Temoù
Ar minioù
-
👂 🔗 aze e oa lâret dezhe, pas dont war-dreñv, pas dont war-dreñv ken, minet e oant, aze e oa minet tout ar prun, ha minet tout eu... tout eu... tout eu... avaloù hag ar prun
[... - ... - ... - ˈmiˑnəd wæɲ - ˌɑhe wa ˈmiˑnət ˌtud ə ˈpʁyˑn - a ˈmiˑnət ˌtud ə - ... - ...]
là on leur avait dit [aux soldats], de ne pas reculer, de ne plus reculer, ils étaient minés, tous les pruniers étaient minés, et tout euh... tout euh... tous les pommiers et les pruniers étaient minés
Gant : Michel Talgen, ganet e 1951 e Plûned, o chom e Bear, tud bet ganet e Plûned.
Brezhoneg brav ha distaget evel tud kozh-kozh, distummañ a ra geriennoù avat.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 Hag eu... un devezh e oant... e oant aet da gerc'hat... e oant deut, hag e oa ma vreur ha me eu... 'ba an aod, 'ba an aod o pesketa. O pesketa. Hag eu... e oa... oa... e oant deut da gerc'hat, dre an hent, dre an hent, war bord an aod. E oant... oant deut da gerc'hat ar garg foenn. Hag eu... hag e oa... hag a lere : « Doucement, poney ! Il y a du danger, emezi ». Hag e derc'he mat da penn ar ga... da penn ar ponê. Hag e rae dezhañ kerzhal doustadig. Met bepred, ar ponê 'na mer... 'na kerzhet war ur min, hag e oa aet en aer.
[...]
Et euh... un jour elles étaient... elles étaient allées chercher... elles étaient venues, et nous étions moi et mon frère à la côte, à la côte en train de pêcher. En train de pêcher. Et euh... elles... elles... elles étaient venues chercher, par la route, par la route, en le bord de mer. Elles étaient... étaient venues chercher le chargement de foin. Et euh... et il y avait... et elle disait : « Doucement, poney ! Il y a du danger, qu'elle disait ». Et elle tenait bien la tête du chev... la tête du poney. Et elle le faisait marcher doucement. Mais toujours est-il que le poney avait mar... avait marché sur une mine, et qu'il avait été projeté dans les airs.
Frazenn dastumet e-maez Bro-Vear
Gant : Jañ Jelard, ganet e 1928 e Pleuvihan, o chom e Lanvaodez, tud bet ganet e Pleuvihan / Pleuvihan.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 Tre... seizh-ha-tregont Alman a gredan, a oa aet en aer, 'ba... gant ar memes min, gant ar memes parkad minioù. Hañ ? Lazhet libr ya ! Ya ! Darn anezhe 'na penn... darn anezhe 'na penn ebet ken. Bezañ e oa reoù... bezañ e oa reoù lazhet ha... hag e oa... hag e oa daou benn en o... en o gichennoù. 'Ouiemp ket da... peseurt... peseurt hini... a oa penn... penn hemañ pe... penn egile. Soñj dit ? Tout ar park o saotiñ ! Asambles ! Ur park hag a rae marteze daou devezh-arat.
[...]
Tre... trente-sept Allemands je crois, avaient sauté, dans... avec la même mine, avec le même champ de mines. Hein ? Tués net oui ! Oui ! Certains d'entre eux n'avaient... Certains d'entre eux n'avaient plus de tête. Il y en avait certains... il y en avait certains de tués qui... qui avaient... auprès desquels il y avait deux têtes. Nous ne savions pas à... quel... laquelle... était la tête... la tête de celui-ci ou de celui-là. Tu imagines ? Tout le champ avait explosé ! Ensemble ! Un champ qui faisait peut-être un hectare.
Frazenn dastumet e-maez Bro-Vear
Gant : Jañ Jelard, ganet e 1928 e Pleuvihan, o chom e Lanvaodez, tud bet ganet e Pleuvihan / Pleuvihan.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 Amañ pa 'ma prenet... pa 'ma prenet ar park-mañ, evit ober ma di, peogwir eo me 'meus graet ane... eo me 'meus graet ma di. Amañ. E oa leun a gerreg, 'ba... ar park. Hag un devezh goude 'ma fin... da labourat e l'usine, e oan deut d'ober saotiñ ur garreg aze. Amañ. Ha 'ma lakeet ur min antichar alman, war ar garreg, war ar garreg. Ha 'ma lakeet teir beder (waskenn ?) fagod, war... war... war... war... war... war... war ar min. A-raok alumiñ ar vechenn. 'Ma bet ur vechenn, 'ma bet mech... 'ma bet ur vechenn... 'ma bet mech... ur mechenn gant... gant reoù hag a oa... ha 'na ur garierenn 'ba... 'ba... 'ba eu... Lezardrev aze. 'Na roet ur pennad mech din. D'ober saotiñ ar min. Evuruzamant e oa hir a-walc'h ar mech, e oa... ar vechenn.
[...]
Ici quand j'avais acheté... quand j'avais acheté ce champ-ci, pour faire ma maison, puisque c'est moi qui l'a fai...c'est moi qui a fait ma maison. Ici. C'était plein de rochers, dans... le champ. Et une journée après avoir fini... de travailler à l'usine, j'étais venu faire sauter un rocher là. Ici. Et j'avais mis une mine antichar allemande, sur le rocher, sur le rocher. Et j'avais mis trois quatre xxx ( ?) de fagots, sur... sur... sur... sur... sur... sur la mine. Avant d'allumer la mèche. J'avais eu une mèche, j'avais de la mèche... j'avais eu une mèche... j'avais eu de la mèche... une mèche avec... avec ceux qui étaient... qui avaient une carrière à... à... à euh... Lezardrev là. Il m'avait donné un bout de mèche. Pour faire sauter la mine. Heureusement que la mèche était assez longue, était... la mèche.
Frazenn dastumet e-maez Bro-Vear
Gant : Jañ Jelard, ganet e 1928 e Pleuvihan, o chom e Lanvaodez, tud bet ganet e Pleuvihan / Pleuvihan.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 Hag an Almanted goude, e-mesk... a arrie da... e welemp... welemp anezhe e-mesk ar minioù, teir sizhun pe ur miz goude. O divvrec'h gante kroazet, kroazet evel-se. Met... 'gomprenemp ket petra a lerent. Hag e oa... hag e lere an eil d'unan all « penaos eo... zo... zo... zo... zo kannab, emezañ, arri ? ». Hag en hed-se ! War... war... lec'h e oa... lec'h e oa... lec'h e oa machinet an douar. Lec'h e oa... lec'h e oa ur min. Rak-kar bezañ... bezañ a oa minioù ront, evel ur billig. Bezañ a oa reoù hag a oa... hag a oa evel... evel ur boîte sucre, evel ur boîte sucre. Bezañ a oa reoù a oa evel o... obujoù... kanon. A-bep-sort 'dant hañ !
[...]
Et les Allemands après, parmi... qui venaient pour... nous les... nous les voyons parmi les mines, trois semaines ou un mois plus tard. Les bras croisés, croisés comme ça. Mais... nous ne comprenions pas ce qu'ils disaient. Et il y avait... et ils se disaient l'un à l'autre « comment c'est... qu'il y a... il y a... il y a... il y a... il y a... il y a du chanvre, dit-il, d'arrivé ? ». Et de cette longueur-là ! Sur... sur... là où était... là où était... là où la terre était machinée. Là où était... là où il y avait une mine. Car il y avait... il y avait des mines rondes, comme une galetière. Il y en avait qui étaient... qui étaient comme... comme une boîte de sucre, comme une boîte de sucre. Il y en avait qui étaient comme des o... des obus... de canon. Ils en avaient de toutes les sortes hein !
Frazenn dastumet e-maez Bro-Vear
Gant : Jañ Jelard, ganet e 1928 e Pleuvihan, o chom e Lanvaodez, tud bet ganet e Pleuvihan / Pleuvihan.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 Koulskoude e ouient, pelec'h e oa ar minioù. Peogwir... peogwir ma vreur ha me, hag unan all a oa o chom e-kichen ti Bierrot Gwilhou aze, If Tomaz, e oa ganimp. Hag e gargemp hom godelloù, a had kan... had... had... had... had eu... had... a had kannab, a had kannab. Hag eu... hag e ouiemp... duzh... duzh... duzh ar barbelés, xxx ( ?) gant an Almanted, o lakat minioù. Ha pa vije aet an Almanted a-raok, 'h aemp-ni e-mesk ar minioù, hag e lakeemp... had kannab war... war an douar. Ha... ha gant... gant... ur bod... ur bod bihan baelan, e vachinemp anezhe.
Pourtant ils savaient, où étaient les mines. Puisque... mon frère et moi, et un autre qui habitait à côté de chez Pierrot Guillou là, Yves Thomas, était avec nous. Et nous remplissions nos poches, de graines de chan... graines... graines... graines... graines euh... graines... de graines de chanvre. Et euh... et nous savions... selon... selon... selon les barbelés, (installés ?) par les Allemands, en posant les mines. Et quand les Allemands partaient, nous allions dans les mines, et nous mettions... des graines de chanvre sur... sur la terre. Et... et avec... avec... une branche de genêt, nous les machinions. :
Frazenn dastumet e-maez Bro-Vear
Gant : Jañ Jelard, ganet e 1928 e Pleuvihan, o chom e Lanvaodez, tud bet ganet e Pleuvihan / Pleuvihan.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 E oa aet... e oa aet gant e wreg da dennañ... ur pred patatez. 'Ba ar park lec'h 'na... lec'h 'na lakeet an Almanted minioù. Ha petra 'dant graet nemet... 'dant saotet gant ur c'hrog, 'dant saoutet ur min, hag e oant... e oant bet bleset o-daou. Hag an du... hag e oa tud, a oa arriet duzh hon redet duzh partout pa 'dant klevet ar min... o saotiñ.
Il était allé... il était allé avec sa femme tirer... de quoi faire un repas de patates. Dans le champ là où... les Allemands avaient posé des mines. Et qu'avaient-ils fait, ils avaient sauté avec un croc, ils avaient sauté une mine, et ils avaient été... ils avaient été blessés tous les deux. Et les gen... et les gens étaient arrivés en courant de partout quand ils avaient entendu la mine... sauter.
Frazenn dastumet e-maez Bro-Vear
Gant : Jañ Jelard, ganet e 1928 e Pleuvihan, o chom e Lanvaodez, tud bet ganet e Pleuvihan / Pleuvihan.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 Ha 'na... ha c'hoazh 'na remersiet an Amerikaned ma vreur ha me. « Evuruzamant, emezañ, 'peus lâret dimp, emezañ. » Met... met... an Almanted 'na lakeet ur planken met... goloet anezhi, ha lakeet gravilhon ha... ha... un tamm machin goudron warnezañ, warnezañ. Met ma vije aet ar c'ham... rojoù ar c'hamion... war... war... war... war... war ar blakenn vihan goudron... 'oa ket nemet... 'oa ket tevoc'h evit-se. 'Nije... 'nije kulbutet ha 'nije pouezet war... war... an detonateur an obuz. Ha 'dije saotet.
[...]
Et ils avaient... et encore que les Américains nous avaient remerciés mon frère et moi. « Heureusement, dit-il, que vous nous avez dit, dit-il. » Mais... mais... les Allemands avaient mis une planche mais... [ils l'avaient] recouverte, et [ils avaient] mis des gravillons et... et... un petit machin de goudron par-dessus, dessus. Mais si le cam... les roues du camion avaient été dessus... sur... sur... sur... sur... sur la petite plaque de goudron... elle n'était que... elle n'était pas plus grosse que ça. Ils auraient... ils auraient culbuté et ils auraient appuyé sur... sur... le détonateur de l'obus. Et ils auraient sautés.
Frazenn dastumet e-maez Bro-Vear
Gant : Jañ Jelard, ganet e 1928 e Pleuvihan, o chom e Lanvaodez, tud bet ganet e Pleuvihan / Pleuvihan.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 Ha... ha petra... an daou a oa 'ba ar c'hamion 'na graet sin, 'na telefonet, d'un oto, un oto all, a oa a-dreñv. A oa a-dreñv o c'honvoi. Ha... hag eu... hag eu... an oto all a oa a-dreñv o c'honvoi, a oa deminerien. E oa un oto deminerien. Hag e oant deut da welet petra a oa ar planken. Ma vije aet ar c'hamion war ar planken, 'na pouezet war un obuz. Un obuz eu... 50 pe 60 kg. E vije aet ar c'hamion en aer.
[...]
Et... et quoi... les deux qui étaient dans le camion avaient fait signe, ils avaient téléphoné, à une voiture, une autre voiture, qui était derrière. Qui était à l'arrière de leur convoi. Et... et euh... et euh... l'autre voiture qui était à l'arrière de leur convoi, c'étaient des démineurs. C'était une voiture de démineurs. Et ils étaient venus vois ce que c'était que la planche. Si le camion était allé sur la planche, il aurait appuyé sur l'obus. Un obus euh... de 50 ou 60 kg. Le camion aurait été projeté dans les airs.
Frazenn dastumet e-maez Bro-Vear
Gant : Jañ Jelard, ganet e 1928 e Pleuvihan, o chom e Lanvaodez, tud bet ganet e Pleuvihan / Pleuvihan.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 Aze, e-kichen an enezenn-se, e oa... e oa ur park, ha 'na minet an Almanted. 'Dant lakeet minioù, minioù e-barzh. Minioù hag a oant... ur min... ur min amañ, hag unan all aze. Ha... ha...ha da vont duzh ur min d'unan, e oa ur fil elektrik. Ha d'un a... ha goude duzh honnezh, 'h ae da... Tout... tout ar park a oa... oa... oa minet. Hag e oant reliet-tout, gant ur fil elektrik.
[...]
Là, à côté de cette île-là, il y avait... il y avait un champ, que les Allemands avaient miné. Ils avaient mis des mines, des mines dedans. Des mines qui étaient... une mine... une mine ici, et une autre là. Et... et... et allant d'une mine à l'autre, il y avait un fil électrique. Et d'un... et après de celui-là, ça allait à... Tout... tout le champ était... était... était miné. Et elles étaient toutes reliées, avec un fil électrique.
Frazenn dastumet e-maez Bro-Vear
Gant : Jañ Jelard, ganet e 1928 e Pleuvihan, o chom e Lanvaodez, tud bet ganet e Pleuvihan / Pleuvihan.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 Ha ni a oa war ar c'hleuz. Gardenn... ar c'hardenn... 'namp... 'namp doan, e oa minioù war... 'ba ar c'hardenn, gwelet a rez ? Lakeet gant an Almanted. Hag end-eeun e oa, peogwir arri e penn... arri 'ba penn ar c'hra, tregont metr... uheloc'h evit e oamp-ni war ar c'hleuz ma vreur ha me. 'Na saotet *mom... hom c'hi ur min. Ha... hag e oa arriet duzh en... duzh en ober « wouwouwou ! Wouwouwou ! » emezañ, evel... evel... evel... evel ur goéland, ar c'hi... ar c'hi-chase.
[...]
Et nous étions sur le talus. Chemin... le chemin... nous avions... nous avions peur, qu'il y ait des mines sur... dans le chemin, tu vois ? Posées par les Allemands. Et effectivement il y en avait, puisque arrivé au bout... arrivé au bout de la côte, trente mètres... plus haut que nous n'étions sur le talus mon frère et moi. *Notre... notre chien avait [fait] sauter une mine. Et... et il était arrivé en... en faisant « waouwaouwaou ! Waouwaouwaou ! » qu'il faisait, comme... comme... comme... comme un goéland, le chien... le chien de chasse.
Frazenn dastumet e-maez Bro-Vear
Gant : Jañ Jelard, ganet e 1928 e Pleuvihan, o chom e Lanvaodez, tud bet ganet e Pleuvihan / Pleuvihan.Dastumer : Tangi (2023-11-15)