Brezhoneg Bro-Vear

An naturAr plant hag ar gwezAr gwezTraoù a bep seurtAr c'hreskiñ

Ar c'hreskiñ

ne welan ket 'deus grosaat kalz

['wɛ:lɑ̃ kə døz gro'sɑ:t kɑls]

je ne vois pas qu'il est beaucoup grossi [arbre]

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

un tamm grosaat a ra, ne ra ket fonnus sur

[tɑ̃m gro’sɑ:d ra ra kə ’vɔ̃nyz zy:r]

elle fait une petite croissance, assurément elle ne fait pas vite [arbre]

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

boutadennoù bloaz

[buta’de:no blɑ:]

les poussées de croissance [de l'arbre]

Jerar Tili, 1947, Bear (dastumet gant Tangi)

en ur gontañ ar c'helc'hioù zo 'ba diabarzh

['gɔ̃ntɑ̃ 'hlɛhjo zo ba dia'bɑrs]

en comptant les cercles qu'il y a à l'intérieur [tronc d'arbre]

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

boutañ a ra da... da wez ?

['butɑ̃ ra də də wẽ:]

ils poussent tes... tes arbres ?

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

da ampich anezhe da devaat ya

[də 'hɑ̃mpiʃ nɛ: də 'dewɑ:d ja]

pour les empêcher de grossir oui [arbres]

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

met goude a-benn ar bloaz war-lerc'h, lañsadennoù adarre, hag e voutent adarre

[mɛ ’gu:de bɛn blɑ war’lɛrh ə lɑ̃sa’deno ə’dɑe a ’vutɛɲ ’dɑe]

mais après l'année suivante, des pousses de nouveaux [branches ayant été coupées au ras], elles poussaient de nouveaux

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

deus an temz 'dez ha deus an aer... deus an aer a vo, mann nemet ar c'hoad kwa, gwelet a rez, ma vez ur blantenn dindan ur wezenn, 'deus ket aer a-walc'h kwa, 'deus ket... ya, neuze 'no ket... 'do ket... 'deus ket heol a-walc'h kwa, « arri eo mouget dindan » evel e vez lâret kwa, na pe posubl e tremeno an avel, ne labouro ket evel eo sañset

[dœs tɛmz de a dœz nɛ:ɹ dœz nɛ:ɹ vo mɑ̃n mɛ hwɑt kwa gwɛ:l ə ɹɛs ma ve 'blɑ̃ntən di'nɑ̃:n 'we:ən døs kəd ɛ:ɹ ə'wɑh kwa døs kət ja 'nœ:he no kə do kə døs kə 'hɛwɔl ə'wɑx kwa ɑj ɛ 'mu:gəd di'nɑ̃:n wɛl ve lɑ:t kwa na pe 'posyb dɾe'me:no 'nɑwəl labu'ɹokə wɛl hɛ 'sɑ̃sət]

selon l'engrais qu'elle a et selon l'air... selon l'air qu'il y aura, il n'y a qu'à voir le bois quoi, tu vois, s'il y a un plant sous un arbre, elle n'a pas assez d'espace quoi, elle n'a pas... oui, alors il n'aura pas... elle n'aura pas... elle n'a pas assez de soleil quoi, « elle étouffe dessous » comme on dit quoi, même si le vent passe, elle ne poussera pas comme elle devrait

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

met ar re-se 'neus adboutet adarre

[mɛ ɹe:e nœs had'butə dɑj]

mais ceux-là ont de nouveau repoussé

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

hag aze e oa bet plantet n'onn ket dre benaos eu... un tamm... un tamm bod peupli gwechall moarvat, eñ 'na graet ur wezenn hag a oa... un tamm uheloc'h evit se a oa kwa met bodoù a oa warnañ

[ag 'ɑ:he wa be 'plɑ̃ntət nɔ̃ kə dɾe bə'nɔ̃:s ə tɑ̃m tɑ̃m but 'pœpli gwe'ʒɑl ma'hɑt hẽ̞: na gwɛd ə 'we:ən wa tɑ̃m y'elɔh wi se wa kwa mɛ 'bu:do wa waɹnɑ̃]

et là il y avait eu de planté je ne sais comment euh... une petite... une petite branche de peuplier autrefois sans doute, elle avait fait un arbre qui était... un peu plus haut que ça quoi mais il y avait des branches dessus

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ar re-se zo plant ha... hag a darc'ha koad inkomprenabl, peogwir, gwelet a rez, tregont vloaz zo 'h on amañ ha... met eben 'ma darc'het en traoñ goude, pa oan xxx ( ?), hoñ a ra taolioù inkomprenabl, sell gwelet a rez, gwelet a rez eo bet sec'het ar boudoù krec'h gant eu... gant ar rev 'na bet aze, met evit ar bloaz ne welan hini ebet e-barzh, warlene e oa ur c'houchad e-barzh

[ɹe:s so plɑ̃n a a 'dɑɹha kwɑt iŋkɔ̃m'pɹe:nap py'gy:ɹ gwe̞:l ə ɹe̞s tɾe'gɔ̃nlaso hɔ̃ 'ɑ̃mɑ̃ a mɛ i'be:n ma 'dɑɹhət tɾo̞w 'gu:de pe wɑ̃n ? hɔ̃: ɹa 'tojo inkɔ̃m'pɹe:nap sɛl gwe̞:l ə ɹe̞s gwe̞:l ə ɹe̞s e̞ be 'ze:hət 'bu:do kwex gɑ̃n ə gɑ̃n ɹɛw na bed 'ɑ:he mɛ wid blɑ: 'we̞:lɑ̃ 'hi:ni be bɑɹs aɹ'lœ:ne wa ə 'huʃad baɹs]

ceux-là [noyers] sont des plants qui... qui font une quantité incroyable de bois, parce que, tu vois, depuis trente ans je suis ici et... mais l'autre je l'avais abattu après, quand j'étais xxx ( ?), il fait des poussées de croissance incroyable, regarde, tu vois, tu vois ses pousses du haut ont été grillées par euh... par la gelée qu'il avait eu là, mais cette année je n'en vois aucune [noix] dedans, l'an passé il y a en avait une couche dedans

???

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)