Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 10 frazenn.

e-kichen ar broc'h... ar broc'h zo... zo tevoc'h, eñ... eñ a derc'h da durgnal, eñ a derc'h da durgnal, a derc'h da durgnal war an douar aze, kazi evel ar moc'h-gouez

[ˌkiʃən ˈbɣɔx - ˈbɣɔɣ so - zo ˈdewɔx - ˈhẽ ˈhẽ dɛɣ də ˈdyɲəl - ˈhẽ dɛɣ də ˈdyɲəl - dɛɣ də ˈdyꝛɲəl waꝛ ˈnduˑaꝛ ɑhe - ˈkɑˑzi we̞l moɣˈgwẽˑ]

alors que le blaireau... le blaireau est... est plus gros, il... il continue de fouir, il continue de fouir, il continue de fouir sur la terre là, presque comme les sangliers

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

Aze e oa darn ha a oa nec'het gant... « Ha daoust ha petra a sinifi se ? » Ha neuze aze e oa manet ur voul... evel ur voul dan ma kerez, e oa... ha honnezh a vije gwelet mont war-raok, ha feiz a-benn ar fin e oa aretet tu bennak quoi. Ha honnezh a oa en em distribuet eno. Heñ a oa... moged moarvat war-lerc'h an avion à réaction, moarvat, sur a-walc'h. Met bezañ a oa darn : « Daoust ha petra a sinifi se ? Daoust ha petra zo d'arriet ? Ha daoust... » Met ar re-se a vane, reoù... teir gwech, prest a-walc'h, tevoc'h evit an hini zo aze bremañ, ar varrenn zo aze quoi, ha e vijent div# oh ya, div wech teir gwech a-wechoù e vijent, ur varr# ken tev se quoi. Bep e dremene an avion feiz e vane ur varrenn war-lerc'h.

Il y en avait qui s'inquiétait à cause de... « Qu'est-ce que ça peut bien signifier ? » Et alors il restait une boule... comme une boule de feu, si tu veux... et on la voyait avancer, et à la fin elle s'arrêtait à un endroit. Et là elle se répartissait [= se dissipait]. C'était... de la fumée, probablement, après l'avion à réaction. Mais il y en avait [qui disait] : « Qu'est-ce que ça peut bien signifier ? Qu'est-ce qui va bien pouvoir se passer ? Qu'est-ce que... » Mais elles restaient, presque trois fois plus larges que celle qui est là maintenant, la traînée qui est là, et elles étaient deux... oh oui, parfois deux ou trois fois aussi large. À mesure que passait l'avion, il laissait une traînée derrière lui.

À propos des premiers avions qui passaient dans le ciel.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

se a oa un espes... penaos a lârfen me, un espes kroc'honenn warnañ evel... evel war al laezh pa vez bervet aze, hennezh a chom... ha goude, bep ma vez... peogwir gwechall e vije tennet ar chistr gant ur voutailh pe gant eu... n'onn sort, ur brok pe un tamm bennak e-lec'h e vije un toullad-mat a dud kwa, hennezh, bep ma 'h ae war-draoñ ac'h etale, a digore e-unan kwa peogwir xxx ( ?) ar pezh zo ront kwa, bep ma ac'h a ar chistr war-draoñ e terc'h da... ec'h a war ledanaat kwa, hag aze e tigore moarvat, e vije tevoc'h kwa 'ba... 'ba krec'h a-benn ma c'halle etaliñ evit chom (harz ?) eu...

[ze wa ’nespəs pə’nɔ̃:z lɑʁfɛn me ’nespəz gɹɔ’hɔ̃:nən waɹnɑ̃ wɛl wɛl waʁ le̞:s pe ve ’bɛɹwəd ’ɑ:he hẽ̞:s ʃo̞m a ’gu:de boptə ve py’gy:ɹ gwe’ʒɑl viʒe ’tɛnə ʒist gɑ̃n ə ’vutaʎ pe gɑ̃n ə nɔ̃m sɔɹd bɹɔk pe dɑ̃m mə’nɑ:g le̞h viʒe tulə’mɑd dyt kwa hẽ̞:z boptə he waɹ’dɾo̞w he’ta:le ’djo:ɹe i’hy:n kwa py’gy:ʁ ? pe:s so ɹɔ̃n kwa boptə ha ʒist waɹ’dɾo̞w dɛʁh tə ha waɹ ledɑ̃’nɑ:t kwa ag ’ɑ:he ’djo:ɹe ma’hɑɑd viʒe ’tewɔx kwa bah bah kwex bɛn ’hɑle e’tɑ:lĩ wi ʃo̞m hɑrz ə]

ça [chapeau du cidre] c'était une espèce de... comme te dirais-je, une espèce de pellicule dessus comme... comme le lait quand on le bout là, celui-là reste... et après, à mesure que... puisque autrefois on tirait le cidre avec une bouteille ou euh.... je ne sais quoi, un pichet ou quelque chose où il y a pas mal de monde quoi, celui-là, à mesure qu'il descendait, il s'étalait, il s'élargissait tout seul quoi puisque xxx ( ?) la pièce [barrique] est ronde quoi, à mesure que le cidre descend il continue de... il s'étend quoi quoi, et là il s'élargit certainement, il était plus épais quoi en... en haut pour qu'il puisse s'étaler afin de rester xxx ( ?) euh...

???

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

Bara-flip-amann a vez tanav ha kement amann a vez ezhomm evel un tamm bara charreter hag un tamm bara charreter a vez teir gwezh tevoc'h. Se zo kaoz e vez lâret "bara-flip-amann".

Bara flip an-man-n vé tan-no a kémeun an-man-n vé ém vèl tan-m bara charéteur a tan-m bara charéteur vé tèr gwéch tèwoc'h. Sé zo koz vé lareut bara flip an-man-n.

[baʁa flip ãmãn ve tãno a kemən ãmãn ve em vɛl tãm baʁa ʃaʁetəʁ a tãm baʁa ʃaʁetəʁ ve tɛʁ gweʃ tɛwox] [se zo koz ve laʁət baʁa flip ãmãn]

La "tartine fine" est fin et il y a besoin d'autant de beurre que pour une tranche de pain de charretier et la tranche de pain de charretier est trois fois plus épaisse. C'est la raison pour laquelle on dit "tartine fine".

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

An tortis a vije sachet warnañ. An tortis ya. Ya, heñ a oa tev, tevoc'h evit ur gordenn.

[n'tɔʁtis viʒe 'jɛʃəd 'waʁnã – n'tɔʁtis ja – ja 'hẽː wa 'tew 'tewɔh wid 'gɔʁdən]

C'est sur la grosse corde qu'on tirait. La grosse corde, oui. Elle était épaisse, plus épaisse qu'une corde [normale].

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

pegoulz vez tevoc'h ar vuoc'h ?

[pə'gur ve 'tewɔh ə vyh]

quand la vache est-elle plus grosse ?

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ha pa vez laket un u da gentañ 'h int aezetoc'h da blegañ, 'teus ket bet remarket ? 'teus ket bet laket ? laket... ma vez un u warnañ, war ar grampouezhenn ya, an u da gentañ ha lakat eu... eu... tomat ha jambon ha traoù, e vez pleget un tamm mat aezetoc'h, neuze e vez tev, neuze 'h int tevoc'h dija, dija 'da lâret din, pa vez graet krampouezh sal evel-se e gav aezet, 'h eo ret ober bas tevoc'h un tamm mat, tevoc'h dam dezhe nompas... da... dam dezhe da blegañ, met neuze 'vezont ket ken poazh

[a pa ve ˈlɑkə ˈnyː də ˈgentɑ̃ hiɲ e̞ˈze̞tɔχ də ˈbleːgɑ̃ - tøs kə be ʁœˈmɑʁkət - tøs kə be ˈlɑkət - ˈlɑkət - ma ve ˌnyˑ ˈwaʁnɑ̃ - waʁ gʁɑ̃mˈpwɛn ja - ˈnyː də ˈgentɑ̃ a ˈlɑkəd ə ə - toˈmɑt a ˈʒɑ̃mbɔ̃n a tʁɛw - ve ˈpleːgət tɑ̃ˈmɑd e̞ˈze̞tɔχ - ˈnœːhe ve tʲew - nœː hiɲ ˈtʲewɔχ deˈʒa - deˈʒa da lɑʁt tĩ - pa ve gwe̞t ˌkʁɑ̃mpuzˈzɑl viˈse̞ gav ˈe̞ːze̞t - he̞ ʁe̞d ˈo̞ːbəʁ bɑs ˈtʲewɔχ tɑ̃ˈmɑt - ˈtʲewɔχ dɑ̃m de̞ ˈnɔ̃mpas də - dɑ̃m de̞ də ˈbleːgɑ̃ - mɛ ˈnœːhe ve̞ɲ cə ˈken pwɑχ]

et quand on met un œuf d'abord elles sont plus faciles à plier, tu n'as pas remarqué ? tu n'as pas mis ? mis... s'il y a un oeuf dessus, sur la crêpe oui, l'oeuf en premier et mettre euh... euh... des tomates et du jambon et tout, elle se plie plus facilement, alors elle est épaisse, alors elles sont plus épaisses déjà, elle m'avait dit déjà, quand on fait des crêpes salées comme ça elle trouve facile, il faut faire une pâte bien plus épaisse, plus épaisse afin qu'elles ne... que... pour qu'elles plient, mais alors elles ne sont pas aussi cuites

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

tevoc'h evit goûg ar voutailh aze

['tewɔh wid gu:g 'butaʎ 'ɑhe]

plus gros que le col de la bouteille là

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

neuze marteze zo unan all zo tevoc'h

['nœhe mɛ'tee zo nɑl zo 'tʲewɔh]

alors il y en a peut-être une de plus épaisse [confiture]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

tevoc'h evit goûg ar voutailh aze

['tewɔh wid gu:g 'butaʎ 'ɑhe]

plus gros que le col de la bouteille là

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 10 frazenn.