Temoù
War an amzer o tremen
-
🔗 a-hed ur vuhez o teballiñ anezhañ
[he:d ə 'vye de'bɑli 'neɑ̃]
très longtemps en train de le déballer
Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.
Dastumer : Tangi
-
🔗 ne oa ket dec'h
[wa kə deh]
ce n'était pas hier [ça ne date pas d'hier]
Gant : Michel ar Bihan, ganet e Bear e Bear, o chom e Plouilio, tud bet ganet e Bear / Bear.
Dastumer : Tangi
-
🔗 arru on war ar beskelloù
[ɑj ɔ̃ war be'skelo]
je suis arrivé sur le sillon oblique [vers la fin, de l'année scolaire]
Gant : Dominik Baodour, ganet e 1965 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Pleuzal.
Kalz gerioù a vez distroet er familh (argot familial ?)Dastumer : Tangi
-
🔗 mont da gousket gant ar yer
[mɔ̃n tə 'guskəd gɑ̃n ji:r]
aller se coucher avec les poules [de bonne heure]
Gant : Dominik Baodour, ganet e 1965 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Pleuzal.
Kalz gerioù a vez distroet er familh (argot familial ?)Dastumer : Tangi
-
🔗 fin eo ar pardon
[fin ɛ 'pɑrdɔ̃n]
le pardon est fini [la fête est finie]
Gant : Dominik Baodour, ganet e 1965 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Pleuzal.
Kalz gerioù a vez distroet er familh (argot familial ?)Dastumer : Tangi
-
🔗 paour-kaezh den, n'out ket arri er gêr !
[pokɛz’de:n nut kəd ɑj ge̞:r]
pauvre homme, tu n'es pas arrivé à la maison [tu es loin d'avoir fini] !
Gant : Frañswa ar Bihan, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear /.
Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 eñ a oa deus oad an ebestel
[hẽ̞: wa dəz nwɑ:d ne’bestəl]
il était de l'âge des apôtres [quelque chose ou quelqu'un de très ancien]
Gant : Roje Dollo, ganet e 1932 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2019, tud bet ganet e Bear / Bear.
Selaou a ra an abadennoù brezhonek er radio.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 eñ zo deus amzer an ebestel
[hẽ: zo dəz 'nɑ̃mzər ne'bestəl]
il est du temps des apôtres
Gant : Roje Dollo, ganet e 1932 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2019, tud bet ganet e Bear / Bear.
Selaou a ra an abadennoù brezhonek er radio.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 ur siekl zo 'teus ket gwelet anezhañ
[ə 'siɛk so tøs kə gwɛ:l neɑ̃]
ça fait un siècle que tu ne l'as pas vu
Gant : Roje Dollo, ganet e 1932 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2019, tud bet ganet e Bear / Bear.
Selaou a ra an abadennoù brezhonek er radio.Dastumer : Tangi
-
🔗 'dez ket amzer, koulskoude e kemero amzer da vervel
[de kəd 'ɑ̃mzər kus'ku:de ge'me:ro 'ɑ̃mzər də 'verwəl]
elle n'a pas le temps, et pourtant elle prendra le temps de mourir
Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.
Dastumer : Tangi
-
🔗 Herve zo arru war beskelloù.
Hervé zo ay war béskélo.
[ɛʁve zo aj waʁ beskelo]
Hervé est arrivé dans les recoins du champ. [il touche à la fin : il est proche de la retraite]
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien
-
🔗 Arru omp war beskelloù.
Ayon-m war béskélo.
[ajõm waʁ beskelo]
On arrive sur la fin. [la fin de la saison des potirons]
Gant : paotr, ganet e 1951 e Pabu, o chom e Bear, tud bet ganet e Runan / Sant Laorañs.
O chom en Bear abaoe 'neus 4 bloaz.Dastumer : Julien
-
🔗 Treiñ ar c'hi dre e lost.
Trèy hi dré i lost.
[tʁɛj hi dʁe i lost]
Perdre son temps.
Petit florigène des expressions populaires bretonnes Coop Breizh Martial Ménard page 31 : "[…] peigner la girafe […] treiñ ar c'hi dre e lost""
Gant : Ifig ar Bihan, ganet e 1915 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2012, tud bet ganet e Bear /.
Dastumer : Julien
-
🔗 Treiñ ar c'hi dre e lost.
Trèy hi dré i lost.
[tʁɛj hi dʁe i lost]
Perdre son temps.
Petit florigène des expressions populaires bretonnes Coop Breizh Martial Ménard page 31 : "[…] peigner la girafe […] treiñ ar c'hi dre e lost""
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien
-
🔗 Treiñ ar c'hi diwar-bouez e lost.
Trèy hi diwar bwéz i lost.
[tʁɛj hi diwaʁ bwe:z i lost]
Perdre son temps.
Du coq à l’âne Le chasse-Marée / ArMen Daniel Giraudon (P.194) : "En breton, tirer le chien par la queue, treiñ ar c’hi bouez e lost, signifie "glandouiller", perdre son temps."
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien
-
🔗 Kemer da amzer, n'emañ ket an traoù o vont gant an dour.
Kémèr te an-mzeur man keu trèw von-n gan-n dour.
['kemɛʁ də 'ãmzəʁ mã kø ntʁɛw võn gãn 'du:ʁ]
Prends ton temps, il n'y a pas le feu.
Petit florigène des expressions populaires bretonnes Coop Breizh Martial Ménard page 76 : "n’emañ ket an traoù o vont gant an dour les choses ne vont pas avec l’eau Comprendre : l’eau, la rivière n’emporte pas les choses. C’est ce qu’on dit à quelqu’un po
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien
-
🔗 Abaoe zo arri tremenet ur bannac'h mat a dour barzh ar rinier.
Bwé zo ay tréméneut banc’h mat dour bar rigneur.
[bwe zo aj tʁemenət bãx mat duʁ baʁ ʁiɲəʁ]
Depuis de l'eau a coulé sous les ponts.
Gant : Daniel ar Bihan, ganet e 1950 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Bear.
Bet neus labouret 'ba Penn-ar-Bed, ha desket traoù klevet enoDastumer : Julien
-
🔗 Achu eo ar pardon.
Achu è pardon-n.
[aʃy ɛ paʁdõn]
La fête est finie.
Martial Ménard : Echu ar pardon ! (la fête est finie !)
Gant : Ifig ar Bihan, ganet e 1915 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2012, tud bet ganet e Bear /.
Dastumer : Julien
-
🔗 A-benn neuze 'vo laket ar yer da bisat : imposupl.
Bèn noehé vo lak yir di biseut : imposup.
[bɛn nœhe vo lak jiʁ di bisət] [inposyp]
Quand les poules auront des dents.
Gant : Eliane Pichouron, ganet e 1929 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Bear.
Dastumer : Julien
-
🔗 Arru omp tost, tost d'ar gêr.
Ayon-m tost : tost de gèr.
[ajõm tost tost də gɛʁ]
On y est presque.
Gant : Daniel ar Bihan, ganet e 1950 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Bear.
Bet neus labouret 'ba Penn-ar-Bed, ha desket traoù klevet enoDastumer : Julien
-
🔗 Ne vo ket ret dimp chom teir sizhun.
Vo keu rèt dim chom tèr zu-n.
[vo kø ʁɛt dim ʃom tɛʁ zyn]
On n'aura pas besoin de rester une éternité.
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien
-
👂 🔗 achu eo ar pardon hañ !
['ɑʃy ɛ 'pɑʁdɔ̃n ɑ̃]
la fête est finie hein [pour changer de discussion et ne pas dévoiler le secret] !
Gant : Jañ-Pier ar C'hamm, ganet e 1948 e Bear, o chom e Sant Laorañs, tud bet ganet e Bear / Bear.
Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 « fin eo ar bateroù » ya, pa vije fin tout eu... achu ar stal kwa
[fin e̞ ba’te:ʁo ja pe viʒe fi:n tud ə ’ɑʃy stɑ:l kwa]
« la messe est dite » oui, quand tout était euh... fini l'activité quoi
Gant : Roje Dollo, ganet e 1932 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2019, tud bet ganet e Bear / Bear.
Selaou a ra an abadennoù brezhonek er radio.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 hañ ? ni... ni... ni a veze « Fañch d'abardaez », e-kichen du-mañ Prosper Gwilhou a lâre dimp « ale ! arri eo poent mont à la soupe ! » pa vije... pa vije an eost e vije diwezhat, ne vije ket debret koan a-wechoù ac'hann da nav eur, « ha c'hwi eo Fañch d'abardaez ? » « ah ya ! ret eo unan bennak emezon-me, ret d'unan bennak bezañ Fañch d'abardaez ha lanterne rouge ! »
[ɑ̃ mym mym mym viʃe vɛ̃ʃ dava’dɑ:ʁe ’kiʃɛn ’dymɑ̃ ’pɾɔspɛɾ ’gwiju a ’lɑ:ʁe dim a:le ɑj e̞ pwɛn mɔ̃n a la sup piʃe piʃe nɛst viʃe di’we:at vi’ʃekə ’de̞:bə kwɑ̃:n ’we:ʒo hɑ̃n də ’nɑvəɾ a hwi e̞ vɛ̃ʃ dava’dɑ:ʁe a ja ʁɛd e̞ yn mə’nɑ:g ’be:ɑ̃ mɔ̃mɛ ʁɛd dyn bə’nɑ:g ’be:ɑ̃ vɛ̃ʃ dava’dɑ:ʁe a lɑ̃’tɛʁn ʁuʃ]
hein ? nous... nous... nous étions « François de la fin d'après-midi », à côté de chez moi Prosper Guillou nous disait « allez ! il est temps d'aller à la soupe ! » quand c'était... quand c'était la récolte on était tard, on ne mangeait pas le dîner avant neuf heures parfois, « c'est vous François de la fin d'après-midi ? » « ah oui ! il en faut un dis-je, il faut quelqu'un pour être François de la fin d'après-midi et lanterne rouge ! »
Gant : Michel Talgen, ganet e 1951 e Plûned, o chom e Bear, tud bet ganet e Plûned.
Brezhoneg brav ha distaget evel tud kozh-kozh, distummañ a ra geriennoù avat.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 ni a vije « Fañch d'abardaez »
[mym viʃe vɛ̃ʃ ˌdava’dɑ:ʁe]
nous étions « François de la fin d'après-midi » [gens qui sortent le soir]
Gant : Michel Talgen, ganet e 1951 e Plûned, o chom e Bear, tud bet ganet e Plûned.
Brezhoneg brav ha distaget evel tud kozh-kozh, distummañ a ra geriennoù avat.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 ken e stoke en plafond, kazi n'eus ket moaien... ha bezañ a oa un eskabo, ha 'ba ar baignoire n'onn ket penaos... hag e oa bet a-hed ur vuhez oc'h ober Daniel ! ha 'na graet ha 'na sachet, 'na cheñchet an ampoulenn, ha 'ma lâret da Daniel, met a-hed ur vuhez e oa bet o cheñch an ampoule ! ha goude 'h eo pa 'meus lesivet salle de bain, 'ma gwelet, hopala ! hemañ a oa o vont da gouezhañ ur wech bennaket ! 'oa ket hanter-laket en e blas !
[ken ˈstɔke̞ ˈnplɑfɔ̃n - ˈkɑhe nøs kə ˈmo̞jən - a ˈbeːɑ̃ wa ne̞sˈkɑːbo - a bah ... nɔ̃ kə pəˈno̞s - a wa be ˌhedəˈvyːe ˈho̞ːbəʁ daˈɲɛl - a na gwe̞t a na ˈʒɛʃət na ˈʃɛ̃ʃə nɑ̃ˈpuːlən - a ma lɑːt tə də daˈɲɛl - mɛ ˌhedəˈvyːe wa be ˈʃɛ̃ʃ nɑ̃mˈpul - a ˈguːde he̞ pa møz leˈsiːvət ... - ma gwe̞l hɔpəˈla - ˈhemɑ̃ zo fɔ̃n tə ˈgweːɑ̃ weʒ bəˈnɑkət - wa kə ˌhɑ̃ntəʁ ˈlɑkə - ni ˈblɑs]
tellement qu'il touchait le plafond, il n'y a presque pas moyen... et il y avait un escabeau, et dans la baignoire je ne sais comment... et Daniel avait été une éternité à faire ça ! et il avait fait et il avait tiré, il avait changé l'ampoule, et j'avais dit à Daniel, mais il avait été une éternité à changer l'ampoule ! et c'est après quand j'ai lessivé la salle de bain, hop là ! celui-ci allait tomber un jour ou l'autre ! il n'était même pas à moitié fixé [plafonnier]
Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.
Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 hoñ 'oa ket aezet da lakat anezhi da debriñ hañ ! a-hed ur vuhez e vijen o lakat anezhi da debriñ, ha goude, pa vijec'h deus taol ho-taou, eu... unan eu... a debre le blanc d'oeuf, heureusement c'hoazh, unan a debre le blanc, te 'h eo a debre le blanc, ha neuze Annaig a debre le jaune, parce que te 'debres ket le jaune
[hɔ̃ wa kəd ˈe̞ːzɛd də ˈlɑkə nɛj də ˈdiːbĩ ɑ̃ - ˌheˑd ə ˈvyːe ˈviʃe̞n ˈlɑkə nɛj də ˈdiːbĩ - a ˈguːde pa ˈviʃɛχ dəs ˈtoːl - oˌto̞w ˈɑhe̞ - ə ˈyːnən ə ˈde̞ːbe̞ ... hwɑs - yn ˈde̞ːbe̞ ... - te he̞ ˈde̞ːbe̞ ... - a ˈnœe anaˈig ˈde̞ːbe̞ ... - ... te de̞ˈbe̞s kə ...]
elle n'était pas facile à faire manger hein ! je mettais un temps interminable à la faire manger, et après, quand vous étiez à table tous les deux, euh... un euh... mangeait le blanc d'oeuf, heureusement encore, un mangeait le blanc, c'est toi qui mangeait le blanc, et alors Annaig mangeait le jaune, parce que toi tu ne mangeais pas le jaune
Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.
Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 n'eo ket abaoe dec'h hein !
[ˌne̞ kə bwe ˈdex ɛ̃]
ça ne date pas d'hier hein !
Gant : Frañswa Aofred, ganet e 1930 e Louergad, o chom e Louergad, marvet e 2024, tud bet ganet e Treglañviz / Louergad.
Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 geo, marteze 'meus klevet komz xxx ( ?) met... abaoe zo tremenet mat a dour dindan ar pont
[ˈge̞ - maˈtehe møs ˌklɛwɛ ˈkɔ̃mz ? mɛ - ˌbwe zo tɣeˈmeːnɛ ˌmɑˑd ˈduːꝛ diˌnɑ̃ˑn ˈpɔ̃n]
si, peut-être que j'ai entendu parler xxx ( ?) mais... depuis il y a eu beaucoup d'eau à passer sous le pont
Frazenn dastumet e-maez Bro-Vear
Gant : If Kariou, ganet e 1930 e Peurid, o chom e Peurid, marvet e 2025, tud bet ganet e Kervorc'h / Tredarzeg.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 nann, graet 'neus meur a barr-avel abaoe
[ˈnɑ̃n - ˌgwɛd nøz ˈmœˑꝛ baˈꝛɑwəl ˌbwe]
non, il a fait plus d'un coup de vent depuis [que je suis née]
Frazenn dastumet e-maez Bro-Vear
Gant : Simona Gwezou, ganet e 1930 e Tonkedeg, o chom e Tonkedeg, tud bet ganet e Ploubêr / Tonkedeg.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 n'emañ ket eu... aze abaoe dec'h sur a-walc'h
[ˌmɑ̃ kəd ə - ˌɑhe bwe ˈdex zyꝛ əˈwɑx]
elle n'est pas euh... depuis hier sans doute [pierre sculptée]
Frazenn dastumet e-maez Bro-Vear
Gant : Noel Duval, ganet e 1931 e Kemperven, o chom e Kemperven, tud bet ganet e Ploueg / Kawan.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 geo, bet on eno o tornañ emichañs gwechall ! met « abaoe zo un amzer all », Louizig... Toullallann
[ˌge̞ - ˌbed ɔ̃ ˈeˑno ˈtɔꝛnɑ̃ miˌʃɑ̃ˑz gweˌʒɑl - mɛ ˌbweˑ zo ˌɑ̃mzəꝛ ˈɑl - ˈlwiˑzic - tul ˈlɑ̃n]
si, bien sûr que j'ai été là-bas battre le blé autrefois ! mais « depuis c'est une autre époque », Louisette... Toullalan
Frazenn dastumet e-maez Bro-Vear
Gant : Janin an Herveig, ganet e 1932 e Ploueg, o chom e Ploueg, marvet e 2024, tud bet ganet e Ploueg / Runan.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 troc'hañ an deiz a ra hañ ! pa... pa rez un dra bennak !
[...]
ça passe le temps [litt. ça coupe le jour ; le bricolage] ! quand... quand tu fais quelque chose !
Frazenn dastumet e-maez Bro-Vear
Gant : Paol ar Yelleg, ganet e 1939 e Lezardrev, o chom e Lezardrev, tud bet ganet e Lezardrev / Planiel.Dastumer : Tangi