An natur > Ar plant hag ar gwez > Ar plant > An teaol
teaol
[tɛ:l]
rumex agloméré
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ tael, eñ 'neus un anv, goût a oaran a-walc'h
[tɛ:l hẽ̞: nøz 'nɑ̃:no gu:d ə 'wɑ:rɑ̃ wɑh]
rumex, celui-ci a un nom [en breton], je le sais parfaitement
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)
kaol teol a vez lâret pa vez montet a-raok e vez lâret teol, pe vez bihan.
Kol tèl vé lar pa vé monteut, rok vé lar tèl, pé vé bieun.
[kol 'tɛl ve 'laʁ pa ve 'mõtət rok ve laʁ tɛl pe ve 'bi:ən]
On dit « grande patience » quand elle est montée, avant on dit « patience», quand elle est petite.
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)
teol
tèl
[tɛl]
rumex obtusifolius
Herve Seubil : tael : patiences
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)
teol
tèl
[tɛl]
rumex obtusifolius
Herve Seubil : tael : patiences
Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)
kaol teol
kol tèl
[kol tɛl]
le rumex quand il est monté.
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)
▶ ar reoù gozh a lâre, peogwir e veze tael partout e vijent tennet, lakat anezhi kant vloaz war... war un tos derv ha... a-raok... a-raok e veze marv, a-raok e veze kreuvet
[ʁew'go:z 'lɑ:ʁɛ py'gy:ʁ viʒe tɛ:l paʁ'tut viʒɛɲ 'tɛnɛt 'lɑkə nɛj 'kɑ̃nla waʁ waʁ to̞z'dɛʁw a: ʁo:g ʁo:g viʒe mɑʁw ʁo:g viʒe 'kʁœ:vət]
les anciens disaient, puisqu'il y avait des patiences partout et qu'elles étaient enlevées, la mettre cent ans sur... sur un têtard de chêne et... avant... avant qu'elle ne meure, avant qu'elle ne crève
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ honnezh ne disec'h ket prim, ar blantenn-se
[hɔ̃:z 'dizex kə pʁym 'blɑtənze]
celle-là ne dessèche pas vite, cette plante-là [patience]
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ se a diskwele e oa... e oa kalet kwa hein
[ze di'ske:le wa wa 'kɑ:lət kwa ɛ̃]
cela montrait qu'elle était... était résistante quoi hein [patience]
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ tael a lake... 'dije ezhomm kant vloaz war... war un tos derv evit bezañ... bezañ marv kwa hein
[tɛ:l 'lɑke diʒe em 'kɑ̃nla waʁ waʁ to̞z'dɛʁw wid 'be:ɑ̃ 'be:ɑ̃ mɑʁw kwa ɛ̃]
les patiences mettaient... il leur fallait cent ans sur... sur un têtard de chêne pour être... être morte quoi hein
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ tael
[tɛ:l]
patience
Klaod Gwilhou, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ kaol-tael
[kol’tɛ:l]
patience
Klaod Gwilhou, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ bezañ zo reoù hag a lak hennezh d'ober... da ramplas patur, ya, met aze e vez ret mont dezhañ a-raok e vez krog da « gorzenniñ » a vez lâret, korzenniñ ya, a-hend-all, a-hend-all e ra ur bern delioù kwa, hennezh a labour prim a-walc'h kwa
[’be:ɑ̃ zo ɹew a lɑk hẽ̞:z do̞:ɹ də ’ɹɑ̃mplas ’pɑtyɹ ja mɛ ’ɑ:he ve ɹɛt mɔ̃n deɑ̃ ɹo:g ve kɾɔ:g də gɔɹ’zenĩ ve lɑ:t kɔɹ’zenĩ ja hɛn’dɑl hɛn’dɑl ɹa bɛɹn ’dɛʎo kwa hẽ̞:z ’lɑ:buɹ pɾym ə’wɑh kwa]
il y en a certains qui mettent celui-là [rumex] à faire... à remplacer la pâture, oui, mais là il faut le couper [litt. aller à lui] avant qu'il ne commence « à monter en tige » qu'on dit, monter en tige oui, autrement, autrement il fait plein de feuilles quoi
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ hennezh a ra bern bern had hein, pa vez e droad... deus... deus e vez an troad e vez an dijenn ivez kwa hein, ma 'h eo fort an troad 'ba an douar (fur-se ?) ec'h ey kwa ha (fur-vrank ?), hag evel-se a-wechoù e vez div pe deir dijenn war ar memes troad
[hẽ̞:z ɹa bɛɹn bɛɹn hɑ:d ɛ̃ pe ve i twɑ:d dœz dœz ve ntwɑ:d ve ’ndi:ʒən ije kwa ɛ̃ ma hɛ fɔɹt ə ntwɑ:d ban ’du:aɹ fyɹze hɛj kwa a fyɹ vɾɑ̃ŋk a və’se ’we:ʒo ve diw pe dɛ:ɹ ’di:ʒən waɹ ’mɔ̃məs twɑ:t]
celui-là fait beaucoup de graines hein [rumex], quand son pied est... selon... selon comment est le pied est la tige aussi quoi hein, si le pied est fort dans la terre plus xxx (?) il ira quoi et xxx (?), et comme ça parfois il y a deux ou trois tiges sur le même pied
???
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ bezañ zo reoù hag a lak eu... d'ober boued d'ar saout, ya, parkadoù, ya, 'ba ar penn... 'ba an delioù, ur wech aet 'ba... 'ba... 'ba an dijenn n'eo ket... neuze met e-keit... pa 'nez delioù
['be:ɑ̃ zo ɹew a lɑk ə do̞:ɹ bwet tə zo̞wt ja paɹ'kɑ:ʒo ja bah pɛn ban 'dɛjo weʒ ɛt bah bah ban 'di:ʒən ne̞ kət 'nœ:he mɛ kɛjt pe ne 'dɛjo]
il y en a certains qui en mettent euh [rumex]... pour faire de la nourriture pour les vaches, oui, des champs, oui, dans le bou... dans les feuilles, une fois qu'il a fait une tige ce n'est pas... alors mais tant que... quand il a des feuilles
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)