Brezhoneg Bro-Vear

An naturAr plant hag ar gwezAr plantAr yeot-onkl

Ar yeot-onkl

yeot-onkl

['yɛwəd ɔ̃ŋk]

avoine à chapelet

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

hennezh zo boulloù bihan dioutañ aze bern

[hẽ:s so 'bulo 'biən 'dɔ̃ntɑ̃ 'ɑhe bɛrn]

il y a plein de petites boules qui en viennent [avoine à chapelet]

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

torkadoù

[tɔr'kɑ:ʒo]

des touffes [avoine à chapelet]

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

pa 'tez onkl evel-se war ar park 'vat paotr, aze 'tez... 'tez ur pilad kar eñ zo leun... ar re-se a ra bernioù bouloù bihan aze ha diwar-se, diwar pep hini e vez... e vez... e deu yeot kwa, ur blantenn diwarne

[pe te ɔ̃ŋg vi’se war pɑrk hɑ pɔt ’ɑhe te te ’pi:lə kar ẽ: zo lœ̃:n ’ree ra ’bɛrɲo ’bulo ’biən ’ɑhɛ a diwar se diwar po’pi:ni ve ve dɑ ’jɛwɔt kwa ə ’blɑ̃ntən diwɑrnɛ]

quand tu as de l'avoine à chapelet comme ça dans ton champ, là tu as beaucoup de travail car il est plein... ceux-là font plein de petites boules là, et de ça, de chacune il y a... il y a... il apparaît de l'herbe, une plante à partir d'eux [à partir de chaque graine germe une herbe]

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

leun a chapeladoù

[lœ:n ˌʃape'lɑ:do]

plein de chapelets

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

chapeled

[ʃa'pe:lət]

chapelet

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

eñ an hini eo an onkl kwa

[hẽ̞: n:i ɛ nɔ̃ŋk kwa]

c'est ça l'avoine à chapelet quoi

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

hennezh zo torkadoù leun boutoù

[hẽ:s so tɔr’kɑ:ʒo lœ:n ’butu]

celui-ci fait des touffes pleines de boutures

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

leun greun 'ba 'r machin

[lœn grœ:n bar ma'ʃin]

plein de graines dans le truc [avoine à chapelets]

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

Chapelenn ognon pa vez tennet.

Chapéleun ogno-n pé vé tèneut.

[ʃapelən oɲon pe ve tɛnət]

Il y a un chapelet d'oignons quand on l'enlève. [avoine à chapelet]

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

yeot onkl

yèwot dong

[jɛwot dõg]

avoine à chapelet

Le langage figuré Emgleo Breizh Jules Gros page 60 : an onkl : l'avoine à chapelet

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

yeot onkl

yèwot donk

[jɛwot dõk]

avoine à chapelet

TP : la plante, qui pousse parmi le blé, comporte une tige haute et des racines blanches entortillées

Plac'h, , Bear (dastumet gant Julien)

Onkl zo 'barzh park.

Onk zo bar park.

[õk zo baʁ paʁk]

avoine à chapelet

il y a du "onk" dans les champs

Plac'h, , Bear (dastumet gant Julien)

yeot onkl

yèwod on-nt

[jɛwod õnt]

avoine à chapelet

YP : mauvaise herbe plus haute que le blé dont les racines comportent plein de petits oignons, pour la détruire : tremen diaoul pa vez glav [tʁemɛn djowl pa ve glaw] passer le diable quand il pleut (la plante noircie et meurt)

Yves Pichouron, 1926, Bear (dastumet gant Julien)

yeot onkl

yèweut on-n

[jɛwət õn]

avoine à chapelet

EP : comporte de petits oignons

Eliane Pichouron, 1929, Bear (dastumet gant Julien)

onkl

[ɔ̃ŋk]

avoine à chapelet

Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)

yeot-onkl

[ˌjɛwɔˈdɔ̃ŋk]

avoine à chapelet

Klaod Gwilhou, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

lostoù kezeg-kours

['lɔsto ˌkezɛ'k:uɹs]

des queues de chevaux de course [avoine à chapelets]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

yeot-onkl ya

[ˌjɛwəˈdɔ̃ŋk ja]

de l'avoine à chapelets oui

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

bremañ ne vez ket gwelet onkl ken

['bomɑ̃ ve kə 'gwe̞:ləd ɔ̃ŋk ken]

maintenant on ne voit plus d'avoine à chapelets

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

tout an trebad evel e vez lâret a vije debret gant...

[tud ən 'tɾe:bad wɛl ve lɑ:d viʒe 'dɛ:bət kɑ̃n]

toute la récolte comme on dit était envahie par... [avoine à chapelets]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

hag onkl, onkl, bet 'peus gwelet onkl ?

[ag ˈɔ̃ŋ - ˈɔ̃ŋ - bet pøz ˌgwe̞ˑləd ˈɔ̃ŋ]

et l'avoine à chapelet, l'avoine à chapelet, vous avez déjà vu de l'avoine à chapelet ?

Frañswa Aofred, 1930, Louergad (dastumet gant Tangi)

met n'eus ket nemet sellet, pa vije hadet ur parkad patatez pe traoù all, gant... gant eu... un torkad, torkadoù, ur blokad evel a oa ar re-se, hein ?! ma vije ret dit tennañ ar re-se, sur n'avañsez ket buan !

[mɛ ˌnøs kə mɛ ˈzɛlət - pe viʒe ˈhɑːdət ˌpɑɹkət paˈtɑtəs pe ˌtɾɛw ˈɑl - gɑ̃n gɑ̃n ə - ˈntɔɹkət tɔɹˈkɑːʒo - ˈblokəd ve̞l wa ˌɹehe - ɛ̃ - ma viʒe ˈɹɛt tit ˈtɛ̃nə ˌɹehe - ˌzyˑɹ navɑ̃ˌse̞s kə ˈbyˑən]

mais il n'y a qu'à voir, quand on semait un champ de patates ou d'autres choses, avec... avec euh... une touffe, des touffes, une motte comme ceux-là [avoine à chapelet] hein ?! si tu devais enlever ceux-là, c'est sûr que tu n'avances pas vite !

Frañswa Aofred, 1930, Louergad (dastumet gant Tangi)