Temoù
War ar c'horf
-
🔗 tapet ur razh en Paris
['tɑpə rɑh 'npɑ:ris]
attraper un rat à Paris [se faire une ecchymose au bout du doigt]
Gant : Selina Jagin, ganet e 1920 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2015.
Dastumer : Tangi
-
🔗 ar re-se eo bet chutet o zezh gant ul leue
[’reze ɛ be ’ʃytəd o ze:z gɑ̃n ’lue]
celles-là ont eu les tétons sucés par un veau [femmes aux seins tombant sur la plage]
Gant : Dominik Baodour, ganet e 1965 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Pleuzal.
Kalz gerioù a vez distroet er familh (argot familial ?)Dastumer : Tangi
-
🔗 eñ 'neus ur revr kaouenn, hennezh zo kat da gac'hat 'ba ar voutailh
[hẽ: nøz rɛ:r 'kowən hẽ:s zo kɑt tə 'gɑhad bar 'vutaʎ]
il a un cul de chouette, il est capable de chier dans une bouteille [personne ayant un petit cul]
Gant : Dominik Baodour, ganet e 1965 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Pleuzal.
Kalz gerioù a vez distroet er familh (argot familial ?)Dastumer : Tangi
-
🔗 liv pisañ-wele zo warnañ
[liw ˌpisɑ̃'we:le zo warnɑ̃]
il a la couleur de celui qui a pissé au lit [il a mauvaise mine]
Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.
Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 lâret e vez n'on ket na kamm na tort toutafet
['lɑ:rə ve 'nɔ̃kə na kɑ̃m na tɔrt tutafɛt]
on dit que je ne suis ni boiteuse ni bossue tout-à-fait [bien portante pour son âge]
Gant : Selina Jagin, ganet e 1920 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2015.
Dastumer : Tangi
-
🔗 arru eo tost ma fri deus an douar
[ɑj ɛ tɔst mə vri: døz 'duar]
mon nez est proche du sol [dit par les anciens]
Gant : Dominik Baodour, ganet e 1965 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Pleuzal.
Kalz gerioù a vez distroet er familh (argot familial ?)Dastumer : Tangi
-
🔗 eñ 'neus plom 'ba foñs e vragoù
[hẽ: nøs plo̞m ba vɔ̃:s i ’vrɑ:go]
il a du plomb dans le fond de son pantalon [quelqu'un de lourd à soulever]
Gant : Dominik Baodour, ganet e 1965 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Pleuzal.
Kalz gerioù a vez distroet er familh (argot familial ?)Dastumer : Tangi
-
🔗 eñ n'ey ket gant an avel
[hẽ: nɛj kəd gɑ̃n 'nɑwəl]
il ne partira pas avec le vent [quelqu'un de lourd]
Gant : Dominik Baodour, ganet e 1965 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Pleuzal.
Kalz gerioù a vez distroet er familh (argot familial ?)Dastumer : Tangi
-
🔗 eñ 'neus ket penn da chutal skorn
[ẽ: nøs kə pɛn də 'ʃytəl skɔrn]
lui il n'a pas une tête à sucer de la glace [iron. envers personne qui apprécie l'alcool, poivrot à la tête rouge]
Gant : Dominik Baodour, ganet e 1965 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Pleuzal.
Kalz gerioù a vez distroet er familh (argot familial ?)Dastumer : Tangi
-
🔗 digourdi e vefont war ur plankenn ledan
[di’gurdi vɔ̃ɲ war ’plɑ̃ŋkən ’le:dən]
ils seront dégourdis sur une large planche [iron.]
Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.
Dastumer : Tangi
-
🔗 digourdi int war ur plankenn ledan !
[de’gurdi iɲ war ’plɑ̃ŋkən ’le:dən]
ils sont dégourdis sur une planche large [iron., dégourdis uniquement en apparence] !
Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.
Dastumer : Tangi
-
🔗 1. Digourdi int 2. Ya, war ur plankenn ledan !
[1. de’gurdi iɲ 2. ja war ’plɑ̃ŋkən ’le:dən]
1. Ils sont dégourdis. 2. Oui, sur une large planche [iron., dégourdis uniquement en apparence] !
Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.
Dastumer : Tangi
-
🔗 arru eo druz da vutunalenn
[ɑj ɛ dry: də ˌvyty'nɑ:lən]
tu as le visage barbouillé [ou le nez sale]
Gant : Dominik Baodour, ganet e 1965 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Pleuzal.
Kalz gerioù a vez distroet er familh (argot familial ?)Dastumer : Tangi
-
🔗 hennezh eo druz e vutunalenn
[hẽ:s ɛ dry: i ˌvyty'nɑ:lən]
il a le visage barbouillé [ou le nez sale]
Gant : Dominik Baodour, ganet e 1965 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Pleuzal.
Kalz gerioù a vez distroet er familh (argot familial ?)Dastumer : Tangi
-
🔗 eñ n'emañ ket e daou droad 'ba 'r memes botez
[hẽ: mɑ̃ kəd i dow dwɑt bar 'moməz 'botəs]
lui n'a pas les deux pieds dans la même chaussure [dégourdi]
Gant : Dominik Baodour, ganet e 1965 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Pleuzal.
Kalz gerioù a vez distroet er familh (argot familial ?)Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 c'hwezhañ e fri, sachal anezhañ d'ar solier kwa
['hweɑ̃ i vri: 'ʒɛʃə neɑ̃ də 'zoʎər ra kwa]
se moucher le nez, il le tire au grenier quoi (renifler)
Gant : Manuel Aofred, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2015.
Dastumer : Tangi
-
🔗 Hemañ zo treut evel ur vazh kloued.
Héman zo troet vel vaz gloet.
['hemã zo tʁœt vɛl vaz'glœt]
Il est maigre comme un clou.
Gant : Daniel ar Bihan, ganet e 1950 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Bear.
Bet neus labouret 'ba Penn-ar-Bed, ha desket traoù klevet enoDastumer : Julien
-
🔗 treut evel ur vazh kloued
troet vel vas kloet
[tʁœt vɛl vas'klœt]
maigre comme un clou
Gant : paotr, ganet e 1951 e Pabu, o chom e Bear, tud bet ganet e Runan / Sant Laorañs.
O chom en Bear abaoe 'neus 4 bloaz.Dastumer : Julien
-
🔗 treut evel gioc'h
troet vèl gioc'h
[tʁœt vɛl giox]
maigre comme une bécassine [très maigre]
Gant : Yves Pichouron, ganet e 1926, o chom e Bear.
Dastumer : Julien
-
🔗 treut evel ur gioc'h
troet vèl gioc'h
[tʁœt vɛl giox]
maigre comme une bécassine [très maigre]
TP : ne connait pas le sens de gioc'h
Gant : plac'h, o chom e Bear.
Dastumer : Julien
-
🔗 Hemañ zo treut evel ur gioc'h.
Hém zo troet vèl gioc'h.
[hem zo trœt vɛl giox]
Il est maigre comme une bécassine. [très maigre]
IT : ne connait pas le sens de gioc'h
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien
-
🔗 Daoulagad kazh
Dowlageut kaz
[dowlagət kaz]
de bon yeux
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien
-
🔗 Te teus daoulagad kazh.
Té teus dowlageut kaz.
[te tøs dowlagət kaz]
Tu as de bons yeux, des yeux de lynx.
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien
-
🔗 Hennezh zo kreñv evel marc'h.
Hins zo kré vèl marh. (kré entre le son "é" et "in")
[hɛ̃s zo kʁɛ̃ vɛl maʁx]
Il est fort comme un buffle.
Le langage figuré Emgleo Breizh Jules Gros page 47 : Yann ar Moñs, Doue d'e bardonno, a oa kreñv 'vel eur marh, Jean Le Mons, que Dieu ait son âme, était fort comme un cheval.
Gant : Eliane Pichouron, ganet e 1929 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Bear.
Dastumer : Julien
-
🔗 Mont a raje e revr 'barzh ur gokenn-u !
Mon-n a fè i rèr ba kokeu nu !
[mõn a fɛ i ʁɛʁ ba kokə ny]
Il est mince.
Gant : paotr
Dastumer : Julien
-
🔗 Hemañ zo skrilh.
Heman zo skri.
[hemã zo skʁi]
Celui-ci est frêle.
Gant : plac'h, o chom e Bear.
Dastumer : Julien
-
🔗 Hemañ zo skribiton.
Heman zo skri biteun.
[hemã zo skʁi bitən]
Celui-ci est frêle.
Gant : Rejin ar Bihan, ganet e Bear e Bear, o chom e Lannuon, tud bet ganet e Bear / Bear.
Dastumer : Julien
-
🔗 Bezañ lart evel ur c'hoz.
Béan lard vèl gow.
[beã laʁd vɛl gow]
Etre gras comme un moine.
Petit florigène des expressions populaires bretonnes Coop Breizh Martial Ménard page 95 : "bezañ lart evel ur goz être gras comme une taupe […] être gras comme une caille, comme un moine"
Gant : Ifig ar Bihan, ganet e 1915 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2012, tud bet ganet e Bear /.
Dastumer : Julien
-
🔗 Bezañ ront evel ur votenn.
Béan ron-n wèl voto-n.
[beã ʁõn wɛl voton]
être gros comme une barrique.
Gant : Ifig ar Bihan, ganet e 1915 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2012, tud bet ganet e Bear /.
Dastumer : Julien
-
🔗 Bezañ ront evel ur varrikenn.
Béan ron-n wèl varityeun.
[beã ʁõn wɛl vaʁitjən]
être gros comme une barrique.
Gant : Ifig ar Bihan, ganet e 1915 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2012, tud bet ganet e Bear /.
Dastumer : Julien
-
🔗 Ront evel penton.
Ron-n vèl pènton-n.
[ʁõn vɛl pɛntõn]
Rond comme une cuve. [Se dit d'une personne obèse : la partie bombée correspond au ventre de l'intéressé.]
Gant : plac'h, o chom e Bear.
Dastumer : Julien
-
🔗 Ront evel penton.
Ron-n vèl pènton-n.
[ʁõn vɛl pɛntõn]
Rond comme une cuve. [Se dit d'une personne obèse : la partie bombée correspond au ventre de l'intéressé.]
Gant : paotr, ganet e 1951 e Pabu, o chom e Bear, tud bet ganet e Runan / Sant Laorañs.
O chom en Bear abaoe 'neus 4 bloaz.Dastumer : Julien
-
🔗 Arru eo ruz e gribenn !
Ayè ru i glipeun !
[ajɛ ʁy i glipən]
Sa tête est rouge. [Se dit normalement d'une poule prête à pondre mais se dit aussi plaisamment de quelqu'un dont la tête est rouge.]
Gant : paotr, ganet e 1951 e Pabu, o chom e Bear, tud bet ganet e Runan / Sant Laorañs.
O chom en Bear abaoe 'neus 4 bloaz.Dastumer : Julien
-
🔗 Neus ket e daou droad 'barzh e memes votez.
Neus keu i dowdwat ba i mon-meus voteus.
[nøs kø i dowdwat ba i mõmøs votəs]
Il n'a pas les deux pieds dans le même sabot.
Petit florigène des expressions populaires bretonnes Coop Breizh Martial Ménard page 107 : "n'emañ ket e zaou droad gantañ er memes sac'h il n'a pas les deux pieds dans le même sac […] qui n'a pas les deux pieds dans le même sabot."
Gant : Ifig ar Bihan, ganet e 1915 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2012, tud bet ganet e Bear /.
Dastumer : Julien
-
🔗 Neus e daou droad 'barzh ar memes botez. Hemañ n'a ket ar primañ.
Neus i dowdoat ba i mon-meus voteus. Hém na keu pruman.
[nøs i dowdwat ba i mõmøs votəs] [hem na kø pʁumã]
Il est lent. Il ne va pas vite.
Gant : Ifig ar Bihan, ganet e 1915 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2012, tud bet ganet e Bear /.
Dastumer : Julien
-
🔗 Hemañ zo evel kochon sant Pêr n'eo ket heñvel deus den ebet.
Héman zo vèl kochon-n zan-n Pèr nè keud anveul deus dén bét.
['hemã zo vɛl 'koʃõn zãn 'pɛʁ nɛ kø 'hãvəl døs 'den bet]
Il ne ressemble a personne, il est unique.
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien
-
🔗 Ur c'hi plom, lec'h e gouezh e chom !
Hi plom, lèc’h gwé chom !
[Hi plo̞m lɛx gwe ʃom]
Le gros chien ou il tombe il reste ! [phrase utilisée pour se moquer des personnes obèses]
ne l’utilise pas dans le sens avancé par Daniel Giraudon : Du coq à l’âne Le chasse-Marée / ArMen Daniel Giraudon (P.194) : Celui qui ne sait pas nager, nage comme un chien de plomb : ur c’hi plom / Lec’h a gouezh e chom, un chien de plomb, où il tombe, i
Gant : paotr, ganet e 1951 e Pabu, o chom e Bear, tud bet ganet e Runan / Sant Laorañs.
O chom en Bear abaoe 'neus 4 bloaz.Dastumer : Julien
-
🔗 Pa vez re bonner pa gouez ne vez ket kat da adsevel : ur c'hi plom, lec'h e gouezh e chom !
Pa vé ré bon-neur pa goué vé keu kat de hatzéveul : hi plom lèc’h gwé chom !
[pa ve ʁe ’bõnəʁ pa gwe ve kø kat də hat’ze:vəl hi plo̞m lɛx gwe ʃom]
Quand quelqu'un d'obèse tombe, il n'est pas capable de se relever : chien de plomb, ou il tombe il reste !
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien
-
🔗 Ur c'hi plom 'h a d'ar foñs.
Hi plom va de vons.
[hi plo̞m ha də võs]
Le chien en plomb coule.
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien
-
🔗 Neuial evel ur c'hi plom : plouf ! 'barzh an dour !
Noeyoel vèl hi plom : plouf ! ba-n dour !
['nœjœl vɛl hi plo̞m] [pluf ban du:ʁ]
Nager comme une enclume : plouf ! Dans l'eau !
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien
-
👂 🔗 kloued, ur vazh kloued
[klœt vɑs’klœt]
barrière, un barreau de barrière [maigre comme un]
Gant : Klaod Gwilhou, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2020.
Dastumer : Tangi
-
🔗 kreñv evel ur marc'h
[kʁẽ̞: wɛl mɑʁx]
fort comme un cheval
Gant : Dominik Baodour, ganet e 1965 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Pleuzal.
Kalz gerioù a vez distroet er familh (argot familial ?)Dastumer : Tangi
-
🔗 hennezh zo evel saout Kernaou, hennezh zo kat da gac'hat 'ba ur voutailh
[hẽ̞:s so wɛl zo̞wt ke̞ʁ'no̞w hẽ̞:s so kat tə 'gɑ:həd bah 'vutaʎ]
celui-là est comme les vaches de Kernaou [maigre], celui-là est capable de chier dans une bouteille
Gant : Dominik Baodour, ganet e 1965 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Pleuzal.
Kalz gerioù a vez distroet er familh (argot familial ?)Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 gwechall e vije reoù hag a sache aze memes tra evel... « arri eo treid al leue » emezañ
[gwe'ʒɑl viʒe ɹew a 'ʒɛʃe 'ɑ:he mɔ̃s'tɹa wɛl ɑj e̞ tɾɛjd 'lu:e meɑ̃]
autrefois il y en avait certains qui reniflaient là pareil que... « voilà les pieds du veau » qu'il disait
Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.
Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 e sachent ar mic'hi gante comme on dit hag e vije lâret « sachañ an Olier d'ar solier diwar-bouez e golier »
[’ʒɛʃɛɲ ’mi:hi gɑ̃tɛ kɔm ɔ̃ di a viʒe ’lɑ:ʁ ’ʒɛʃɑ̃ no’li:əɹ də ’zo:ʎəɹ diwaʁ bwe:z i ’gojəɹ]
ils reniflaient leur morve comme on dit et on disait « tirer Olivier au grenier par le collier »
Gant : Roje Dollo, ganet e 1932 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2019, tud bet ganet e Bear / Bear.
Selaou a ra an abadennoù brezhonek er radio.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 met am... amañ a gavan-me memestra, n'on ket anavezapl ! daon, gros on washoc'h evit ur penton !
[mɛ ˌɑ̃ - ˌɑ̃mɑ̃ ˌgɑˑvɑ̃ ˌme mo̞sˌtɾɑˑ - ˌnɔ̃ kəd ɑ̃ˈveˑap - dɑ̃w ˈgɹoːz ɔ̃ ˈwɑsɔx wid ə ˈpwɛntɔ̃n]
mais ic... je trouve quand même, que je ne suis pas reconnaissable ! dame, je suis grosse, pire qu'une cuve !
Frazenn dastumet e-maez Bro-Vear
Gant : Ana Kozhig, ganet e 1929 e Peurid, o chom e Bear, tud bet ganet e Mantallod / Langoad.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 me a debr deus ar beure, kar pa vez debret re d'e goan, aze e wellaan evel moc'h
[ˌme ˈdɛb dez ˈbœːɹe - kaɹ pa ve ˈdɛːbəd ˈɹe di ˈgwɑ̃ːn - ˌɑhe̞ ˈwɛlɑ̃ we̞l ˈmox]
moi je mange le matin, car quand on en mange au dîner [châtaignes], là je grossis comme des cochons
Frazenn dastumet e-maez Bro-Vear
Gant : Solañj Beuvan, ganet e 1949 e Lanvezeeg, o chom e Kawan, tud bet ganet e Rospez / Prad.Dastumer : Tangi
-
🔗 hennezh zo hañval deus kochon Fañch ar Gwern
[hẽ:s so ’hɑ̃:vəl døz ’hoʃɔ̃n fɑ̃ʃ ə wɛrn]
celui-là ressemble au cochon de Fañch ar Gwern [il ne ressemble à personne]
Gant : Dominik Baodour, ganet e 1965 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Pleuzal.
Kalz gerioù a vez distroet er familh (argot familial ?)Dastumer : Tangi
-
🔗 kreñv evel marc'h
kré vèl marc'h
[kʁe vɛl maʁx]
fort comme un cheval [très fort]
Le langage figuré Emgleo Breizh Jules Gros page 47 : "[…] kreñv 'vel eur marh, […] fort comme un cheval."
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien
-
🔗 seder
zédeur
[zedəʁ]
bien portant, habile, dégourdi, éveillé
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien
-
🔗 Hemañ zo seder.
Héman zo zédeur.
[hemã zo zedəʁ]
Il a du tonus.
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien
-
🔗 Ruz eo e benn evel ur bolez prest da deviñ.
Ru è i bèn vèl boleus prést de dèwi.
[ʁy ɛ i bɛn vɛl boləs pʁest də dɛwi]
sa tête est rouge comme une poulette prête à couver. [il est rouge écarlate, de quelqu'un qui rougit notamment]
Le langage figuré Emgleo Breizh Jules Gros page 47 : Honnez a ao ruz he fenn 'vel eur bolez prest da zovi, elle avait la tête rouge comme une poulette prête à pondre.
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien
-
🔗 Ruz evel kribenn ar c'hog.
Ru vèl kripeun hok.
[ʁy vɛl kʁipən hok]
Rouge comme la crête du coq. [très rouge]
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien
-
🔗 Lart evel ur goz.
Lard vèl go.
[laʁd vɛl go]
Gras comme une taupe.
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien
-
🔗 Lart evel ur porc'hell.
Lard vèl porheul.
[laʁd vɛl poʁhəl]
Gras comme un cochon.
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien
-
🔗 Lart evel ur wiz.
Lard vèl wiz.
[laʁd vɛl wiz]
Grasse comme une truie.
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien