Brezhoneg Bro-Vear

An niveradur dre ugent

Mont da gomz deus ar pennad-mañ war ar forum

Gant daou sistem e ra ar brezhoneg evit kontañ. Ar sistem desimal, dre dek, hag ar sistem visezimal, dre ugent. Deuet e oa ar gerioù tregont, hanter-kant ha kant, a gaver er sistem desimal, d’en em veskañ gant an niveradur dre ugent a oa a-raokoc’h (ugent, daou-ugent, tri-ugent, pevar-ugent). Ar re-mañ avat a derc’h da frammañ an niveradur brezhonek.

Ar pezh zo brav da c’hoût eo 'neus miret brezhoneg hon bro an niveradur dre ugent betek… 200 ! Ne vez ket desket er c’hentelioù ar stumm kozh-se da gontañ, gant an niveradur dre dek an hini e vez graet goude kant (kant pevar ha tregont, kant seitek ha tri-ugent…). Koulskoude 'neva lâret un tonton-kozh din e 2011, eñ ganet e 1915, e vez lâret an niveroù etre 100 ha 200 dre an niveradur dre ugent. Sell aze petra a responte ac’hanon war ar prim :

Me – Amañ 'ba Bear, pet rezistant a oa 'ba da group ?
Tonton-kozh – 'Ba ma group ? Ni a oa… ur gompagnonez e oamp complète. Une compagnie. C’hwec’h-ugent.
Me – Ugent ?
Tonton-kozh – C’hwec’h-ugent ! Amañ e oa bern. Ya 'hat.

Unan kozh all deus Brelidi 'neva komzet din deus louarn an hengoun ha deus e seizh ard ha seizh-ugent.

Simpl-kaer eo ar stumm-se da gontañ. Implijout a ra al liesoù dre ugent betek 200. Ar pezh zo e vez ezhomm da lakat e spered da labourat da dremen eus an eil sistem d’egile.

c’hwec’h-ugent = kant ugent
dek-ha-c’hwec’h-ugent = kant tregont
seizh-ugent = kant daou-ugent
dek-ha-seizh-ugent = kant hanter-kant
eizh-ugent = kant tri-ugent
dek-hag-eizh-ugent = kant dek-ha-tri-ugent
nav-ugent = kant pevar-ugent
dek-ha-nav-ugent = kant dek-ha-pevar-ugent

En tu all da 200 e tremener d’an niveradur desimal gant daou c’hant da gentañ.

D’achuiñ gant ma c’haoz e lakan amañ ul lodenn deus ar pennad « système vicésimal » a gaver war Wikipedia. Deskiñ a raer e oa aze an niveradur dre ugent a-raok ar pobloù indo-european. Sell aze peadra da reiñ c’hoant d’ober ganti hardi !

« Pour Georges Ifrah, la plus grande partie de l'Europe, une bonne fraction de l'Asie occidentale et presque partout en Amérique, les numérations orales vicésimales auraient une origine commune, celles de leur fond commun de peuplades préhistoriques.
En Europe, certains pensent que ce système a une origine pré-indo-européenne, caucasienne, basque ; il existait peut-être en étrusque. En effet, le basque, ainsi que l'albanais gardent des traces évidentes du système vigésimal qui est la règle dans les langues paléocaucasiennes, en sumérien et en élamite.
Les peuples Indo-Européens venus s'installer en Europe, bien que disposant d'une numération originellement fondés sur la base dix, rencontrèrent sur place des populations indigènes usant de comptes fondés sur la base 20. Ils en subirent une telle influence qu'ils adoptèrent le compte vicésimal, au moins pour les nombres les plus courants. Ce qui explique que le système vicésimal ait persisté partiellement, dans certaines langues européennes, à côté du système décimal. »

Tangi Yekel, miz here 2015

c'hwec'h-ugent

[hwɛh 'y:gən]

cent vingts

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

seizh-ugent

[sɛjz 'y:gən]

cent quarante

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

eizh-ugent

[ɛjz 'y:gən]

cent soixante

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

nav-ugent

[naw 'y:gən]

cent quatre-vingts

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

ni a oa... ur gompagnonez e oamp, komplet, compagnie, c'hwec'h-ugent, c'hwec'h-ugent

[nim wa ə gɔ̃mpa’ɲɔ̃nəz wɑ̃m ’kɔ̃mplət kɔ̃mpɑ’ni: hwɛh’y:gən hwɛh’y:gən]

nous étions... une compagnie, complète, compagnie, cent-vingts, cent-vingts

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)