Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 47 frazenn.
123

1. ar Bouilhenno ! 2. ya, just ! 1. ha hennezh zo gant Pier Prad 2. se zo gant Pier Prad, ya 1. ya 2. ar Bouilhenno 1. aze... sell aze komanañchoù hag a zo staget-tout

1. [ə buˈje̞no] 2. [...] 1. [... ˈpɾɑt] 2. [... - ja] 1. [ja] 2. [ə buˈje̞no] 1. [...]

Plouared
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

1. Anna ar Briker, 1939, Plouared
2. Pier Tredan, 1939, Plouared
(dastumet gant Tangi)

ya, me 'h a e d'ar skol da Vear gant ar visikled ma vamm, gant rodoù koad, ya ! graet... graet gant Kann Kozh, gant koad, ha goude e vez staget un añvlop kozh xxx ( ?) ha poentinier bihan, (ur wech ?) e oan o tiskenn ar c'hra ha 'ma... torret ar machin, « babadaou ! », c'hoazh 'ma bet chañs, 'oan ket aet a-benn-bouzell 'ba ar rinier

[ˌjɑ - ˌme hɛ də ˈskoːl də ˈveˑaɹ gɑ̃n visiklɛd ˈgoːz mə ˈvɑ̃m - gɑ̃n ˌɹoˑʒo ˈkwɑt - ˌjɑ - gɹɛt gɹɛt gɑ̃n ˌkan ˈkoːs - gɑ̃n ˈkwɑt - a ˌguˑde ve ˌstɑˑgə nɑ̃vlɔp ˈkoːz ? a pwɛ̃ˌtiɲəɹ ˈbiˑən - ˈhwɛx wɑ̃n ˈtiske̞n ˈhɹɑˑ a ma - ˈtɔɹə ˈmɑʃin - badaˌdaw - ˌhwɑz ma be ˈʃɑ̃ˑs - ˌwɑ̃n kəd ˌɛd be̞n ˈbuˑəl bah ˈɹiɲəɹ]

oui, moi j'allais à l'école à Bear avec la bicyclette de ma mère, avec des roues en bois, oui ! faites... faites par le vieux Cann, en bois, et après on attache une vieille enveloppe xxx ( ?) et de petites pointes, (une fois ?) je descendais la côte et j'avais... cassé le machin, « badaboum ! », j'avais eu de la chance encore, je n'étais pas tombé la tête la première dans la rivière

???

Remond ar Bras, 1934, Louergad (Sant Eler) (dastumet gant Tangi)

e Kroaz ar Marchosioù e oa... ur c'halvar, a-hervez unan... unan... ur c'halvar vras, gant tri groaz vras 'ba ar c'hreiz ha neuze an daou... evel 'teus bet gwelet kwa, hag e-kerzh ar Revolusion, amañ en Plûned ivez, eu... e oa... deiz Gwener ar Groaz, ur menajer 'na staget war ar c'hroas, 'da... 'da... diskennet, drailhet anezhi tout, e Kroaz ar Marchosioù aze, ah met an deiz war-lerc'h beure, e... e... eu... pa oa aet da reiñ boued d'e... d'e gezek, 'deuint lazhet anezhañ

[ˌkɹwɑˑz maɹʃo̞ˈsiˑo wa - ə ˈhɑlvəɹ - ˈhɛɹwe yn yn - ˌhɑlvəɹ ˈvɹɑːs - gɑ̃n ˌtɹiˑ gɹwɑz ˈvɹɑːz bah ˈhɹɛjz a ˌnœhe ˈndo̞w - we̞l tøz be ˈgwe̞ːlət kwa - a ˌkɛɹz ɹevolyˈsiˑɔ̃n - ˈɑ̃mɑ̃ ɛn ˈplyːnəd ˌiˑe - ə - wa - de ˌgweˑnəɹ ˈgɹwɑˑs - ə meˈnɑːʒəɹ na ˈstɑːgə waɹ ˈhɹwɑˑz da da disˈke̞nəd - ˈdɹɑjə nɛj tut - ˌkɹwɑˑz maɹʃo̞ˈsiˑo ˌɑhe - a mɛ ˌnde waɹˌlɛɹx ˈbœːɹe - i i ə - pwa ˌɛd də ˌɹɛˑĩ ˈbwed di - di ˈgeːzək - dœɲ ˈlɑhə ˌneˑɑ̃]

à Kroaz ar Marchosioù il y avait... un calvaire, à ce qu'il parait un... un... un grand calvaire, avec trois grandes croix au milieu et aussi les deux... comme tu as déjà vu quoi, et lors de la Révolution, ici à Plûned aussi, euh... il y avait... le jour du Vendredi Saint, un agriculteur avait attaché la croix, ils avaient... ils avaient... abattu, totalement détruite, à Kroaz ar Marchosioù là, ah mais le lendemain matin, ses... ses... euh... quand il était allé donner à manger à ses chevaux, ils l'ont tué

Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)

feiz, 'ma digoret an nor dezhañ, 'na staget anezhi gant ur chadenn aze gant eu... gant ur (gadanell ?)

[fe - ma ˈdjɔˑɣə ˈnoˑꝛ ˌdeˑɑ̃ - na ˈstɑˑgə ˌne̞j gɑ̃ ˈʃɑˑn ˌɑˑe gɑ̃n ə - gɑ̃n gaˈdɑ̃ˑnəl]

ma foi, je lui avais ouvert la porte, il l'avait attaché [vélo] avec euh... avec un (cadenas ?)

???

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

me 'ma bet laket aze evit ar bloaz, ar wech kentañ din da lakat anezhe e-pign, 'oaran ket pet, ah ognon prop hañ ! franchamant ! se a oa brav ya, ya, hep poufal, met evel-se emaint han-se, ha staget deus o lost, pevar pe bemp asambles gant ur fiselenn

[ˌme ma be ˌlɑkəd ˌɑhe̞ wid ˈblɑ - weʃ ˌkentɑ̃ ˌdĩ də ˈlɑkə ˌne̞ ˈpiɲ - waˌɹɑ̃ kə ˌpeˑd a ˌoɲɔ̃n ˈpɹɔb ɑ̃ - fɹɑ̃ˈʃɑ̃mɑ̃n - ˌze wa ˈvɹɑw ja - ja hep ˈpufəl mɛ viˌse mɛɲ ɑ̃ˌse - a ˈstɑˑgə dœz o ˈlɔst - ˈpɛwaɹ pe ˈbɛm ˈsɑ̃məz gɑ̃n fiˈseːlən]

moi j'en avais mis cette année [oignons], c'était la première que j'en suspendais, je ne sais pas combien, ah des beaux oignons hein ! franchement ! ça c'était beau oui, oui sans me vanter, mais donc ils sont comme ça, et attaché par la queue, quatre ou cinq ensemble avec une ficelle


Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Padrig Gwerniou, 1947, Treglañviz (dastumet gant Tangi)

e oa staget ar c'hleñved warnañ

[wa ˈstɑːgə ˈhlẽːvəd ˈwɑɹnɑ̃]

il avait été atteint par la maladie

Ana Kozhig, 1929, Bear (dastumet gant Tangi)

ha me a vez o soñj... « oh, ma doue benniget ! me 'mez ezhomm da labourat ! », me, an deiz all 'ma tapet ur remork ha bet o kerc'hat... kaset ma dondeuz à gazon da Blouizi, ha 'ma ket staget anezhi seizh vloaz e oa, « fidamdoue ! 'ma lâret 'ba ma gwele, te to kat d'ober se ! »

[a ˈme ve ˈʃɔ̃ˑʒ - o ma ˈduˑe biˈniɟət - ˌme me ˈem də laˈbuːꝛat - ˌme ˈdʲɑl ma ˈtɑpəd ə ꝛøˌmɔꝛk a ˌbe ˈkɛhɛt - ˈkɑsə mə dɔ̃ˌdøz ... də ˈblyˑizi - a ˌmɑ kə ˈstɑːgə ˌne̞j ˈsɛjz la wa - fidɑ̃mˈduˑe ma ˌlɑˑꝛ ba mə ˈweːle - ˈte zo ˈkɑt ˌto̞ˑꝛ ˈze]

et moi je pense... « oh, mon dieu béni ! moi j'ai besoin de travailler ! », moi, l'autre jour j'avais pris la remorque et j'avais été cherché... amené ma tondeuse à gazon à Plouizi, et ça faisait sept ans que je ne l'avais pas attachée, « bon sang de bonsoir ! que je m'étais dit dans mon lit, tu peux le faire ! »

Mari Duigou, 1935, Tregonnev (dastumet gant Tangi)

ha war an dumporell e oa lur... ul luruilh, ul luruilh a vije graet deus hennezh, un organell kazi, luruilh, luruilh, ha war hennezh e vije... vije... vije staget ur gazeg all, e vije brañchet ar chadennoù war brec'hioù... war brec'hioù an dumporell, met luruilh, luruilh a vije graet dioutañ

[a waʁ nim'po:ʁo wa ly:ʁ ə 'ly:ʁyj 'ly:ʁyj viʃe gwɛd de hẽ:s nɔʁ'gɑ̃:nəl 'kɑ:he 'ly:ʁyj 'ly:ʁyj a waʁ hẽ:z viʒe viʃe viʒe 'stɑ:gə 'gɑ:zəg al viʃe 'bɾɑ̃ʃət ə ʃa'deno waʁ 'bɾe̞jo waʁ 'bɾe̞jo nim'po:ʁo mɛ 'ly:ʁyj 'ly:ʁyj viʃe gwɛd dɔ̃ntɑ̃]

et sur le tombereau il y avait... un xxx ( ?), un xxx ( ?) qu'on appelait ça, presque un anneau, xxx ( ?), xxx ( ?), et sur celui-là on... on... on attachait un autre cheval, on branchait les chaînes sur les brancards... sur les brancards du tombereau, mais xxx ( ?), on appelait ça xxx ( ?)

???

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

da gentañ e oa staget an diarrhée warnañ

[də ’gentɑ̃ wa ’stɑ:gə dja’ʁe waʁnɑ̃]

au début il avait attrapé la diarrhée [poulain]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ur menajer, añfin, se zo istoarioù (ha te ?) met bepred eo gwir eu... feiz, ruz ar paotr ivez tout, ne oa ket kat da vezañ muioc'h ivez, hag un devezh, gant gwener ar Groaz, 'na staget e gezeg war... war... war ar c'halvar ha skoet anezhañ en traoñ, skoet anezhañ en traoñ, hag an deiz war-lerc'h e oa bet lazhet gant e gezeg

[ə me'nɑ:ʒəɹ ɑ̃fin ze zo is'twɑ:ʁjo a te mɛ 'bopəd e̞ gwi:ɹ ə fe: ɹy: po̞d ie tut wa kə kɑd də 've:ɑ̃ 'my:ɔh ie a 'ndewəs gɑ̃n 'gwe:nəɹ gɹwɑ:s na 'stɑ:gəd i 'ge:zɛg waɹ waɹ waɹ 'hɑlvəɹ a 'sko:ə neɑ̃ tɾo̞w 'sko:ə neɑ̃ tɾo̞w a nde waɹ'lɛʁh wa be 'lɑ:həd gɑ̃n i 'ge:zɛk]

un fermier, enfin, ça ce sont des histoires xxx ( ?) mais toujours est-il que c'est vrai euh... ma foi, le gars était rouge complètement, il ne pouvait pas être plus aussi, et un jour, le vendredi saint, il avait attelé ses chevaux au... au... au calvaire et il l'avait abattu, il l'avait abattu, et le lendemain il avait été tué par ses chevaux

Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)

met eñ 'na graet un toull gant an talar, gant an talar, de dieu ! ha 'na troc'het eu... lourezenn petra ? ya, e... e... e... e... e... e... vragoù evel-se, deus an hanter, uheloc'h evit... evit lou... lourezenn e vragoù, ha 'na staget anezhañ gant... gant un toullad poentinier

[mɛ hẽ̞: na gwɛ ntul gɑ̃n ’tɑ:ləɾ gɑ̃n ’tɑ:ləɾ də djø a na ’tɾɔ:həd ə lu’ʁejzən ə pɾɑ ja i i i i i i ’vɾɑ:go vi’se dez ’nɑ̃ntəʁ y’elɔh wi wid lu lu’ejzən i ’vɾɑ:go a na ’stɑ:gə neɑ̃ gɑ̃n gɑ̃n ’tulə pwɛ̃’ʃiɲəɾ]

mais il avait percé un trou avec le vilebrequin, avec le vilebrequin, de dieu ! et il avait coupé euh... la jambe de quoi ? oui, de son... son... son... son... son... son pantalon comme ça, à la moitié, plus haut que la jambe de son pantalon, et il l'avait attaché avec... avec quelques points [de couture]

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

ya, ar vourell... ar vourell... ar vourell zo... a oa kontrefed, ar vourell a oa staget tout kwa, ha neuze e oa paronoù laket warni

[ja vul vul vul zo wa kɔ̃tə'fɛt vul wa 'stɑ:gə tut kwa a 'nœ:he wa pa'ʁɔ̃:no 'lɑkə waʁni]

oui, le collier... le collier... le collier est... c'était le contraire, le collier était tout attaché quoi, et alors il y avait des attaches mises dessus

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

chañs ar c'hurun 'da bet gant an notaer deus eu... deus... deus Gwengamp aze, 'meus ket soñj deus e anv, met eñ a oa en em staget dioute ha 'na lâret « (meritout sikour ac'hanon ?), c'hwi... », gwelet a rae e oant kat da c'hoari kwa

[ʃɑ̃:s 'hy:ʁyn da bet gɑ̃n ən 'notəʁ dœz ə dœz dœz 'gwɛngɑ̃m 'ɑ:he møs kə ʒɔ̃:ʒ dəz i 'hɑ̃:no mɛ hẽ̞: wa nɔ̃n 'stɑ:gə dɔ̃ntɛ a na lɑ:ʁ me'ʁitut 'ʒiku:ʁ ɑ̃w hwi gwe̞:l ə ʁɛ pə'nɔ̃ wɑ̃ɲ kɑt tə hwɑj kwa]

il avait eu une chance du tonnerre avec un notaire de euh... de... de Gwengamp là, je ne me souviens plus de son nom, mais lui s'était attaché à eux et il avait dit « (vous méritez que je vous aide ?), vous... », il voyait qu'ils pouvaient travailler quoi

???

Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)

e veze laket ar c'hochon war ur bank da lazhañ, ne veze ket asomet hag e veze staget, hag e veze troc'het e c'hoûg dezhañ hag e veze serret ar gwad hag e veze derc'het da veskañ anezhañ, ampich anezhañ da... da vont 'ba polot... fin dezhañ (?) da bolotenniñ xxx (?) hag e veze derc'het da veskañ anezhañ, ha goude e veze graet un tamm silañ dezhañ aze, hag an deiz-war-lerc'h pa veze yen e veze graet yod-gwadigennoù gantañ, e veze laket bleud e-barzh ha neuze e lakez euh... sukr ha laket rezin bihan

[viʒe ’lɑkə ’ho̞ʃɔ̃n waʁ bɑŋk də ’lɑ:hɑ̃ viʒe kəd a’so̞mət a viʒe ’stɑ:gət a viʒe ’tɾohəd i hu:g deɑ̃ a viʒe ’zɛʁə gwɑ:d a viʒe ’dɛʁhɛd də ’veskɑ̃ neɑ̃ ’ɑ̃mpiʃ neɑ̃ də də vɔ̃n ban ’po̞:lo̞t fin deɑ̃ də ˌbo̞lo̞’tenĩ ? a viʒe ’dɛʁhɛd də ’veskɑ̃ neɑ̃ a ’gu:de viʒe gwɛt tɑ̃m ’zi:lɑ̃ deɑ̃ ’ɑhe a ˌndewar’lɛʁh pe viʒe ji:n viʒe gwɛd ˌjodgwad’geno gɑ̃tɑ̃ viʒe ’lɑkə blœd bɑʁz a ’nœhe ’lɑkɛz ə syk a ’lɑkəd ’ʁe:zin ’bijən]

on mettait le cochon sur un banc pour le tuer, on ne l'assommait pas et on l'attachait, et on lui coupait le cou et on récupérait le sang et on continuait à le mélanger, l'empêcher de... de se transformer en grumeaux... pour ne pas( ?) qu'il fasse des grumeaux xxx ( ?) on continuait de mélanger, et après on faisait un léger filtrage là, et le lendemain quand c'était froid on faisait les boudins avec, on mettait de la farine dedans et alors tu mettais euh... du sucre et mis des petits raisins

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

En em debrouilh a rae an dud. Peotramant e vije staget ar gazeg. Deus karr... deus ar wetur ha mat ha war-raok.

Les gens se débrouillaient. Ou bien on attachait la jument à la charrette et c'est tout et en avant.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

hag eo staget ar red-korf warni

[a hɛ 'stɑ:gə ʁɛt'kɔʁv waʁni]

et elle est prise de diarrhées

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ar sternaj, ar sternaj koad kwa, aze eu... distok, boñ, lakomp se, peogwir zo... e vije normalamant eu... ar fasadenn a vije kazi evel eu... ur maen plat oc'h ober ar bord kwa hag aze neuze e vije... vije graet « ar sternaj » deus... deus n'onn pesort kwa, hag aze e oa daou bost kwa, neuze un traouilh a oa hag a vije degaset en-dro gant an dorn gant ur chadenn kwa, aze e vije staget ar c'helorn

[ə ’stɛɹnaʃ ’stɛɹnaʃ kwat kwa ’ɑ:he ə ’distɔk bɔ̃ ’lɑkɔ̃m ze py’gy:ɹ zo viʒe nɔɹma’lɑ̃mɑ̃n ə fa’sɑ:n viʒe ’kɑ:he wɛl ə min’plɑt ’ho̞:bəɹ bɔɹt kwa ag ’ɑ:he ’nœ:he viʒe viʒe gwɛ ’stɛɹnaʃ də də nɔ̃ pə’sɔɹt kwa ag ’ɑ:he wa do̞w bɔst kwa ’nœ:he ’tɾɑwiʎ wa viʒe ’dɛsə ndɾo gɑ̃n dɔɹn gɑ̃n ʃɑ:n kwa ’ɑ:he viʒe ’stɑ:gə ’hy:lɔɹn]

le châssis, le châssis en bois quoi, là euh... à l'écart, bon, admettons ça, puisqu'il y a... il y avait normalement euh... la façade était presque comme euh... une pierre plate faisant le bord quoi et là alors il y avait... on appelait ce je ne sais quoi « le châssis », et là il y avait deux poteaux quoi, alors il y avait un treuil qui était actionné à la main avec une chaîne quoi, là on attachait le seau

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

hag e oa staget euh... Cadine war... war ar wetur kwa hein, ar wetur gant rodoù kaoutchou, pechoñs hañ, n'eo ket ur charaban a oa hein

[a wa 'stɑ:gəd ə ka'di:n waʁ waʁ 'wetyʁ kwa ɛ̃ 'wetyʁ gɑ̃n 'ʁo̞:ʒo kaut'ʃu pe ʃɔ̃:z ɑ̃ nɛ kə ʃaʁa'bɑ̃ wa ɛ̃]

et on avait attaché euh... Cadine à... à la voiture quoi hein, la voiture avec les roues en caoutchouc, rappelez-vous hein, ce n'est pas un char à banc que c'était hein

Ifig Raoul, 1933, Bear (dastumet gant Tangi)

« staget e groc'hen deus e gein », eñ a oa... ne dispi... ne dispigne ket e arc'hant, eñ a oa unan bennaket hag a derc'he mat d'an arc'hant

['stɑ:gəd i 'gʁɔ:hən dəz i gɛɲ hẽ̞: wa dispi dispi'ɲe kəd i 'ɑʁhɑ̃n hẽ̞: wa yn mə'nɑkəd a 'dɛʁhe mɑt tə 'nɑʁhɑ̃n]

« la peau attachée à son dos », il était... il ne dépen... dépensait pas son argent, il était quelqu'un qui tenait beaucoup à son argent

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

a-wechoù memes e vije graet deus... deus a-dreñv peogwir pa vije staget ar chadennoù kwa, boñ, ar sparl... ar sparl eu... a vije apeupre (memes ment ?), neuze e vije boutet ar varrenn e-barzh da digoriñ anezhi kwa, abalamour da harz... da forsañ re war...

[’we:ʒo ’mɛməz viʒe gwɛt dəs dəz dɾẽ̞: py’gy:ɹ pe viʒe ’stɑ:gə ʃa’deno kwa bɔ̃ spɑɹl spɑɹl ə viʒe apœpɾɛ bah mɔ̃z mɛn ’nœ:he viʒe ’butə ’vɑɹən baɹs də ’djo̞:ĩ nɛj kwa bɑ̃m tə hɑɹs də ’vɔɹsɑ̃ ɹe waɹ]

parfois même on faisait par... par l'arrière [atteler cheval] puisque quand on attachait les chaînes quoi, bon, le palonnier... le palonnier euh... était à peu près de la même taille, alors on insérait une barre dedans pour l'ouvrir quoi, afin de l'empêcher... de trop forcer sur...

???

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 47 frazenn.
123