Brezhoneg Bro-Vear

Galleg > Brezhoneg

devoir

dever

ober e dever evel eo sañset kwa eo ober e labour

['o̞:bəɹ i 'de:vəɹ wɛl e̞ 'sɑ̃sət kwa he̞ 'o̞:bəɹ i 'lɑ:buɹ]

faire son devoir comme il faut quoi c'est faire son travail

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ça c'était un devoir eviton-me, se a oa un dever

[witɔ̃me ze wa ’nde:vəɹ]

ça c'était un devoir pour moi, c'était un devoir

Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)

bezañ da

... zo d'arruout

[zo 'dɑjət]

... doit arriver

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

tad ar batronez a gav din zo d'arruet

[tɑ:d ə ba'trɔ̃:nəs gaf tĩn zo 'dajɛt]

je crois que le père de la patronne [compagne] doit arriver

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

... zo d'arruet herie

[zo 'dɑjə 'hɛje]

... doit arriver [venir] aujourd'hui

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

re oa da bartiañ

[re wa də bar'tiɑ̃]

ceux qui devaient partir

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

herie oa femme de ménage d'arruet da nav eur

[’hɛje wa fam də menaʒ ’dɑjɛt də ’na:vər]

aujourd'hui, la femme de ménage devait arriver à neuf heures

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

dam, a-hent-all e oan da vont ivez

[dɑ̃m 'hɛndal wɑ̃n də vɔ̃n 'ie]

mais sinon j'aurais dû y aller aussi

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

n'houlles ket lâret petra a oa da vezañ, goullet 'ma ganit pe paotr pe plac'h e vije

[nu’lɛskə lɑ:r pra wa də 've:ã - 'gulə ma gə’nit pe pot pe plah 'viʒe]

tu ne voulais pas dire ce que c'était, je t'avais demandé si c'était un gars ou une fille

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

aze e vije dit ledanaat da doull-karr

['ɑ:he viʃe dit ˌledɑ̃'ne:əd də dul'kɑʁ]

là tu devais élargir ton entrée de champ

??? prononciation curieuse

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

lieuse a vije dit cheñch penn dezhi, cheñch... lakat anezhi war an hent evel-se

[ljøz viʃe dit ʃɛ̃ʃ pɛn dɛj ʃɛ̃:ʒ ’lɑkə nɛj waʁ nɛn vi’se]

la lieuse tu devais la changer de direction, changer... la mettre sur la route comme ça

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

gleout

Ha eñ a gle en em viret c'hoazh pell a-walc'h. Eñ a gle en em viret c'hoazh

A eñ glé non viret c’hoas pèll walc’h. Eñ glé non viret c’hoas.

Et il doit se conserver assez longtemps encore.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Met 'ma soñjet : Ah hennezh a gle bezañ mat avat emezon-me. Met... Bezañ 'h eo.

Mé ma joñjet : a heñ glé béañ mat ha moñmé. Mèt... Béañ hè.

Mais j'avais pensé : Ah celui-ci doit être bon, dis-je. Mais... c'est le cas.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Anfin, n'eus ket mann ebet e-barzh, geus avat, dour, peogwir 'h a dour e-barzh, sur a-walc'h moarvat e gle bezañ e-barzh bepred met anfin, heu...

Añfin, n'eus ke mann bét bars, geus hat, dour, pegur 'h a dour bars, zur wah mahat glé béañ bars bopet mèd añfin, eu…

Enfin, il n'y a rien dedans, si, de l'eau, puisque l'eau rentre, il doit bien y en avoir dedans, mais enfin...

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

me n'on ket hag-eñ n'emañ ket ar rozell aze ivez, gleout a ra bezañ

[me nɔ̃ kə gẽ: mɑ̃ kə 'ro:zəl 'ɑhɛ ije kle ra 'beɑ̃]

moi je ne sais pas si le racloir à crêpes n'est pas là non plus, il doit l'être

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

eh ben aze e klejent bezañ laket un double

[e bɛ̃ ’ɑhɛ ’kleʃɛɲ ’beɑ̃ ’lɑkəd ɛ̃ dubl]

eh bien là ils auraient dû mettre un double

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ne glefes ket bezañ lâret

['glefɛs kə 'beɑ̃ 'lɑ:rət]

tu n'aurais pas dû dire

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ne glefes ket ober se

['glefɛs kəd 'o:bər ze]

tu ne devrais pas faire ça

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

... e kleen

['hleɛn]

... je devais

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

se zo bet arri gant reoù all, e glejent bezañ derc'het mat dezhi kwa

[ze zo bed ɑj gɑ̃n rew ɑl 'gleʃɛɲ be 'dɛrhɛd mɑt tɛj kwa]

ça c'est arrivé à d'autres, elles auraient dû bien la tenir quoi [jeune femme ivre disparue]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

se na gleje ket bezañ

[ze 'gleʃe kə 'beɑ̃]

ça ne devrait pas être [ce n'est pas normal]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ha ne oarez ket petra a oa ar saout ? oh, e klejen bezañ kerc'het un damm bennaket deoc'h

[a 'wɑ:rɛs kə prɑ wa zɔwt ɔ 'kleʃɛn be 'kɛrχɛd dɑ̃m mə'nɑkət tɑh]

et tu ne sais pas ce que c'était que [surveiller] les vaches, j'aurai dû aller vous chercher quelque chose

Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)

c'hwi a oa gleet deoc'h bet aze 'ba... 'ba... 'ba

[hwi wa 'gleɛd dɛh be:d 'ɑe ma ma ma]

vous auriez dû être là à... à... à...

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

gleout a ra bezañ unan dindan

[gle ra 'beɑ̃ yn di'nɑ̃:n]

il doit il y en avoir un en-dessous

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

gleout a rajemp bezañ gelvet le chef

[kle ə ’rɑʃɛm ’beɑ̃ ’gɛlwɛt lə ʃɛf]

nous aurions dû appeler le chef

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

gleout a rajemp bezañ bet lâret

[kle 'rɑʃɛm 'beɑ̃ be 'lɑ:rət]

nous aurions dû dire

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

gleout a ra bezañ fin aze bremañ

[gle rɑ 'beɑ̃ fin 'ɑhe 'bœmɑ̃]

ça doit être fini là maintenant

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

gleout a ra bezañ

[kle ə ra 'beɑ̃]

elle doit être...

Jañ-If Bihan, 1946, Lannuon (dastumet gant Tangi)

gleout a rajen en em diskuizhañ

[gle 'raʃɛn nɔ̃n dis'kwi:zɑ̃]

je devrais me reposer

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

he den ne gle ket labourat

[i de:n 'glea kə la'bu:rət]

son mari ne doit pas travailler

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

diwar nav a gav din a oa 'ba an ekip e klee bezañ c'hwec'h pe seizh deus Bear

[diwaʁ nɑw gɑf tĩ wa bah 'nekip 'gleɛ 'beɑ̃ hwɛh pe zɛjz dəz 'beaʁ]

sur neuf je crois qu'il y avait dans l'équipe il devait y en avoir six ou sept de Bear

Ifig Raoul, 1933, Bear (dastumet gant Tangi)

aze e gle bezañ bremañ 'vat

['ɑhe gle 'beɑ̃ 'bomɑ̃ hat]

maintenant il doit l'être sans doute

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

se a gle bezañ interesant

[ze gle 'beɑ̃ inte'resən]

ça doit être intéressant

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

ha se a gle bezañ kua

[a ze gle 'beɑ̃ kya]

et ça doit être ça [le nom] quoi

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

hemañ a gle bezañ

['hemɑ̃ gle 'beɑ̃]

ça doit être celui-ci

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

hoñ a gle bezañ ma c'hoar

[hɔ̃: gle ’beɑ̃ mə hwɑ:r]

celle-là [qui arrive] doit être ma soeur

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

e klejes bezañ gelvet anezhañ

['gleʃɛs 'beɑ̃ 'gɛwlə neɑ̃]

tu aurais dû l'appeler

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

hag e kleje bezañ...

[a 'gleʃe 'beɑ̃]

et il devrait être [bien, le film]...

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

Jean a gle bezañ graet ivez

[ʒɑ̃: gle be gwɛd 'ije]

Jean avait dû avoir changé aussi

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

met Jean a gle bezañ achuet 'ba 'r skol laik ivez

[mɛ ʒɑ̃ gle 'beɑ̃ a'ʃyəd bah sko:l 'lɑig 'ijə]

mais Jean doit avoir fini à l'école laïque aussi

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

e Prad e kle bezañ ganet

[prɑ:t gle 'beɑ̃ 'gɑ̃:nət]

elle doit être née à Prad

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

... a gleje an nen goût memestra

['kleʃe ne:n gu:d mos'tra]

... on devrait savoir quand même

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ne gleje ket ober

['gleʃe kəd o:r]

il ne devrait pas faire

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

dec'h e glee bezañ tud

[deh 'gleɛ 'beɑ̃ tyt]

hier il devait y avoir du monde

Herve ar Beleg, 1957, Bear (dastumet gant Tangi)

se ne gleje ket bezañ bet graet

[ze 'gleʃɛ kə 'beɑ̃ be gwɛt]

ça ça n'aurait pas dû être fait

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

e Roazhon e gle bezañ

['rɑ̃ɔ̃n gle 'beɑ̃]

il doit être à Roazhon

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ya 'vat, kle a ra bezañ

[ja vat - kle ɹa 'be:ɑ̃]

mais oui, ça doit être [ça]

Jañ ar Bihan, 1918, Bear (dastumet gant Tangi)

bepred e kle ober

['bopət gle 'o:bər]

elle doit toujours faire [parler breton]

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

gleout a ra bezañ unan all

[gle ra 'beɑ̃ nal]

il doit y en avoir un autre

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

Selaou a ra avat, kle a ra ober.

[ʒi'lɔw ʁa ha – 'kleː ʁa 'ɔːʁ]

Il écoute, il doit bien le faire.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Te a gle bezañ bet ur bern labour pa oa bihan ar vugale.

Té glé béan bét bern labour pé wa bihan vugalé.

[te gle beã bɛʁn labuʁ pe wa biən vygale]

Tu as dû avoir beaucoup de travail quand les enfants étaient petits. (paroles rapportées de son mari réalisant la charge de travail que représente les enfants)

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

gleout a ra bezañ

[kle ra 'beɑ̃]

ça doit être ça

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

se a gle kaout

[ze gle kɑ:t]

il doit avoir ça [comme âge]

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

eñ a gle goût

[hẽ: gle gu:t]

celui-là doit savoir

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

gleout a rajes bezañ goullet gant Nicole

[gle ’ʁɑʃɛz ’be:ɑ̃ ’gulə gɑ̃n ni’kɔl]

tu aurais dû demander à Nicole

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

gleout a ra bezañ

[kle ra 'beɑ̃]

elle doit être [chez elle en ce moment]

Aleñ Toudig, 1968, Bear (dastumet gant Tangi)

gleout a ra dont

[gle ra dɔ̃n]

il doit venir [en principe]

(dastumet gant Tangi)

kaout d'ober

Ne blije ket an trakteur dezhañ kement se. Peogwir alies pa 'nije d'ober mont d'arat e vije lavaret dimp kas an trakteur d'ar park ivez.

Blijé ked 'n trakteur déañ kémé sé. Pegur alies pé nijé d'or mont d'aret vijé lât timp kas 'n trakteur de park ie.

Il n'aimait pas tant que ça [conduire] le tracteur. Parce que souvent, quand il devait aller labourer, on nous disait de conduire le tracteur au champ.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ma 'mije d'ober mont en tu bennaket, ac'hanta e renken mont d'ar gêr da c'horo bepred, ma vije d'ober retorn e vije retornet goude, met goro saout a vije d'ober bepred hañ.

Ma mijé d’or mon tu bénnaket, hanta rènkèn mon te gêr de horo bopet, ma vijé d’or rétorn vijé rétornet goudé, mè goro zowt vijé d’or boped añ.

Quand je devais aller quelque part, eh bien il fallait que j'aille à la maison traire en tout cas, s'il fallait que je revienne ensuite, je revenais, mais en tout cas il fallait traire les vaches.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

'deus ket d'ober mont e-barzh 'vat

[døs kəd o:r mɔ̃n bɑrz hɑt]

il ne vaut mieux pas qu'elle y aille

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

'teus d'ober mont ?

[tøs do:r mɔ̃n]

tu dois aller, partir ?

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

hag e vez d'ober adober

[a ve do:r ha'do:r]

et on doit refaire

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

hemañ 'na d'ober mont amañ

['hemɑ̃ na do:r mɔ̃n 'ɑ̃mɑ̃]

celui-ci devait aller ici [pièce de puzzle]

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

betek pet vloaz 'deus d'ober derc'hen... ?

['bekə ped lɑ: døz do:r 'dɛrhɛn]

jusqu'à quel âge doit-elle aller continuer... ?

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

pelec'h 'teus d'ober lakat anezhañ ?

[ple̞h tøz do:r ’lɑkə neɑ̃]

où est-ce que tu dois le mettre ?

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

n'eo ket aze 'teus d'ober lakat anezhañ

[nɛ kəd 'ɑhɛ tøz do:r 'lɑkə neɑ̃]

ce n'est pas là que tu dois le mettre

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

... oa tri yaouank hag a oa d'ober dont da...

[wa tri 'jowɑ̃ŋg a wa do:r dɔ̃n də]

... y avait trois jeunes qui devaient venir...

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ha n'eo ket aezet reglañ an tan pa vez arri eu... hanter pe evel-se, ha 'oaran ket penaos 'h eo xxx ( ?), 'oaran ket pe... pe... penaos emañ he c'hont ha de toute façon 'ma c'hoant da gaout... cheñch anezhi da... pa rajen... e deufet da debriñ krampouezh, kuit da vezañ ambetet, ha neuze e oa d'ober c'hwezhañ ma belo din, kentañ gwech e deui hañ ! pas herie ! 'ha neuze 'ma... 'ma d'ober les chèques dit, evit da anniversaire, ha tout se 'ma d'ober lâret dit an deiz all

[a ˈne̞ kəd ˈe̞ːze̞d ˈʁeːglə ˈntɑ̃ːn pa ve ɑj ə - ˈhɑ̃ntəʁ pe viˈse̞ - a waˈʁɑ̃ kə pəˈnɔ̃ːs he̞ ? - waˈʁɑ̃ kə pe pə pəˈnɔ̃ːs mɑ̃ i ˈhɔ̃n - ... ma hwɑ̃n də gɑːt ʃɛ̃ːʃ nɛj də - pa ˈʁɛʃɛn - ˈdɛfəd ˈdiːbĩ ˈkʁɑ̃mpus - kwid də ˈveːɑ̃ ɑ̃mˈbe̞tət - a ˈnœhe̞ wa do̞ːʁ ˈhweːə mə ˈbeːlo dĩ - ˌkentɑ̃ ˈgweʒ dĩ ɑ̃ - pas ˈhɛje - a ˈnœhe̞ ma ma do̞ːʁ ... dit - wi tə anivɛʁˈsɛʁ - a tud ze ma do̞ːʁ ˈlɑːʁət tit deˈɑl]

et ce n'est pas facile de régler le feu quand elle [bouteille de gaz] est arrivée euh... à la moitié à peu près, et je ne sais pas comment est xxx ( ?), je ne sais pas com... com... comment elle est [à quel niveau] et de toute façon je voulais avoir... la changer pour... quand je ferais... vous viendrez manger des crêpes, pour ne pas être embêtée, et alors il fallait aussi me gonfler mon vélo, la prochaine fois que tu viendras hein ! pas aujourd'hui ! et alors j'avais... j'avais les chèques à te faire, pour ton anniversaire, et tout ça je devais te le dire l'autre jour

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

kaout da

Ne rae ket anezhañ an deiz a-raok aze gwezh ebet, nann. Nann. Met c'hoant, met ha... aon 'dije da vezañ foulet an deiz-se pe ma 'dije da vont un tu bennak pe un dra bennaket met kazi ordin e rae anezhe da noz quoi, d'abardaez, da noz.

Rê ke néañ 'n dé rok ahé gwéch ébét, nann. Nann. Mè hoan... Mèt a owen dijé de véañ voulet 'n dé sé, pé ma dijé de von tu bénnak pé 'n dra bénnaket, mè kahé ordin rê nè de nos quoi, d'abardé, da nos.

Elle ne faisait jamais ses crêpes la veille, non. Sauf si elle craignait d'être débordé ce jour-là, ou si elle devait aller quelque part, mais elle les faisait presque toujours le soir-même.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

deus ar beure 'ma da vont, 'ma ur bikadenn da gaout

[døz 'bœ:re ma də vɔ̃n ma ma bi'cɑ:n də gɑ:t]

le matin je devais aller... j'avais... j'avais une piqûre à avoir

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ha goude da unnek eur 'ma da vont da Wengamp da welet evit ma daoulagad

[a 'gu:de dœ'nɛgər 'ɑ̃ntər ma də vɔ̃n də 'wɛɲɔ̃m də 'wɛ:ləd wid mə dɔw'lɑ:gət]

et après à onze heures je devais aller à Gwengamp pour voir pour mes yeux

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

hag a-benn div eur 'ma d'ober arruout...

[a bɛn 'di:vər ma do:r 'ɑjət]

et pour deux heures je devais arriver...

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

renkout

Oh ya, a bep sort 'neus bet renket an nen ober.

O ya, bop sort neus pé rènke ’n nén or.

Oh oui, on a du faire toutes sortes de choses.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

E-barzh ar menaj eo se : pep hini a renk arañj e labour deus 'nez d'ober quoi.

Bah ménach é zé : pop ini (a) rèng arañj i labour deus né d’or quoi.

C'est comme ça à la ferme : chacun doit adapter son travail en fonction de ce qu'il a à faire.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

A-benn 'na gouvezet penaos e vijen me o kerc'hat patatez 'na komprenet e renke hastañ buan kar ...

Bènn na gouvéet penoz vijèn mé kèrhet patates na komprénet rènké hastañ buen kar...

Quand il a su que j'allais chercher les pommes de terre, il a compris qu'il devait se dépêcher, car...

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Bez' zo darn, bez' zo darn hag a renke mont hebiou ar skeul, n'eo ket ?

Bé zo darn, bé zo darn a rènké mon bu e skeul, n’è ket ?

Il y en a certains qui devaient passer par l’échelle, non ?

Il y en avait certains qui devaient passer par l'échelle, non ?

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Ha feiz neuze e oa renket skubañ ervat, kar aze ne oa ket heu... Hennezh a oa war an douar quoi. Aze e oa an dou... e oa 'met douar da... dindan quoi.

A fé, neuhé oa rènket skubañ vat, ka ahé oa ket eu... Heñ oa war ’n douar quoi. Ahé oa ’n dou... oa méd douar de... dinan quoi.

Et alors on avait dû bien balayer, car là il n'y avait pas heu... C'était de la terre battue. Il n'y avait que de la terre dessous.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

« kregi » a renk bezañ laket aze

['krɛ:gi rɛŋg 'beɑ̃ 'lɑkəd 'ɑhɛ]

« coquillages » doit être là [en principe, il figure dans le dictionnaire]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

amann dous a veze renket reiñ dezhe

[amɑ̃n'dus viʒe 'rɛŋkə rɛɲ dɛ:]

on devait leur donner du beurre doux [pour soulager]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ar peurrest a oa renket da gerc'hat, an deiz-war-lerc'h ar beure, pa 'na fin en-dro d'e loened pe...

['pœrəz wa 'rɛŋkə də 'gɛrhət ˌdewarlɛrh'bœ:re pa na fi:n dɾo di 'lwẽ̞:nət pe]

le reste il fallait aller le chercher, le lendemain matin quand il avait fini de s'occuper de ses bêtes ou...

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

a-raok komañs e veze renket dit klask kevreoù evit ober da fagod

[rok 'komɑ̃z viʒe 'rɛŋkə dit klɑsk kɛr'veo wid o:r də 'vɑ:gɔt]

avant de commencer tu devais chercher des liens pour faire tes fagots [de bois]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

renket e vije reiñ plas dezhe

[rɛɲk ə viʒe ʁɛĩ plɑs tɛ:]

il fallait leur faire de la place

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ha renket d'ober peotram... peotramant marteze e vije bet laket ur seziz warnañ kwa

[a 'ɾɛŋkəd do:r pə'tɑ̃m pə'tɑ̃mɑ̃n mɛ'tee viʒe be 'lɑkə 'zɛjzi warnɑ̃ kwa]

et obligé de faire sin... sinon il y aurait peut-être eu une saisie dessus quoi

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

renket e vez ober hañ

['rɛŋkə ve o:r ɑ̃]

il faut bien le faire hein [laver les enfants]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

breur ma mamm-gozh a renke kaout vingt-sept ans 'meus aon

[brœ:r mə vɑ̃m’go:z ’rɛŋkɛ kɑ:d vɛ̃n sɛt ɑ̃ mø’zɑɔ̃n]

le frère de ma grand-mère devait avoir vingt-sept ans je crois

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ur c'hoar a renk kaout c'hoazh

[hwɑ:r rɛŋk kɑ:d hwɑs]

elle doit encore avoir une sœur [vivante]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

renket a reont d'ober... bevañ anezhe hein

[rɛŋk ə rɛɲ do:r ’bewɑ̃ nɛ: ɛ̃]

ils doivent faire... les nourrir hein [renards]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

peogwir aze oa tud klañv e renke an dud labourat

[py'gy:r 'ɑhe wa tyt klɑ̃: 'rɛŋkɛ ndyt la'bu:rət]

puisque là il y avait des gens malades, les gens devaient travailler

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ha goude 'ma renket goull arc'hant

[a ’gu:de ma ’rɛŋkɛd gul ’ɑrhɑ̃n]

et après j'avais dû demander de l'argent

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ur sul e renke bezañ

[zy:l 'rɛŋkɛ 'beɑ̃]

ça devait être un dimanche

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

oh, abaoe 'na renket ober hañ

[o bwe na 'rɛŋkəd o:r ɑ̃]

oh depuis il avait dû faire

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ma vez renket din...

[ma ve 'rɛŋkət tĩ]

si je dois...

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

renket oa paouez d'ober se

['rɛŋkəd wa 'powəz do:r ze]

on avait dû arrêter de faire ça

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

a-benn nav eur bep beure e renken lâret dezhe

[bɛn 'nɑ:vər bop 'pœ:re 'rɛŋkɛn lɑrt tɛ:]

et pour neuf heures tous les matins je devais leur dire

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

me a renke goût pelec'h e veze grève

[me ’rɛŋkɛ gu:t ple̞h viʒe grɛ:f]

moi je devais [il m'incombait de] savoir où il y avait grève

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

unan bennaket a renke ober

[yn mə'nɑkə 'rɛŋkɛ o:r]

il fallait que quelqu'un le fasse

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

kar eñ a vez renket komandiñ anezhañ

[kar ẽ: ve ’rɛŋkət ko’mɑ̃ndĩ neɑ̃]

car ça il faut le commander [en acheter]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ne oa ket bet renket ober

[wa kə be 'rɛ̃ŋkəd o:r]

on n'avait pas dû faire [ils n'avaient pas dû intervenir]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ar re-se 'na renket mont kuit

['rehe na 'rɛŋkə mɔ̃n kwit]

ceux-là avaient dû partir

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

amañ e renk bezañ

['ɑhe rɛŋk beɑ̃]

il doit être ici [article dans une page de journal]

??? "gle" attendu

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

a-wezhioù e veze renket kas un tamm bennak

['we:ʒo viʒe 'rɛŋkə kɑs dɑ̃m mə'nɑ:k]

parfois il fallait apporter quelque chose

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

c'hwi a renko ober

[hwi 'rɛŋko o:r]

c'est vous qui devrez faire

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

renket a ra bezañ c'hoazh unan bennak

[rɛŋk ə ra ’beɑ̃ hwɑs yn bə’nɑ:g]

il doit encore y en avoir quelques-unes

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

deus an traoù a renken ober

[døz ən trɛw 'rɛŋkɛn o:r]

il fallait que je m'adapte

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

teir a renkemp bezañ

[tɛ:r 'rɛŋkɛm 'beɑ̃]

nous devions être trois [en principe]

Eme Toudig, 1937, Bear (dastumet gant Tangi)

c'hoazh 'ma bet chañs, eu... bezañ a oa bernioù reoù gant an dysenterie te ! hag e renkent chom... peogwir 'na ezhomm evit kabinedoù te ! evit kement-se a dud, e oa trañcheoù 'ba ar c'hamp, hag e renkent chom e-pad an noz e-kichen an trañcheoù-se

[hwɑs ma bet ʃɑ̃:s - ə 'be:ɑ̃ wa 'bɛɹɲo ɹew gɑ̃n disã'tɾi te - a 'ɹɛŋkɛn ʃo̞m - py na em wit kabi'ne:ʒo te - wit ke'mese dyt - wa tɾɑ̃'ʃe:o bah hɑ̃: - a 'ɹɛŋkɛn ʃo̞m pa:'nɔ̃:s 'kiʃən tɾã'ʃe:o ze]

j'avais eu de la chance encore, euh... il y en avait plein qui avait la dysenterie pardi ! et ils devaient rester... puisqu'ils avaient besoin pour les toilettes pardi ! pour autant de gens que ça, il y avait des tranchées dans le camp, et ils devaient rester toute la nuit à côté de ces tranchées-là

Jañ ar Bihan, 1918, Bear (dastumet gant Tangi)

Gwelet frazennoù all...

ret (bezañ –)

An hini 'neus ket c'hoant da vezañ re bourdet gante e vez ret dezhañ ober kement all, kement bemdez ha kement...

Ni neus ke hoan te véañ ré bou(r)det gantè vé rét téañ or kémènd all, kémèn bañwdé a kémèn...

Celui qui ne veut pas être débordé à cause d'eux, il faut qu'il en fasse autant chaque jour.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Nann, ma gomañsan ober e vo ret din derc'hen d'ober. Se 'na respontet din. Ma gomañsan ober e vo ret din derc'hen goude.

Nann, ma gomañsañ or vo rét tin dèrhèn d'or. Zé na rèspontet tin. Ma gomañsañ or vo rét tin dèrhèn goudé.

Non, si je commence à le faire, je devrai continuer. C'est ce qu'il m'avait répondu. Si je commence à le faire, je devrai continuer ensuite.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Betek daouzek vloaz e oan e-barzh skol Trezelan, aze 'ma bet ma certificat d'étude, peogwir, pa... e oa ret d'an nen chom aze betek an oad-se e-barzh ar skol-se, voilà, ken vije ar certificat d'étude, ha goude neuze e oan aet e-barzh ar Gouent, e-barzh Bear.

Béték daouzêg la oan bah skol Trézélan, ahé ma bé me certificat d'étude, pegur pé... oa rét 't nén chom ahé béték noat-sé, ba skol-zé, voilà, kén vijé certificat d'étude, a goudé neuhé oan èt bah Gouen, ban Béar.

J'étais à l'école de Trézélan jusqu'à douze ans. J'y ai eu mon certificat d'étude, parce que... On devait y rester jusqu'à cet âge, dans cette école, voilà, jusqu'au certificat d'étude. Et après alors je suis allé au Bon Sauveur, à Bégard.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

'Na graet ar salle de traite, neuze e oa aezetoc'h din o c'horo neuze, neuze e oan e-barzh an toull o c'horo, ha neuze, ar saout a vije tro-ha-zro din, ha neuze, ne vije ket ret din plegañ da brañchañ anezhe quoi, se an hini eo an gwashañ. Se an hini a oa an gwashañ, plegañ da brañchañ anezhe.

Na gwèt salle de traite, neuhé oa êsêtoh din horo neuhé, neuhé oan ba ’n toull horo, a neuhé, zowt vijé tro-a-zo din, a neuhé, vijé ke rét tin plégañ de brañchañ nè quoi, zé ni è ’n gwasañ. Zé ni oa ’n gwasañ, plégañ de brañchañ nè.

Il avait fait la salle de traite, donc c'était plus facile pour moi de traire, j'étais dans le trou en train de traire, les vaches étaient tout autour de moi, et donc je n'avais pas besoin de me pencher pour les brancher, c'est ça le pire. C'était ça le pire, se pencher pour les brancher.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Ret eo gouzout pelec'h.

[ʁɛd e̞̞ guːt plɛχ]

Il faut savoir où [ça se trouve].

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

koulskoude n'eo ket diaes da euh... troc'hañ anezhe met ret eo dit euh... dirañsañ (?) anezhe, aze ma ne droc'hez ket nemet a-rez ar wezenn 'teus ezhomm da dennañ anezhi gant an trañch peotramant n'a ket deus an douar, ha neuze 'tez peoc'h, neuze an iliavenn ne sava ket war ar wezenn

[kus'ku:de nɛ kə 'diɛs tə ə: 'trohə nɛ: mɛ rɛd ɛ did ə di'rɑsə nɛ: 'ɑe ma 'drohɛs kə mɛ ə rɛz 'weən tøz e:m da dɛn nɛj gɑ̃n ən tɾɛ̃ʃ pe'tɑ̃mɑ̃n nɑ kəd dez ən 'duar a 'nœe te pœh 'nœhe ni'ʎɛwən 'zɑ:va kəd war 'werən]

pourtant ce n'est pas difficile de euh... les couper mais tu dois euh... les arracher (?), là si tu ne fais que les couper au ras du sol, il te faut les arracher avec la houe ou sinon elle ne part pas de la terre, et alors tu as la paix, alors le lierre ne monte pas sur l'arbre

???

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

[infinitif]

bezañ telefonet dezhi bepred

['beɑ̃ telefɔ:nə dɛj 'bopət]

l'avoir appelée toujours [elle aurait au moins pu lui téléphoner]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ha bezañ... bezañ laket arc'hant dezhe war o c'hont

[a 'beɑ̃ 'beɑ 'lɑkəd 'ɑrhɑ̃n dɛ: war o hɔ̃n]

et leur avoir mis de l'argent sur leur compte [il aurait fallu]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)