Brezhoneg Bro-Vear

Ar familh hag an darempredoùAn darempredoùAn darempredoù a vestroniKomandiñ

Komandiñ

n'eo ket me a blego dezhi

[ne kə me a 'ble:go dɛj]

ce n'est pas moi qui pliera devant elle

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

'meus ket lâret se dezhañ, « ma weljes pegement he zi xxx ( ?) a rae se, emezon-me », « mon Dieu ! » je dis, me 'meus ket... n'on ket piv a rey ho zi dac'h met me... me... me en em glemm... a reoù a rey an ti dac'h hañ ! sur ! ma vez unan bennak war e gein... war o c'hein ordin neuze 'h ey...

[møs kə ˈlɑːʁət teɑ̃ - ma ˈwe̞lʒəs peˈgeːmən i ˈziː ? ʁe̞ ze ˈmo̞me̞ - ... me møs kət - nɔ̃ kə piw ʁɛj o ˈziː daχ mɛ me me me nɔ̃n gle̞m - ʁew ʁɛj ənˈtiː daχ ɑ̃ - zyːʁ - ma ve yn ˈmnɑːg waʁ i gɛɲ - waʁ o hɛɲ ɔʁˈdin ˈnœhe̞ hɛj]

je n'ai pas dit à Hervé, « si tu voyais combien sa maison xxx ( ?) faisait ça, dis-je », « mon Dieu ! » je dis, je n'ai pas... je ne sais pas qui fera votre maison mais moi... moi... moi je le plains, ceux qui feront votre maison hein ! sûr ! s'il y a quelqu'un sur son dos... sur leur dos tout le temps alors ils partiront...

???

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

...pleget dezhañ

['ple:gət 'teɑ̃]

... il a plié devant lui [cédé]

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ne blegin ket dezhi

['ble:giŋ kə tɛj]

je ne plierai pas devant elle

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ober al lezenn

['o:bər 'le:zən]

faire la loi [commander]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

me a gomand

[me 'go:mɑ̃n]

c'est moi qui commande

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

... da blegañ dezhañ

[də 'ble:gɑ̃ deɑ̃]

... [je suis obligée] de me plier à lui

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

me zo mestr 'ba 'r gêr

[me zo me̞st bar ge̞:r]

je suis maître chez moi

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

met bremañ da ma daou vreur ne blegin ket, na posubl ec'h arrufe teir voestad arc'hant din aze, sell, e lârfen dezhe...

[mɛ 'bœmɑ̃ də mə dɔw vɾœ:r 'ble:giŋ kət na 'posy hɑjfe tɛ:r 'westəd 'ɑrhɑ̃n dĩ 'ɑhe sɛl 'lɑrfɛn dɛ:]

mais maintenant je ne céderai pas devant mes deux frères, quand bien même je recevrais trois boîtes d'argent là, regarde, je leur dirais...

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

te a souzo din !

[te 'zu:zo dĩ]

te reculeras devant moi [enfant voulant dominer son petit frère] !

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

se a oa evit derc'hen troad war an dud, lakat anezhe da... da blegañ

[ze wa wid 'dɛrhɛn trwɑd warn dyt 'lɑkə nɛ: də də 'ble:gɑ̃]

ça c'était pour garder un pied sur les gens [les dominer, par la religion], les soumettre

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

dindan treid ar reoù all

[di'nɑ̃:n trɛjd ə rew ɑl]

sous les pieds des autres [dominés]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

eñ a lake... lake pep den en e blas

[hẽ̞: 'lɑkɛ 'lɑkɛ pop de:n ni blɑs]

il remettait... remettait chacun à sa place [le géomètre, en cas de conflit]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

hag eñ a dirije e venaj deus ar froñ

[ɑg ẽ̞: di'ri:ʒe i 've:nəʒ dəz ə frɔ̃]

et lui dirigeait sa ferme depuis le front

Ifig Raoul, 1933, Bear (dastumet gant Tangi)

mestr

mèst

[mɛst]

maître

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

mestrez

mèstreus

[mɛstʁəs]

maîtresse

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

chef al leur

chèf loer

[ʃɛf lœʁ]

chef du lieu

Daniel Bihan, 1950, Bear (dastumet gant Julien)

patronez

patron-neus

[patʁõnəs]

patronne

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

hag evel-se euh... met eo ar chef dioutañ e-unan bepred peogwir euh... me a lesk anezhañ d'ober e jeu

[a vi’sɛ ə mɛ hɛ ʃɛf dɔ̃tɑ̃ i’hy:n ’bopət py’gy:ʁ ə me lɛz ’neɑ̃ do̞:ʁ i ʒœ:]

et comme ça euh... mais il est son propre chef toujours puisque euh... je le laisse faire son travail

Aleñ Toudig, 1968, Bear (dastumet gant Tangi)

e oan oblijet da blegañ d'ober evel-se

[wɑ̃n o'bli:ʒət tə 'ble:gɑ̃ do̞:ʁ vi'se]

j'étais obligée de céder pour faire comme ça [prendre le rendez-vous ce jour-là]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

mestr int d'o zud a-raok...

[me̞st hɛɲ do zy:t ɹo:g]

ils dominent leurs parents avant... [les enfants d'aujourd'hui]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

bremañ zo arri ur bern reoù yaouank na n'eus ket voaien da gomandiñ anezhe, n'int ket savet 'ba ar memes stumm evel e oamp savet ni

['bomɑ̃ zo ɑj bɛɹn ɹew 'jo̞wɑ̃ŋg na nœs kə 'vojən də go'mɑ̃ndĩ nɛ: nɛɲ cə 'zɑ:vəd bah 'mɔ̃məs stym wɛl wɑ̃m 'zɑ:vəd nim]

maintenant il y a plein de jeunes qu'on ne peut plus commander, ils ne sont pas élevés comme nous l'étions nous

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

« kemer an troad » eo bezañ mestr kwa

[’kemɛɹ twɑ:d e̞ ’be:ɑ̃ me̞st kwa]

« se donner le droit » [litt. prendre le pied] c'est être le maître quoi

Le Du 2012 p. 483 « kémèr ra ré e dwad il est devenu envahissant »

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ret eo dit plegañ deus ar pezh a lâro dit kwa

[ɹɛd e̞ dit 'ple:gɑ̃ dəs pez 'lɑ:ɹo dit kwa]

tu dois te conformer à ce qu'il te dit quoi

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)