'oan ket gros, hañ feiz 'na eñ... feiz, andouilh a oa e-pign, neuze e oa un tamm kig-sall evel... hañ feiz eñ o c'houll... ha petra a lârfes ? me o reiñ un tamm dezhañ evel xxx ( ?), feiz, roet e oa un andouilhenn dezhañ ha roet un tamm kig-sall, ha feiz 'na... e oa aet a-raok ha 'na lâret mann ebet, petra a rafes ? ha kalz zo bet tretet de collaborateurs abalamour eu... ma 'tije ket roet te ! petra a vije bet graet dit ?

[ˌdewəz ˈɑl wa ˌɑjəd ˌnœhe - ˌyˑn ə - wɑ̃ɲ wɑ̃ɲ ˈtɾemen bah ˈnɛn - a wɑ̃ɲ ˌɑjəd a wɑ̃ɲ ɑ̃ˈtɹeˑət - a də ˈhuls se viʃe ˈgɹup - ˌtøs kə be ˌklɛwə ˈkɔ̃mz dœs ˌse - ɑ̃ nɑ̃n - ˈgɾup viʃe ˌgɛt - ag ə - pe viʃe ˈhẽˑs - ə gɑ̃n ˌyˑn dœs ˈhɑ̃nfaɹt - ˈhiːni ˌbe ne də ˈskoːl - niˌʒɛɲ kə ˈdɾœt tə ˌvɔ̃n - a niˌʒe kə ˈdɾœd dyˈdɑl də ˌdɔ̃n na ˈmɑ̃n əˌbet ˌiˑe - a ˌviʃe laˈkɑːd ə ˌpɑpəɹ ˈɹyˑ waɹ ˌntul ˈnoːɹ - ... ja - a fidəˌdun pe wa ɑ̃ˈtɾeˑət ban ˈtiˑ - mə ˌvɑ̃m də ˈdiskwe bɑ̃ˌkɑɹdən ˈɹyˑ ˌdeˑɑ̃ te - ... ˌmeˑɑ̃ - nɑ̃n ˌẽˑ wa kə ˈʒeːnə gɑ̃n bɑ̃ˌkɑɹdən ˈɹyˑ ze - ... ˌmeˑɑ̃ - ˌgwe̞ˑl ə ɹɑ̃ ˌneˑɑ̃ ˈho̞ɹ ... - ˌhwɑs ˌwɑ̃n kə ˈgɹoːs - ɑ̃ fe na ˌẽˑ - fe - ˈɑ̃duj wa ˌpiɲ - ˌnœˑe wa tɑ̃m kiˈsɑl ve̞l - ɑ̃ fe ˌẽˑ hul - a ˌpɹɑ ˈlɑɹfɛs - me ˌɹɛˑĩ ˈtɑ̃m ˌdeˑɑ̃ ve̞l ? - fe ˌɹoˑə wa nɑ̃nˈdujən ˌdeˑɑ̃ a ˌɹoˑə tɑ̃m kiˈsɑl - a fe na wa ˌɛ əˈɹo̞ˑg a na ˌlɑˑɹ ˈmɑ̃n bet - ˌpɹɑ ˈɹɑfɛs - a ˌkɑls so bet ˈtɹɛtət ... bɑ̃w ə - mɛ dɑ̃m ˌpɹɑ ˈɹɑfɛs - ma tiˌʒe kə ˈɹoˑə ˌte̞ - ˌpɹɑ viʃe be ˌgɛt tit]

un autre jour, un était arrivé euh... ils étaient... ils étaient en train de passer sur la route, et ils étaient entrés, et à cette époque-là il y avait le « groupe » [grippe ?], tu n'as pas entendu parler de ça ? ah non ! le « groupe » qu'on disait, et euh... quand il y avait celui-là, euh... parmi les enfants, aucun n'allait à l'école, ils n'avaient pas le droit d'aller, et les autres personnes n'avaient pas le droit de venir ni rien non plus, et on mettait un papier rouge dans l'entrée, défense d'entrer, oui, et nom d'un chien quand il était entré dans la maison, ma mère de lui montrer la pancarte rouge pardi ! « nicht nicht, dit-il ! », non, lui n'était pas gêné par cette pancarte rouge-là, « nicht nicht, dit-il ! », je le vois encore faire « nicht, nicht ! », je n'étais pas encore bien épaisse, et ma foi il avait... ma foi, il y avait de l'andouille suspendue, il y avait aussi un peu de lard comme... et ma foi lui de demander... et que dirais-tu ? moi de lui donner un peu comme xxx ( ?), ma foi, on lui a donné une andouille et un peu de lard, et ma foi il avait... il était parti et il n'avait rien dit, que dirais-tu ? et beaucoup ont été traités de collaborateurs à cause eu... si tu n'avais pas donné pardi ! qu'est-ce qu'on t'aurait fait ?

???

Mari ar Gag, 1932, Bear (Lanneven) (dastumet gant Tangi)

1. 'feus ket bet gwelet ober se 'ba an eurejoù a-wechoù ? pa 'vije ket gwin ken ? e vije laket ur paper da deviñ 'ba eu... 2. 'ba ur voutailh 1. 'ba ur voutailh, ha... pa vije graet se d'ar c'houlz-se e vije mezh... e vije laket mezh war ar servij... ar reoù a vije o servijiñ

1. [ˌføs kə ˌbe ˈgwe̞ˑl o̞ɹ ˌze ba nœˈɹœːʒo ˌwe̞ˑʒo - pe viˌʒe kə ˈgwiːn ken - viʒe ˌlɑkə ˈpɑpəɹ də ˈdɛwĩ bah ə] 2. [bah ˈvutɛj] 1. [bah ˈvutɛj - aˑ - pe viʒe ˌgɛd ˈze də ˈhulsˑe viʒe ˈmeːs - viʒe ˈlɑkə ˈmeːz waɹ zɛɹviʒ - ˌɹe viʒe ʃɛɹˈviːʒĩ]

1. tu n'as jamais vu faire ça dans les noces autrefois ? quand il n'y avait plus de vin ? on mettait un papier à brûler dans euh... 2. dans une bouteille 1. dans une bouteille, et... et quand on faisait ça à cette époque-là c'était la honte... on mettait la honte aux serveu... à ceux qui servaient

1. Daniel Yekel, 1957, Sant Laorañs
2. Solañj Gilhard, 1930, Sant Laorañs
(dastumet gant Tangi)

ya, ar Vilin Paper

[ˌjɑ - ˌviˑlin ˈpɑpəɹ]

oui, ar Vilin Paper

Tonkedeg

Josfin Kaboko, 1931, Tonkedeg (dastumet gant Tangi)

geo ! ar Vilin Paper zo bet ivez

[ˌge̞ - ˌviˑlin ˈpɑpəɹ zo ˌbed ˈiˑe]

si ! il y a eu aussi ar Vilin Paper

Tonkedeg

Josfin Kaboko, 1931, Tonkedeg (dastumet gant Tangi)

ar feuilhenn paper zo partiet gant an avel

[ˈfœjən ˈpɑpəʁ zo paʁˈtiːəd gɑ̃n ˈnɑwəl]

la feuille de papier s'est envolée

traduction

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

peotramant e lakez paper alu warne hañ ! paaper alu ivez, ar memes tra hañ !

[pəˈtɑ̃mɑ̃n ˈlɑke̞s ˈpɑpəʁ aˌly ˈwɑʁne̞ ɑ̃ - ˈpɑpəʁ aˌly ˈie - mo̞sˈtʁɑ ɑ̃]

ou sinon tu mets du papier alu dessus hein ! du papier alu aussi, pareil hein !

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ar reoù yaouank emezañ, ar reoù zo o komañs emezañ, ne vez ket kaset paper ebet dezhe emezañ, an hini 'neus bolantez a deu da baeañ, nag an hini 'neus ket met añfin... ha 'na lâret din-me « tri gliant 'meus emezañ, unan a baeo kontan emezañ, egile a ra pa vo kap hag egile ne ra james »

[ɹew ’jo̞wɑ̃ŋg meɑ̃ ɹew zo ’komɑ̃s meɑ̃ ve kə ’kɑtət ’pɑpəɹ bet tɛ: meɑ̃ n:i nøz bo’lɑ̃nte dœ də ’bɛ:ɑ̃ na n:i nøs kə mɛ ɑ̃’fin a na lɑ:ɹ tim tɾi ’gli:ən møs meɑ̃ yn ’bɛ:o ’kɔ̃ntɑ̃n meɑ̃ e’gi:le ɹa pe vo kap ag e’gi:le ɹa ’ʒɑ̃məs]

les jeunes, disait-il [vétérinaire], les jeunes qui commencent disait-il, on ne leur envoie aucun papier [courrier recommandé] disait-il, celui qui a la volonté vient payer, celui qui n'a pas mais enfin... et il m'avait dit « j'ai trois clients, disait-il, un paiera comptant, disait-il, l'autre quand il pourra et l'autre ne fera jamais »

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

evit e uzin paper

[wid i 'y:zin 'pɑpəɹ]

pour son usine à papier

Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)

degas ar paper din

[djɛs 'pɑpəɹ dĩ]

apporte-moi le papier [pour demander le papier d'un bonbon à un enfant]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

pelec'h emañ le... ar paper 'na graet ma mère dit ?

[pə’lɛh mɑ̃ lə ’pɑpəʁ na gwɛd ma mɛʁ dit]

où est le... le papier que ma mère t'avait fait ?

Eme Toudig, 1937, Bear (dastumet gant Tangi)

ur vatimant paper

[ə va'timən 'pɑpəʁ]

un bateau en papier

Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)

ur serviedenn paper

[zɛr'vje:dən 'pɑpər]

serviette en papier [essuie-tout]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ober paper

['o:bəʁ 'papəʁ]

faire de la tapisserie

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

e vije degaset ur paper dit da lâret leskel ar saout euh... en o c'hraou an deiz-se, e vije lâret dit 'h arrie a-benn un... un... un... un... un eur goude merenn ha goude a-wezhioù, a-wezhioù e vijent di ... di... div eur a-benn arrient, hag a saout a renke chom d'o c'hraou, d'ober euh... lakat boulldoreilhoù dezhe, a-wezhioù e vije d'ober tennañ gwad dezhe

[viʒe ’dɛsə ’pɑpər dit də ’lɑ:rəd ’lɛskə zɔwd ə ɛn o hrɔw ə ’dese viʒe ’lɑ:rə did ha’riɛ bɛn ən ən ən ən nœ:ɾ ’gu:de mɛɾn a ’gu:de ’we:ʒo ’we:ʒo viʃɛɲ di di ’di:vər bɛn a’riɛɲ a zɔw ’rɛŋkɛɲ ʃɔm do hɾɔw do:r ə ’lɑkə ˌbuldo’rɛʎo dɛ: ’we:ʒo viʒe do:r ’tɛnə gwɑ:d dɛ:]

on t'expédiait un courrier te disant de laisser les vaches euh... à l'étable ce jour-là, on te disait qu'il arriverait pour une... une... une... une... une heure de l'après-midi et après parfois, parfois ils étaient à deu... deu... deux heures quand ils arrivaient, et les vaches devaient rester à leur étable, pour euh... leur mettre des boucles d'oreille, parfois on leur faisait une prise de sang aussi

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

evit skrapañ paper 'neus ket ezhomm deus e droad hañ

[wi 'skrɑpɑ̃ 'pɑpər nøs kəd e:m døz i drwɑ:d ɑ̃]

pour gratter du papier il n'a pas besoin de son pied

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

'na skrivet din war paper

[na 'skrwĩ:vət tĩ war 'pɑpər]

m'avait écrit sur papier

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

paper

papeur

[papəʁ]

papier

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

Gwezhall e vije c'hwezhet an tan 'barzh fourno da brepariñ boued, gant un tamm paper journal da gentañ ha goude tamm briñchoù sec'h ha tommañ koad munut, ha goude tommañ koad grosoc'h ha neuze un tamm palad glaou pa vez krog mat an tan, met ma 'teus laket re abred ar glaou e vouge an tan. Bremañ vez ket graet se ken.

Gwéjal vijé hwéan tan-n bar fourno de brépari bwét, gan-n tan-m papeur journal de gèntan a goudé tan-m bricho zèc'h a toman kwat munut, a goudé toman kwat grosoc'h a noeé tan-m bayeut glo pé vé krog mat tan-n, mèt lak teus ré abréd glo vougeut tan-n, Breman vé keu gwèt zé kén.

[gweʒal viʒe hweã tãn baʁ fuʁno də bʁepaʁi bwet] [gãn tãm papəʁ ʒuʁnal də gɛntã a gude tãm bʁiʃo zɛx a tomã kwat mynyt] [a gude tomã kwat gʁosox a nœe tãm bajət glo pe ve kʁɔ:g mat tãn] [mɛt lak tøs ʁe abʁed glo vugət tãn] [bʁemã ve kø gwɛt ze ken]

Autrefois on allumait le feu dans le fourneau pour préparer à manger, avec du papier journal d'abord, puis un peu de fagots sec et avec du bois fin, et ensuite au bois plus gros et une petite pelleté de charbon quand le feu avait bien pris, mais si tu avais mis trop tôt le charbon, le feu produisait de la fumée. Maintenant on ne fait plus ça.

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

hag eñ a verke din war ur paper bihan

[a hẽ̞: 'vɛrkɛ dĩ war 'pɑpər 'biən]

et il me marquait sur un petit bout de papier

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 28 frazenn.
12