Er pennad-mañ e kinnigomp studiañ implijoù dishañval ar rannig bet, a c'hall bezañ anv-gwan-verb (verboù bezañ ha kaout) ha rannig arvez (particule aspectuelle). Diskwel a ra Melani Jouitto ar sterioù lies-se e penn-kentañ he fennad bet :
« Bet réalise plusieurs éléments différents par leur sémantique comme par leur distribution syntaxique. En (1), le premier est d'ordre emphatique ou explétif, alors que le second réalise le participe du verbe lexical bezañ 'être'. L'un comme l'autre peut apparaître indépendamment, même si l'effet de doublement participe de l'effet d'emphase. »
#(1)bet zo bet un amzer tremenet e karen o kariñ hag e vezen karet
• Verb bezañ
En degouezhioù-se en deus an anv-gwan-verb bet talvoudegezh été, allé, passé, eu (existenciel) :
Bet e oant ur pennad mat o tennañ gant fuzuilhoù quoi
▶ Bet e oant ur pennad mat o tennañ gant fuzuilhoù quoi, deus an eil tu ha d'egile.
[... døz ’nɛʎtu a de’giːle]
Ils avaient été un bon moment à tirer avec des fusils, d'un côté et de l'autre.
Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)
n'eus ket bet den ebet
▶ hini ebet ! den ebet ! a nann, n'eus ket bet den ebet, e miz genver
['hi:ni bet - den ə'bet - a nɑ̃n nøs kə be den ə'bet - miz 'genvəʁ]
aucun ! personne ! ah non, il n'y a eu personne... au mois de janvier
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)
Ha ma dud a oa bet e-barzh un toullad mat a euredoù a-raok
▶ Ha ma dud a oa bet e-barzh un toullad mat a euredoù a-raok. Ha evel se 'daint ur bern tud da bediñ.
A me dud oa bé bah toullet mat euréjo rok. A vesé daint bèrn tut de bidiñ.
Et mes parents étaient allés à beaucoup de mariages avant. Et donc ils avaient beaucoup de monde à inviter.
Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)
bet on o welet anezhi c'hoazh met
▶ bet on o welet anezhi c'hoazh met
[bed ɔ̃ wɛl nɛj hwɑ mɛ]
j'ai déjà été la voir mais
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)
nevez-vet eo
nevez-vet eo
[ˌnewe'ved ɛ]
elle est passée récemment
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)
Ur wech bennaket e vez klevet frazennoù gant un ellips deus ar verb-skoazell bezañ. Neuze emañ bet e penn-kentañ un islavarenn anv-gwan-verb :
... e oa o treuziñ ar blasenn, bet o falc'hat traoù
▶ e oa o treuziñ ar blasenn, bet o falc'hat traoù
[wa ’tɾœ:ʒĩ ’blɑsən bed ’vɑlɦət tɾɛw]
il était en train de traverser la place, ayant été faucher des choses
Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)
• Verb kaout
Ar memes stumm hag ar verb bezañ an hini eo, gant ar ster eu, obtenu, reçu :
aze evit ober ervat 'da bet ezhomm ul loen kwa
aze evit ober ervat 'da bet ezhomm ul loen kwa
['ɑhe wid o:r vɑ:d da bed e:m ə lwɛ:n kwa]
là pour bien faire elle aurait eu besoin d'un animal quoi
Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)
'meus ket bet kement-all a blijadur
▶ 'meus ket bet kement-all a blijadur
[møs kə be kemɛn'dal bli'ʒɑ:dyr]
je n'ai [jamais] eu autant de plaisir
Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)
me 'meus bet kustum da glevet hennezh
me 'meus bet kustum da glevet hennezh
[me møs bet 'kystym də 'glɛwə hẽ:s]
j'ai eu l'habitude de l'entendre [pleurer]
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)
hennezh 'meus nevez-vet
hennezh 'meus nevez-vet
[hẽ:s møz ˌnewe'vet]
je l'ai eu récemment
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)
• Amzerioù kevrennek
Implijet e vez an anv-gwan-verb bet (bezañ pe kaout) e amzerioù kevrennek dishañval, dreist-holl an amzer vremañ kevrennek hag an amzer dremenet ledan kevrennek, evel hon eus gwelet er skwerioù a-us. Barrek eo an div amzer-se da gaout ur stumm boas :
tout a oar war ar pezh a vez bet war ar journal hañ
▶ tout a oar war ar pezh a vez bet war ar journal hañ
[tud wɑ:r war pe:z ve bed war 'ʒurnal ɑ̃]
il sait tout sur ce qui est passé sur le journal
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)
ne vezer ket bet nemet ur wech
ne vezer ket bet nemet ur wech
[vɛ:r kə bed mɛd ə weʃ]
on n'y va qu'une fois
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)
pa vez bet glav un tamm
pa vez bet glav un tamm
[pe ve be glɑw tɑ̃m]
quand il y a eu un peu de pluie
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)
Pa vije bet sec'h e oa sañset chom sec'h goude
▶ Pa vije bet sec'h e oa sañset chom sec'h goude. Ha a-hend-all e vreinie quoi.
Quand il était sec, il était censé rester sec [foin]. Et sinon il pourrissait.
Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)
Kavet e vez ivez evit stummañ an amzer da dont kevrennek :
herie e vo bet tomm betek noz
▶ herie e vo bet tomm betek noz
['hɛje vo be to̞m 'bekə nɔ̃:s]
aujourd'hui il aura fait chaud jusqu'au soir
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
« ar pezh 'to bet 'to bet » a oa lâret din
▶ "ar pezh 'to bet 'to bet" a oa lâret din
[pe:s to bet to bed wa 'lɑ:rəd dĩ]
"ce que tu auras tu l'auras" qu'on m'avait dit
Janed Merrien, 1936, Bear (dastumet gant Tangi)
• Framm bet on ha...
Sachañ a ra Yann Gerven hom evezh war ar framm stank-se en hom brezhoneg gant ar pennad Me zo bet hag... Gouez da Jul Gros, ar framm-se « évoque un temps passé dans lequel se situaient une action ou un état qui ont cessé d'exister » (TDBP2, 1989, p.46).
Oc'h ober anezhañ e vez an anv-gwan-verb bet, ar verb-skoazell bezañ hag ar stagell ha. Gallet a ra bezañ troet gant il fut un temps où... :
kar me zo bet ha 'ma leun war ma... war ma daouarn aze
▶ kar me zo bet ha 'ma leun war ma... war ma daouarn aze, war... war hemañ, hag a-greiz-tout eo bet aet a-raok
[kaɹ me zo bed a ma lœ:n waɹ mə waɹ mə 'do̞wən 'ɑ:he waɹ waɹ 'hemɑ̃ a gɹɛjs'tud e̞ bed ɛd ə'ɹok]
car à une époque j'en avais plein sur ma... sur ma main là, sur... sur celle-ci, et subitement c'est parti [verrues]
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
bet on ha 'mije d'abardaez-noz ordinal
▶ bet on ha 'mije d'abardaez-noz ordinal
[bed ɔ̃ a miʒe ˌdabaɹde̞'nɔ̃:z ɔɹ'di:nal]
à un moment j'avais [des coups de téléphone] tout le temps en fin d'après-midi
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
bet eo ur pennad-mat ha ne oa ket kat da vann ebet kwa
▶ bet eo ur pennad mat ha ne oa ket kat da vann ebet kwa
[bed ɛ ˌpɛnə’mɑt a wa kə kɑt tə vɑ̃n ə’bet kwa]
il a été un bon bout de temps où il ne pouvait rien faire
Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)
Alies ec'h a ar stagell ha kuit dirak ur verb degaset gant ar rannig o :
bet on o vont met bremañ n'an ket ken (j'y ai été [chasser] mais maintenant je ne vais plus)
▶ bet on o vont met bremañ n'an ket ken
[bed ɔ̃ vɔ̃n mɛ 'bœmɑ̃ nɑ̃ kə ken]
j'y ai été [chasser] mais maitenant je ne vais plus
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
bet on o c'hoari mat (à une époque j'ai bien pratiqué euh...)
▶ bet on o c'hoari mat eu... me 'meus gonezet e Toulouse tri bloaz diouzhtu
[bed ɔ̃ hwɑj mɑ:d ə me møs gɔ̃’ne:ət tu’luz tɾi bla dy’sty:]
à une époque j'ai bien pratiqué euh... j'ai gagné à Toulouse trois années de suite
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
me zo bet oc'h ober se (moi j'ai fait ça à une époque)
me zo bet oc'h ober se
[me zo be ’ho:r ze]
moi j'ai fait ça à une époque
Ivona Moulleg, ?, Sant Laorañs (dastumet gant Tangi)
Dirak ar verb-skoazell bezañ :
amañ e oa bet e oa lapined aze
▶ amañ e oa bet e oa lapined aze
['ɑ̃mɑ̃ wa bed a wa be la'pi:nəd 'ɑ:he]
ici il fut un temps où il y avait des lapins là
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
bet e oa e vije roet muioc'h louzoù, ne vez ket graet ken, me a gav
▶ bet e oa e vije roet muioc'h louzoù, ne vez ket graet ken, me a gav
[bed wa viʒe ’ʁo:əd ’my:ɔh ’lu:zu ve kə gwɛt ken me gɑ:v]
il fut un temps où l'on donnait plus de médicaments, on ne fait plus, je trouve
Elen ar Gov, 1931, Louergad (dastumet gant Tangi)
bet e oa e oamp muioc'h
▶ n'omp ket sañset re... re gamaladoù ken, bet e oa e oamp muioc'h
[nɔ̃m kə 'sɑ̃sə ʁe ʁe gɑ̃ma'lɑ:do ken bed wa wɑ̃m 'my:ɔh]
en principe nous ne sommes plus trop... trop amis, fut un temps nous étions davantage
Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)
Pe c'hoazh dirak un islavarenn :
bet e oa, pa oant yaouankoc'h, e vije... (à une époque, quand ils étaient plus jeunes, il y avait...)
▶ bet e oa, pa oant yaouankoc'h, e vije... e vije... bep tro e vije tammoù kentel evel-se
[be wa pə wɑ̃ɲ yo̞’wɑ̃ŋkɔx viʃe viʃe bop tɾo viʃe ’tɑ̃mo ’kentəl vi’se]
à une époque, quand ils étaient plus jeunes, il y avait... avait... chaque fois il y avait de petites leçons comme ça
Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)
• Framm bet on evit...
Er framm-se e kaver bet + verb-skoazell bezañ + evit + verb d'eztaol emañ an ober prest d'arriet :
me zo bet evit bezañ telefonet dit
▶ me zo bet evit bezañ telefonet dit met 'meus soñjet marteze n'out ket er gêr
[me zo bed wid ’be:ɑ̃ tele’fɔ:nəd dit mɛ mœs ’ʃɔ:ʒəd ma’te:he nut kə ge̞:ɹ]
j'ai été sur le point de te téléphoner mais j'ai pensé que tu ne serais pas à la maison
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
... oa bet evit mont da welet
... oa bet evit mont da welet
[wa be wid mɔ̃n tə ’wɛ:lɛt]
... avait été sur le point de voir
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)
me a oa bet evit lâret da Jañ Bihan pa oa arru er gêr
me oa bet evit lâret da Jañ Bihan pa oa arru er gêr
[me wa be wi ’lɑ:rət tə ʒɑ̃ ’bijɑ̃ pe wa ɑj ge̞:r]
j'avais été sur le point de dire à Jean Bihan quand il était revenu à la maison
Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)
Dre astenn ster e vez implijet da gomz deus unan bennak war ar renk (evit ur votadeg) :
hoñ a oa bet evit bezañ maer
hoñ a oa bet evit bezañ maer
[hɔ̃: wa bed wid 'be:ɑ̃ mɛ:ʁ]
elle s'était présentée pour être maire
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)
an hini oa bet evit bezañ koñseilher
an hini oa bet evit bezañ koñseilher
[’ni:ni wa bed wid ’beɑ̃ kɔ’sɛʎər]
celui qui s'était présenté pour être conseiller
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)
• Bezañ e-plas genel
Alies e vo implijet bet evit lâret eo ganet ur boud bev :
pa oa telefonet da lâret oa bet Edern
pa oa telefonet da lâret oa bet Edern
[pe wa tele'fonət tə lɑ:r wa bet e’dɛrn]
quand on avait appelé pour dire que Edern était né
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)
ma vije bet e-kerzh an hañv
ma vije bet e-kerzh an hañv
[ma 'viʒe bet kɛrz ə nɑ̃: ma'tee]
si elle était née au cours de l'été
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)
n'eo ket bet ? du-se ?
▶ n'eo ket bet ? du-se ?
[nɛ kə bet ’dyhe]
il n'est pas né ? chez toi ? [bébé]
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)
met arri e oa... nevez-vet, unan a oa bihan bepred
▶ met arri e oa... nevez-vet, unan a oa bihan bepred, an hini diwezhañ
[mɛ ɑj wa ˌnewe'ved yn wa 'bi:ən 'bopəd n:i di'we:ɑ̃]
mais il venait de... naître récemment [bébé], un était petit toujours, le dernier
Aleñ Toudig, 1968, Bear (dastumet gant Tangi)
• plas bet er frazenn
Koñstatiñ a ra Francis Favereau penaos, « comme l'adjectif, l'adverbe et divers modaux, le participe passé se met souvent en tête d'une principale, notamment bet » (1997, p.187) :
bet 'neus ul louzenn
▶ bet 'neus ul louzenn
[bed nøz 'lu:zən]
il a eu une raclée [jeu de carte, boules]
Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)
bet zo tud deus klevet
▶ bet zo tud deus klevet
[bet so tyd dəs 'klɛwɛt]
il y a eu du monde à ce qu'il parait
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
War-lerc'h ar verb-skoazell e vez kavet ingal :
me 'meus bet chañs 'ba ma aferoù
▶ me 'meus bet chañs 'ba ma aferoù, 'ba ma dud 'meus ket
[me møz be ʃɑ̃:z ba mə a'fe:ɹo ba mə dyt møs kət]
j'ai eu de la chance dans mes affaires, avec mes proches je n'ai pas eu
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
dec'h e oa bet tomm hañ
▶ dec'h e oa bet tomm hañ, kazi frank un tamm bihan ivez kwa, d'ar c'houlz-mañ kwa hein, n'omp ket nemet e hanter miz ebrel c'hoazh
[deh wa be to̞m ɑ̃ 'kɑ:he vɹɑ̃ŋk tɑ̃m 'bi:ən ie kwa də 'hulzmɑ̃ kwa ɛ̃ nɔ̃m kə mɛ 'hɑ̃ntəɹ miz 'e:bəl hwas]
hier il avait fait chaud hein, presque exagérément quoi un petit peu aussi, à cette époque-ci hein, nous ne sommes encore qu'à la moitié du mois d'avril
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
Er stumm-nac'h en em lako war-lerc'h an adverb nac'hañ ket :
Ne oa ket bet yac'h
▶ Ne oa ket bet yac'h, ne oa ket bet... Nann, nann.
Il n'était pas en bonne santé, il n'avait jamais été... Non, non.
Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)
• bet doublet
Ne vez ket doublet bet en hom brezhoneg hep arvez parfetaat (aspect perfectif). Diskwelet eo gant kartenn 068 an ALBB, e-lec'h e vez gwelet Bro-Dreger (gant Bro-Ouelo ha Kernev-Uhel) oc'h en em dishañvelaat deus ar peurrest deus Breizh :
bet eo klañv
!!!
(dastumet gant Tangi)
bet on skrapet
bet on skrapet
[bed ɔ̃ 'skrapət]
j'ai été griffée
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)
Betek re e vez doublet bet gant an nevez-vrezhonegerien eme Favereau, hag ar wirionez zo gantañ (idem, p.187) :
« La répétition (du type bet eo bet klañv il a bien été malade) que l'on entend beaucoup trop en néo-breton (comme en Léon peut-être ?) devrait rester l'exception, en vertu de sa vraie force d'insistance. »
• an amzer dremenet adkevrennek
Barrek eo bet da vezañ ur rannig arvez (particule perfective), da lâret eo e verk achumant an ober. Servijet a ra da sevel un amzer dremenet adkevrennek. Diskwel a ra Jouitto pegen dibar eo en he fennad passé surcomposé :
« Le passé surcomposé est un trait marquant du système temporel breton. Il est remarquable par l'usage, avec un temps composé, de la particule aspectuelle bet, 'été'/'eu' en plus du participe. »
Gouez da Jul Gros, « le T[régorrois] P[arlé] l'emploie de plus en plus à la place du passé composé qui lui parait moins catégorique et moins apte à souligner l'achèvement de l'action (aspect perfectif) » (TDBP3, 1984, p.318) :
Chantal zo bet kouezhet
Chantal zo bet kouezhet
[ʃɑ̃'tɑl zo be kwet]
Chantal est déjà tombée [dans le lavoir]
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)
div yar zo bet aet gante
!!!
(dastumet gant Tangi)
bet on tremenet ivez
▶ bet on tremenet ivez
[bed ɔ̃ tre’me:nəd ije]
j'y suis passé aussi [à une époque]
Ifig Raoul, 1933, Bear (dastumet gant Tangi)
bet 'deuint graet hañ
bet 'deuint graet hañ
[be dœɲ gɛd ɑ̃]
ils ont fait hein
Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)
Diskwel a ra an implij-se eo bet tremenet an ober en un amzer dremenet peurachu. E-se e tiskwel « l'antériorité par rapport à un passé composé simple » (Favereau, idem, p.256). En degouezhioù-se e c'hall an anv-gwan-verb bet hag ar rannig parfetaat bet bezañ implijet asambles :
ya, bet zo bet (oui, il y en a eu [dans un passé révolu])
ya, bet zo bet
[ja bet so bet]
oui, il y en a eu
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)
... 'neus bet bet tortadoù pa oa yaouank (... a eu pris des cuites quand il était jeune)
'neus bet bet tortadoù pa oa yaouank
[nøz be bet tɔr’tɑ:do pwa ’jowɑ̃ŋk]
...a eu pris des cuites quand il était jeune
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)
Barrek eo ar rannig parfetaat bet da vezañ doublet en amzer dremenet adkevrennek. A-hervez Yann an Du e vefe aze un arliv ster, un tamm douetañs o vezañ eztaolet (2012, p.90) :
« On rencontre aussi parfois une forme comprenant deux fois le participe passé de béã, bét, qui indique l'action achevée brève, avec une nuance de doute : béd noez bé klèwe kõms tiwahh 'il a entendu parler de vous' ; 'il croit se souvenir d'avoir entendu parler de vous'. »
Hom skwerioù ne diskwelont ket se. Evit ar pezh a sell ar ster ne vez degaset mann ebet gant ar bet doublet-se. Evitomp e servij da bouezañ war an arvez parfetaat hepken :
bet 'peus bet klevet komz deus kastell Brelidi
▶ bet 'peus bet klevet komz deus kastell Brelidi, non ? hennezh zo ur c'hastell, « an noblañs » a vije graet dioutañ
[bet pœz be ’klɛwɛt kɔ̃mz dəz ’hɑstəl bœ’lœ:di nɔ̃ hẽ̞:s so ’hɑstəl ’no:blɑ̃z viʒe gwɛt tɔ̃ntɑ̃]
vous avez entendu parler du château de Brelidi, non ? celui-là c'est un château, on l'appelait « an noblañs »
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
bet 'deus bet lâret ne blije ket dezhi
▶ bet 'deus bet lâret amañ 'blije ket dezhi gwelet Antoinette gant ar C'hog oc'h arriout da welet anezhi, peogwir a-raok 'deue amañ d'evañ kafe gant Céline ivez
[bed døz be ˈlɑːʁəd ˈɑ̃mɑ̃ biˈʒe̞ kə dɛj gwe̞ːl ɑ̃twaˈnɛt gɑ̃n hok ˈhɑjut tə ˈwe̞ːlə nɛj - pu ʁo̞g dɛ ˈɑ̃mɑ̃ ˈdeːvə ˈkɑfe gɑ̃n seˈlin ˈiə]
elle a dit ici qu'elle n'aimait pas voir Antoinette avec Ar C'hog venir la voir, puisque avant elle venait ici boire le café avec Céline aussi
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)
bet 'meus bet aret gant tri a gezeg ivez
bet 'meus bet aret gant tri a gezeg ivez
[bed møz bed 'ɑ:rəd gɑ̃n tri: 'ge:zɛg ie]
j'ai eu labouré avec trois chevaux aussi
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)
bet 'teus bet gwelet ar seurt-se
▶ Plato, heu ya, plato, gouzout a oarez, ar machin ha e vije laket ed warnañ, ed, gwinizh paket, ha neuze plouz ha traoù, bet 'teus bet gwelet ar seurt-se o tremen gant boutelloù plouz, evel boutelloù carré ha traoù evel se ya.
Plato, eu ya, plato, goûd e oarès, machin a vijé laked ét warnañ, ét, gwinis paket, a neuhé plous a trèw, bét teus bé gwêlet sort-sé trémen gan boutêllo plous, vèl boutêllo carré a trèw vesé ya.
Le plateau, oui, tu sais, le machin sur lequel on mettant le blé... Le blé, le froment ramassé et la paille et tout, tu as déjà vu ce genre de chose passer avec des bottes de paille, comme des bottes carrées et tout comme ça, oui.
Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)
bet 'meus bet graet ar barti
▶ bet 'meus bet graet ar barti
[bed møz be gwɛd 'bɑʁti]
j'ai eu fait la fête
Aleñ Toudig, 1968, Bear (dastumet gant Tangi)
bet eo bet kouezhet ivez
▶ bet eo bet kouezhet ivez
[bed ɛ bet kwed je]
il est tombé aussi
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)
Remerkiñ a ra Jouitto e korpus Jul Gros « des exemples où la particule bet ne semble pas compatible avec une lecture perfective » :
#a-viskoazh eo bet plijet e wele dezhañ
#ne 'teus ket bet anavezet Mark ?
Ne gav ket dimp zo un amzer dremenet adkevrennek er frazenn gentañ. Un dro-lavar (tu-gouzañv ?) stank eo gant ar verb-skoazell bezañ + (bet) + plijet + rener + eksperiãnser degaset gant da. Dimp-ni en deus bet talvoudegezh un anv-gwan-verb aze, ha n'emañ ket aze da verkañ eo peurachu an ober. Skwerioù hañval hon eus :
reoù eo bet plijet se dezhe a derc'h d'ober hañ
▶ reoù eo bet plijet se dezhe a derc'h d'ober hañ
[ʁew hɛ be 'pli:ʒət se dɛ: dɛʁh to̞:ʁ ɑ̃]
ceux qui ont apprécié continue de faire hein [élever des chevaux]
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)
eñ zo bet plijet ordin
▶ eñ zo bet plijet ordin
[hẽ: zo be 'pli:ʒəd 'ɔrdin]
il [le jouet] a toujours été apprécié
Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)
ordin eo bet plijet ar vugale vihan din
ordin eo bet plijet ar vugale vihan din
[ɔr'din ɛ be 'pli:ʒə vy'gɑ:le 'viən dĩ]
j'ai toujours aimé les petits enfants
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)
n'eo ket bet plijet pa 'vije 'ba 'r gouent
!!!
(dastumet gant Tangi)
n'eo ket bet plijet kizhier din gwezh ebet
n'eo ket bet plijet kizhier din gwezh ebet
[nɛ kə be ’pi:ʒət ’ki:ʒər dĩ gweʒe’bet]
je n'ai jamais aimé les chats
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)
Evit ar pezh a sell an eil frazenn hon eus klevet reoù hañval, peurvuiañ evit komz deus tud varv. Kement-mañ a diskwel arvez parfetaat (aspect perfectif) ar rannig bet en degouezhioù-se :
'teus ket bet anavezet Jobig ar Peuc'h ivez, nann ?
▶ 'teus ket bet anavezet Jobig ar Peuc'h ivez, nann ?
[tøs kə bed ɑ̃n've:əd 'ʒo:bik pœh ie nɑ̃n]
tu n'as pas connu Joseph Le Peuch non plus, non ?
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
daou vab dioutañ 'meus bet anavezet
▶ daou vab dioutañ 'meus bet anavezet
[dɔw vɑ:b djɔ̃tɑ̃ møz hɑ̃n'veɛt]
j'ai connu deux fils à lui
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)
'meus bet anavezet anezhañ dre ma 'neus bet graet pigeons voyageurs kwa
▶ 'meus bet anavezet anezhañ dre ma 'neus bet graet pigeons voyageurs kwa
[mœz bet ɑ̃n’ve:əd neɑ̃ dɾe nœz be gwɛt piʒɔ̃ vwajaʒəɹ kwa]
je l'ai connu parce qu'il a fait des pigeons voyageurs quoi
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
Koulskoude e kavomp ur skwer hag a c'hallfe diskwel un dalvoudegezh all deus bet :
'meus bet anavezet anezhi... abaoe ordin
▶ 'meus bet anavezet anezhi... abaoe ordin
[møs bet hɑ̃n'veə nɛj bwe ɔr'di:n]
je l'ai connue... depuis toujours
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)
• amzerioù kevrennek all
Notennomp evit achuiñ e c'hall an amzer dremenet ledan kevrennek bezañ adkevrennek gant ar rannig bet :
petra 'mamp bet graet ?
petra 'mamp bet graet ?
[prɑ mɑ̃m be gwrɛt]
qu'avions-nous fait ?
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)
eñ oa bet aet gant Henri
eñ oa bet aet gant Henri
[hẽ: wa bed ɛ gɑ̃n 'hɑ̃:ri]
Henri l'avait emporté
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)
bet e oa graet ur chanson war se
▶ bet e oa graet ur chanson war se
[be wa gwɛt 'ʃɑ̃sɔ̃n war ze]
il y avait eu une chanson de faite sur ça
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)
Evel amzer dic'hallus an doare divizout :
prest a-walc'h e vijen bet aet d'an Indochine
▶ prest a-walc'h e vijen bet aet d'an Indochine
[pʁe̞st ə’wɑh viʒɛn bed ɛd nɛ̃do’ʃin]
j'avais failli aller en Indochine
Ifig Raoul, 1933, Bear (dastumet gant Tangi)
me 'mije bet graet primoc'h
me 'mije bet graet primoc'h
[me 'miʒe be grɛ 'prymɔh]
j'aurais fait plus vite, rapidement
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)
ne vije ket bet deut amañ a-hent-all hañ
▶ ne vije ket bet deut amañ a-hent-all hañ
[viʃe kə be dœd 'ɑ̃mɑ̃ hɛn'dɑl ɑ̃]
elle ne serait pas venue ici sinon hein
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)
sell 'ta e vijen bet rekouret ganit
sell 'ta e vijen bet rekouret ganit
[sɛl ta viʃɛn be re'ku:rəd gənit]
voilà que j'aurais été aidé par toi [ironie]
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)
Tangi YEKEL, gwengolo 2019
