Mont da gomz deus ar pennad-mañ war ar forum
War-baouraat ec'h a ar brezhoneg en deiz-a-herie, ha diskwelet mat e vez kement-mañ gant implij ar gerioù-estlamm er gaoz. War ar poent-se eo bras an touflez etre an nevez-vrezhonegerien ha rummadoù diwezhañ ar vrezhonegerien a-vihannik. Ar re diwezhañ-mañ a derc'h d'ober gant un toullad-mat a c'herioù-estlamm, e-kichen ar re gentañ o deus nebeut ha ne reont ket nemeur gante. Techet e vez an nen d'amprestiñ diwar ar galleg ('fin ! enfin ! ah bon ! d'accord ! alors !...). Daou broblem a sav neuze : leun eo betek re ar brezhoneg gant an amprestoù vil-se ha ne lârer ket ken aezet e soñj.
Ar pezh 'meump dastumet, e-keñver ar pezh 'neus serret Jules Gros (« L'exclamation et l'interjection » p. 427, 1984), a diskwel zo ur bern gerioù-estlamm c'hoazh e kaoz ar rummadoù brezhonegerien diwezhañ. Nebeutoc'h avat evit ar rummadoù kent. Troioù evel aiou ! adiaou ! siwazh ! a-toue ! chao ! yao ! foei ! harao ! a seblant bezañ kollet-libr herie. Gant un tonton kozh din 'ma klevet evel-henn : pa oa yaouank ne gomprene ket ur gaoz hag a gleve alies gant ur plac'h kozh, dal 'ta ! (tiens donc !). Biskoazh 'neus tapet goût petra a sinifie.
Diskwel a ra koulskoude hon dastumadeg eo lies ha pinvidik ar gerioù-estlamm implijet herie-an-deiz. Un tri-ugent bennak 'meump serret, hag a c'hall bezañ mesket evel er skwerioù dindan :
Ya da moarvat ! (oh oui bien sûr !)
Hañ feiz avat neuze ! (ah oui d'accord !)
Dam geo moarvat avat ! (bien sûr que si !)
Ac'hañ dam neuze ! (ah bon alors !)
Ah ya kwida hañ ! Ya 'vat hañ ! (ah oui quoi hein ! mais oui hein !)
Dam ya 'vat moarvat hañ kwida ! (oh mais oui bien sûr hein quoi !)
Un nerzh krouiñ eo hag a-bep-seurt santimantoù a c'hall bezañ eztaolet dreze : an asantamant, ar souezh, ar mousfent ha kement zo. War ar poent-se e kaver ur stumm hag a vez implijet ingal, an dislavar dre mousfent :
– Ma mab – Me zo ma c'hoaze ! (Je suis assis !)
– Ma mamm-gozh – Da goaze out ? ya sur a-walc'h ! (Tu es assis ? oui sûrement [ironie] !)
An dislavarioù dre mousfent-se 'meump serret a implij kalz an troiennoù ya moarvat ! hag ya sur a-walc'h ! (oui bien sûr !). Ret eo din anzav e vez droukkomprenet alies ma gaoz gant ma mamm-gozh pa implijan anezhe. Soñjal a ra ganti e ran mousfent… pa ne ran ket avat.
ya moarvat !
[jɑ ma'hɑt]
oui bien sûr !
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ (T. : marteze e c'hallfomp dont da greistez amañ ?) o ya sur a-walc'h !
[o ja zyʁ'wɑχ]
(T. : peut-être pourrons-nous venir le midi ici ?) oh oui certainement ! [ironie]
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)
1. 'ba 'r gêr e oan e-pad an deiz 2. ya sur a-walc'h ! 1. o geo
[ba ge̞:r wɑ̃n pa:n de:] [jɑ zyr'wɑh] [o gɛw]
1. j'étais à la maison toute le journée 2. oui sans doute [ironique] 1. oh si
1. Ifig Bihan, 1915, Bear
2. Selina Jagin, 1920, Bear
(dastumet gant Tangi)
▶ un abardaevezh ? ya sur a-walc'h !
[ˌnabar'dewəs ja zyr'wɑh]
une fin d'après-midi ? mais oui bien sûr [ironique] !
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ met ya 'vat, arru int aet tout
[mɛ ja hɑt ɑj iɲ ɛt tut]
mais oui bien sûr, ils sont tous partis [ironique, chéquier presque vide]
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)
1. marteze 'h eo gwir 2. oh ya a-walc'h 'vat
[ma'te:e hɛ gwi:r] [o ja a’wah ha]
1. c'est peut-être vrai 2. oui certainement
1. Selina Jagin, 1920, Bear
2. Ifig Bihan, 1915, Bear
(dastumet gant Tangi)
Da diwezhañ ec'h an da gomz deus ur stumm da diskwel ur santimant a souezh. Ur perzh dibar deus ar brezhoneg eo ha klevet e vez lies gwech. Ganti e c'haller tremen hep an droienn vil ah boñ ! pe ah bon ! a gaver stank e kaozeadennoù ar brezhoneg nevez. Div skwer e-mesk reoù all :
– Tintin-gozh – Ne ra ket skorn ? (Ça ne gèle pas ?)
– Tonton-kozh – Geo, ober a ra 'vat ! (Si, ça gèle !)
– Tintin-gozh – A ra ? (Ah bon ?)
– Tonton-kozh – Eñ 'neus un anv brezhonek. (Il a un nom en breton.)
– Tintin-gozh – 'Neus ? (Ah bon ?)
– Tonton-kozh – Ya 'vat. (Mais oui !)
Simpl-kaer eo ar reolenn. D'ober zo adkemer ar verb-skoazell er memes stumm evel er frazenn a-raok.
Dre ar pennad-skrid-mañ 'meus esaeet diskwel pegen interesant e c'hall bezañ un implij bev deus an troiennoù-estlamm-se : evit gallet ezteurel a-bep-seurt santimantoù hag ivez evit kaout ur yezh vravoc'h da glevet.
Tangi YEKEL, miz c'hwevrer 2016
▶ hag e oa ivez o sellet ? (T. : ya) a oa ?
[a wa ie ’sɛlət - a wa]
et elle regardait aussi ? (T. : oui) ah bon ?
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)
!!!
(dastumet gant Tangi)
▶ 1. aze, kezeg 'neus ! 2. 'neus ? a ya, kezeg... 1. ya moarvat ! kezeg 'neus, daou pe dri
1. [a’he - ’ke:zɛg nøs] 2. [nøs a ja ’ke:zɛk] 1. [ja ’mɑhat ’ke:zɛg nøs - do̞w pe dʁi]
1. là, il a des chevaux ! 2. ah bon ? ah oui, des chevaux... 1. si bien sûr ! il a des chevaux, deux ou trois
1. Ifig Bihan, 1915, Bear
2. Selina Jagin, 1920, Bear
(dastumet gant Tangi)
1. 'ba 'r vered o tiwall ar reoù all 2. emañ ?
1. [bah 've:rɛd 'diwəl ə rew al 2. [mã]
1. il est au cimetière en train de surveiller les autres 2. il y est !? [ah bon !?]
1. Ifig Bihan, 1915, Bear
2. Selina Jagin, 1920, Bear
(dastumet gant Tangi)
1. eñ 'neus un anv brezhonek 2. 'neus ? 1. ya 'vat
1. [hẽ: nøs 'nã:no bre'zõ:nək] 2. [nøs] 1. [ja vat]
1. il a un nom breton 2. il a [ah bon] ? 1. [mais oui]
1. Ifig Bihan, 1915, Bear
2. Selina Jagin, 1920, Bear
(dastumet gant Tangi)
1. geo, mont a ra e-pad an deiz 2. hag ec'h a ?
1. [gɛ mɔ̃n ə ra pa:n de:] 2. [a hɑ]
1. si, elle va toute la journée 2. elle va [ah bon] ?
1. Ifig Bihan, 1915, Bear
2. Selina Jagin, 1920, Bear
(dastumet gant Tangi)
1. beo, un hanter-devezh dornañ a veze 2. e veze ?
1. [bɛw ˌnɑ̃ntər'dewəz 'dɔrnɑ̃ viʒe] 2. [viʒe]
1. si, il y avait une demi-journée de battage 2. il y avait [ah bon ?]
1. Ifig Bihan, 1915, Bear
2. Selina Jagin, 1920, Bear
(dastumet gant Tangi)
(T. : kontet 'na en brezhoneg-tout) ha 'na ?
[a na]
(T. : il avait raconté tout en breton) il avait [ah bon] ?
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)
1. amañ zo ? 2. o ya 1. zo ?
1. ['ɑ̃mɑ̃ zo] 2. [o ja] 1. [zo]
1. il y en a ? 2. oh oui 1. ah bon ?
1. Selina Jagin, 1920, Bear
2. Ifig Bihan, 1915, Bear
(dastumet gant Tangi)
1. kement-se ? 2. ya, 'deus !
1. [ke'mese] 2. [ja døs]
1. [elle a] tant que ça ? 2. oui, elle a !
1. Selina Jagin, 1920, Bear
2. Ifig Bihan, 1915, Bear
(dastumet gant Tangi)
1. 'teus ket bet ar journal ! 2. dam geo moarvat 'vat 1. 'teus ?
1. [tøs kə be 'ʒurnal] 2. [dɑ̃m gɛw ma'hɑt ɑ] 1. [tøs]
1. tu n'as pas eu le journal ! 2. bien sûr que si 1. ah bon ?
1. Selina Jagin, 1920, Bear
2. Ifig Bihan, 1915, Bear
(dastumet gant Tangi)
(T. : klañv int) int ?
[hiɲt]
(T. : elles sont malades) ah bon ?
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)
(T. : dindan zo reoù all c'hoazh) hag a zo ?
[a zo]
(T. : il y en a encore dessous) ah bon ?
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)
(T. : chokola zo e-barzh dija) zo ?
[zo]
(T. : il y a déjà du chocolat dedans) il y en a [ah bon] ?
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)
(T. : ur gaozeadenn zo) a zo ?
[a zo]
(T. : il y a une causerie) ah bon ?
Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)
(T. : tremen a ran amzer) a rez ?
[rɛs]
(T. : je passe du temps) ah bon ?
Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ (T. : dont ha mont 'h eo kant hanter-kant euro) 'h eo ?
[hɛ]
(T. : c'est 150€ l'aller-retour) ah bon ?
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)
(T. : arru zo tud) zo ?
[zo]
(T. : il y a du monde à arriver) ah bon ?
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)