Brezhoneg Bro-Vear

Brezhoneg > Galleg

ken

Stummioù : gen ; ken ;

Gwelet an tem Ken

aussi

Hini ebet ne oa ken vil ha e oa hennezh. Kar hennezh... Ne oan ket sur diwiñ, hañ.

Hini bét oa kén vil a oa heñs. Ka heñs... Oan ke zur diwiñ añ.

Aucun n'avait été aussi abîmé que celui-là. Car celui-là... Je n'étais pas sûre de moi.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Nann, n'eo ket ken tev se amañ. Met se ne cheñch ket kalz.

Nann, n’è ke kén tèw zé amañ. Mè zé cheñch ke kals.

Non, il n'est pas aussi épais ici. Mais ça, ça ne change pas grand chose.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ma 'mije bet gouvezet e oas o vont d'ober ur machin ken mat se din herie 'mije lavaret da X ha Y... Met penaos 'teus lavaret din bremañ-souden deus X ?

[ma mije be gu’veət was võn tɔːʁ ’maʃin ken ’mat se dĩ ’heje mije ’lɑːt tə X a Y... me̞ pənos tøs ’lɑːt tĩ bə’zõm døz Y]

Si j'avais su que tu allais me faire quelque chose d'aussi bon aujourd'hui, j'aurai dit à X et Y... Mais que m'as-tu dit tout à l'heure à propos de Y ?

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ya kar ma vije bet alkol e-barzh ne vijent ket bet ken mat.

Ya ka ma vijé béd alkol bars vijènt ke bé kén mat.

Oui car s'il y avait eu de l'alcool dedans, ils n'auraient pas été aussi bons.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ar re-se a oa remorkoù ar memes tra evel e vez bremañ ivez, met ne oant ket ken bras.

Ré-hé oa reumorkcho mostra vèl vé brémañ ie, mè oant ke kén bras.

C'était des remorques comme il y en a aujourd'hui aussi, mais elles n'étaient pas aussi grandes.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

D'ar c'houlz-se e oa ar memes tra ivez ma kerez, met ne oant ket ken bras.

De houls-sé oa mostra ie ma kées, mè oant ke kén bras.

À cette époque, c'était pareil aussi, si tu veux, mais elles n'étaient pas aussi grandes.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Nann nann, ha ne oa ket hini ebet moarvat, e-barzh plañ da vezañ bet diforc'het ivez, met... ken fonnus all hañ...

Nann, nann, a oa ke hini bét, mahat, bah plañ de véañ bé divorhed ie, mè... kén vonnuz all añ...

Non, non, et il n'y en avait aucune, probablement, susceptible d'avorter, mais... Aussi vite hein...

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

'Na lavaret din, me eo gwelloc'h din emezañ gwelet ac'hanout o vont da Lannuon, evit mont, evit chom e-barzh ar gêr emezañ, an dro-mañ emezañ, kar n'out ket ken yaouank ken. Feiz nann avat emezon-me, n'on ket ken yaouank ken, sur gouez dit avat . Ha evel se... Ah, n'eo ket emezañ, trankiloc'h e vin emezañ o welet... Se a oa fasil hañ, ne oan ket ar memes oad ken na mann ebet, d'akouchiñ ha tout se, anfin...

Na lât tin, mé ’h è wèlloh tin méañ gwéled anout von te Lannuon, wit mont... wit chom bah gêr, méañ, ’n dro-mañ méañ, ka n’ou ke kén yowañk kén. Fé nann hat moñmé, n’on ke kén yowañk kén, zur gwéch tit hat. A vesé... A, n’è ket, méañ, trankiloh vin méañ wélet... Zé oa vasil añ, oan ke momes noat kén na mann bét, d’akouchiñ a tout sé, añfin...

Il m'avait dit : je préfère te voir aller [accoucher] à Lannion que de rester à la maison cette fois-ci, car tu n'es plus aussi jeune. Non, dis-je, je ne suis plus aussi jeune, comme tu dis. Et comme ça... Ah, c'est pas pour dire, dit-il, je serais plus tranquille. C'était évident, je n'avais plus le même âge, pour accoucher et tout...

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Div wech ar sizhun, apeupre e vije ribotet. A-blasoù e vije laosket pelloc'h, marteze e vije un tamm bihan muioc'h a amann, met... a-benn neuze ne vije ket ken mat ivez.

Diw wêch zun, apeuprè, vijé ribotet. Blaso vijé losket pèlloh, matéé vijé tamm bien muoh amann, mèt... Bènn neuhé vijé ke kén mat ie.

On barattait deux fois par semaine environ. Dans certaines fermes, ils le laissaient un peu plus longtemps, [comme ça] il y avait un peu plus de beurre, mais... pour alors il n'était plus aussi bon.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

zo ken gwazh all

[zo ken gwɑz'ɑl]

est tout aussi pire

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ken tomm all

[ken tɔm ɑl]

tout aussi chaud

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

e oa ken gwazh all

[wa ken gwɑ'zɑl]

était aussi pire

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ken gwazh all

[ken gwɑz al]

aussi pire

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ken diaes all

[ken 'diɛz al]

tout aussi difficile

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ken nebeud all

[ken 'nœbəd al]

tout aussi peu

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ken aezet all

[ken 'ɛ:zəd al]

tout aussi facilement

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ken mat ha me

[ken mɑ:t a me]

[parle breton] aussi bien que moi

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ar pothouarn a oa ken du all

[pu'tu:əʁn viʒe ken dy ɑl]

la marmite était tout aussi noire

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

si [adverbe de quantité]

En-dro eizh eur a sav apeupre met se n'eo ket ken diwezhat se c'hoazh. (T : N'eo ket nann nann nann.) Pa vezer en retred hañ, normalamant !

[dʁo ˈe̞zəʁ zɑv apəˈpʁɛ mɛ ze ˈnɛ kə ken diwɛː se hwɑs – pe vɛːʁ ˈʁətʁɛt ɑ̃ normaˈlɑ̃mɑ̃n]

Je me lève autour de huit heures mais ça n'est pas encore si tard que ça. (T : Oui ça n'est pas tard.) Quand on est en retraite hein, normalement !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

gant ken nebeud evel 'meus

[gɑ̃n ken 'nœ:bœd wɛl møs]

avec le peu que j'ai

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

à [jusqu'à]

Ya, ken ar wech all, gall a ri dont pa gari.

[ja ken wej’aːl] [’gal ə ʁi ’dõn pa ’gaːʁi]

Oui, à la prochaine fois, tu pourras venir quand tu voudras.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ken emberr.

[ken bɛʁ]

À ce soir.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ken an abardaez.

[ken nabaʁˈdeː]

À ce soir.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

jusqu'à ce que

Ha feiz, e oa chomet evel se quoi, e-barzh, ken ne oa ket kat ken, fin, ken ne oa ket kat ken...

A fé, oa chomet vesé quoi, bars, kén oa k' kat kén, fin, kén oa k' kat kén…

Elle y était restée jusqu'à ce qu'elle n'en soit plus capable.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Me emezañ zo o vont war e lerc'h emezañ, ken e vin sur e vo aet e-barzh an ti.

Mé méañ zo von war i lèrh méañ, kén vin zur vo èt ba’n ti.

Moi, dit-il, je vais le suivre jusqu'à ce que je serai sûr qu'il sera rentré dans sa maison.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ha war hennezh e vije laket ma kerez, war-benn, neuze e vije kemeret ar machin neuze ha neuze e vije laket war... c'hoari an dro un tamm partout ha sachet deus al lec'h, al lec'h 'h ae re bell e-barzh ar bordoù, e oa traoù da... ken e vije arru labezet partout war-benn quoi.

A war heñ vijé laket, ma kées, war-bènn, neuhé vijé koméret machin neuhé, ha neuhé vijé laket war... c’hoari ’n dro tamm partout, a jèchet deus lèh, lèh ’h ê ré bèll bah bordo, oa trèw de... kén vijé ai labéet partout war-bènn quoi.

Et on mettait [la pâte] dessus [sur la galetière], et on prenait le machin [le racloir], et on faisait le tour avec, on tirait d'un côté, du côté où elle [la pâte] allait trop loin vers le bord, jusqu'à ce qu'elle soit répartie partout.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

plus

Hola avat, petra zo kaoz, daon, ne vez ket X o konduiñ an trakteur ken.

Hola hat, pra zo kos, dañwn, vé ke X konduiñ ’n trakteur kén.

Hola, qu'est-ce qui se passe ? X ne conduit plus le tracteur.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

n'eus ket kement evned ken ivez, koazhañ a reont

[nøs kə 'kemən 'ewnə ken 'ije 'kwɑhɑ̃ rɛɲ ɑ̃]

il n'y a plus autant d'oiseaux aussi, ils diminuent

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

Me 'ma lavaret, 'meus soñj, da Maman, me 'ma lavaret da Maman, 'ma ket c'hoant da chom e-barzh ar skol ken.

Mé ma lât, meus choñch, de Maman, mé ma lât te Maman ma ke hoan te chom bah skol kén.

Je me souviens que j'avais dit à Maman que je ne voulais plus rester à l'école.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Ha feiz, e oa chomet evel se quoi, e-barzh, ken ne oa ket kat ken, fin, ken ne oa ket kat ken...

A fé, oa chomet vesé quoi, bars, kén oa k' kat kén, fin, kén oa k' kat kén…

Elle y était restée jusqu'à ce qu'elle n'en soit plus capable.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Evel se, e vamm feiz, ne vije ket o sikour ac'hanomp bepred koura, evel just, kar fidambie, honnezh a blije dezhi labourat, met ma Doue, ne oa ket kat ken kazi ivez.

Vesé, i vamm, fé, vijé két jikour añm bopet koura, vèl just, ka fidambié, hoñ blijé dèi labouret, mèt ma doué, oa k' kat kén karjé ie.

Comme ça en tout cas, sa mère ne nous aidait plus, bien sûr, car nom d'un chien, elle aimait bien travailler, mais mon Dieu elle n'en était presque plus capable.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ya, ha boutañ, boutañ o fenn, pa ne vez ket bern e-barzh ar foñs ken...

Ya, a boutañ o vènn, pé vé ke bèrn bah voñs kén.

Oui, et pousser leur tête, quand il n'y a plus beaucoup [de lait] dans le fond [du seau].

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

N'out ket yaouank ken, emezañ. Daon nann avat emezon-me, gouzout a oaran n'on ket gwall yaouank ken.

N’ou ke yowañk kén, méañ. Dañwn nann ha, moñmé, goûd oarañ n’on ke gwèll yowañk kén.

Tu n'es plus toute jeune, dit-il. Dame non, dis-je, je sais que je ne suis plus toute jeune.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ha neuze, a-benn ar fin, 'na komprenet, pa arete ar gazeg, moarvat 'h eo me a huche abalamour da... abalamour 'ma ket patatez ken. Ha neuze, a-benn ar fin 'na komprenet, ha neuze, ha neuze e selle quoi, moarvat 'ma ket patatez ken.

A neuzé , bènn fin, na komprénet, pé arété gazek, mahat ’h è mé huché bañw te... bañw ma ke patates kén. A neuhé, bènn fin, na komprénet, a neuzé, a neuzé sèllé quoi, mahat ma ke patates kén.

Et alors, à la fin, il avait compris. Quand la jument s'arrêtait, [c'était] sûrement [parce que] je criais pour... parce que je n'avais plus de pommes de terre. Et alors, à la fin, il avait compris, et il regardait, [car] je n'avait probablement plus de pommes de terre.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

N'ec'h a ket da vale war he dreid ken ?

[ˈna kə də ˈvɑːle waʁ i dʁɛjd ken]

Elle ne se balade plus à pied ?

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

(T : Oh ne ra ket ken.) Nann ne meus...ne welan ket anezhi ken oc'h ober hañ. (T : Nann, nann.)

[nɑ̃n møs wɛˈlɑ̃ kə nɛj ken oːʁ ɑ̃]

Non je n'ai...je ne la vois plus faire hein.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ne welan ket anezhi ken.

[wɛˈlɑ̃ kə nɛj ken]

Je ne la vois plus.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ne responta ket ken gwelet a rez, kollet neus he deod !

[ʁɛspɔ̃ˈta kə ken gwɛs ˈkolə nøs i ˈdɛɔt]

Elle ne répond plus tu vois, elle a perdu sa langue !

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Ne fiñvo ket ken.

[vĩˈwo kə ken]

Ça ne bougera plus, c'est du solide.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

tant que

ne gleje ket mervel ken e vez tremenet ar c'hafe

['gleʃe kəd 'merwəl ken ve tre'menə 'hɑfe]

elle ne devrait pas s'éteindre tant que le café n'est pas passé [cafetière]

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

tellement que

ken 'deva aretet debriñ o adverenn

[ken devɑ a’retəd ’di:bi o hɑ’vɛrn]

au point qu'ils avaient arrêté de manger leur goûter

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ken ne gredan ket ken goulenn keloù gant an dud

[ken 'gʁe:dɑ̃ kə ken gu:l 'kɛ:lo gɑ̃n dyt]

tellement que je n'ose plus demander de nouvelles aux gens

Ifig Raoul, 1933, Bear (dastumet gant Tangi)

Ken eo ruz e benn.

[ken ɛ ʁy i bɛn]

À tel point que sa tête est rouge.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)