Brezhoneg Bro-Vear

An naturAr plant hag ar gwezAr plantAl lann

Al lann

un torkad lann

['ntɔrkəd lãn]

un buisson, une touffe d'ajonc

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

had lann, had lann c'est l'ajonc hein ! « lann » c'est l'ajonc

[had'lɑ̃n - had'lɑ̃n ... - lɑ̃n ...]

de la graine d'ajonc, de la graine d'ajonc c'est l'ajonc hein ! « l'ajonc » c'est l'ajonc

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ul lanneg

['lɑ̃nək]

une lande d'ajonc

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ul lanneg

['lɑ̃nək]

une lande

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

« lann-pil » a veze lâret ha « lann-brug »

[lɑ̃n’pi:l viʒe lɑ:d a lɑ̃n’bɾyk]

« de l'ajonc d'Europe » qu'on disait et « de l'ajonc nain »

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ya, eñ a oa ul lann ha... ha ne voute ket uhel kwa

[ja hẽ̞: wa lɑ̃n a a 'bute kəd 'yəl kwa]

oui, c'était un ajonc qui... qui ne poussait pas haut quoi

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

pikoù lann

['pico lɑ̃n]

des épines d'ajonc

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

lanneg

lan-neuk

[lãn'ək]

lande

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

lanneier

lan-nèyeur

[lãnɛ’jəʁ]

landes

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

lann-pil

lan-n pil

[lãn pil]

ajonc broyé [jeunes plants donné aux chevaux]

Yves Pichouron, 1926, Bear (dastumet gant Julien)

pilat lann

pileut lan-n

[pilət lãn]

écraser l'ajonc

Yves Pichouron, 1926, Bear (dastumet gant Julien)

goustelloù lann

goustélo lan-n

[gustelo lãn]

des tas d'ajonc

Plac'h, , Bear (dastumet gant Julien)

lann

lan-n

[lãn]

ajonc

Yves Pichouron, 1926, Bear (dastumet gant Julien)

me zo bet oc'h ober fagod lann

[me zo be ho̞:ʁ 'va:gɔd lɑ̃n]

moi j'ai été faire des fagots d'ajonc

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

lann-pil, eñ a veze da reiñ d'al loened, d'ar c'hezeg

[lɑ̃n’pi:l hẽ̞: viʒe də ʁɛ̃j də ’lwɛ:nɛd də ’he:zɛk]

de l'ajonc d'Europe [le grand], c'était pour donner aux bêtes, aux chevaux

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

hag al lann brezhoneg a veze egile, eñ... eñ a oa... eñ a veze d'ober tan

[a lɑ̃n bʁɛ'zɔ̃:nəg viʒe e'gi:le hẽ̞: hẽ̞: wa hẽ̞: viʒe do̞:ʁ tɑ̃:n]

et l'ajonc nain c'était l'autre, il... il était... il servait à faire du feu

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

al lann brezhonek, eñ a deue 'ba an douar fall, lec'h ne veze ket... lec'h 'nije ket kalz douar kwa

[lɑ̃n bʁɛ'zɔ̃:nəg hẽ̞: dɛ ban 'du:aʁ vɑl le̞h viʒe kə le̞h niʒe kɑlz 'du:aʁ kwa]

l'ajonc nain, il venait sur la mauvaise terre, là où il y avait... là où il n'avait pas beaucoup de terre

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

lann brezhoneg gouez dezhe gwechall ha hennezh zo... ne labour ket nemeur, ha brug ha traoù

[lɑ̃n bɾɛ'zɔ̃:nəg gwest tɛ: gwe'ʒɑl a hẽ̞:s so la'buʁkə mœ:ʁ a bɾuk a tɾɛw]

de l'ajonc nain comme ils disaient autrefois et celui-là est... ne pousse pas beaucoup, et de la bruyère et tout

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

peogwir ma vez esaet kaout anezhañ e vano en he beg, en he beg ne vo ket darev, an hini traoñ a vo, hag evel-se, ha goude, gortoz an hini er beg d'arriet ma vez... deus e vo... ma vez daou pe dri devezh e vo drol an amzer, an disterañ gouad heol zo... se zo evel... evel lann gwechall ivez kwa, el lann e vez had fleur e-barzh aze, hag ar fleur kentañ a vo darev alies a-raok ma vo... vo darev ar reoù all ivez ha neuze pa arri an heol warne, pa vezont darev neuze e strinkont hag e digoront hag e strink an had kwa ha hemañ a ra 'ba ar genre-se kwa, hag an disterañ stokadenn a rez aze, evel pa vo tomm aze, 'h a ur bern had evel-se ivez

[py’gy:ɹ ma ve hɛ’sɑ:t kɑ:d neɑ̃ ’vɑ̃:no ni bek ni beg vo kə dɑɹw n:i tɾo̞w vo a və’se a ’gu:de ’gɔrtoz n:i beg ’dɑjət ma ve dəz vo ma ve do̞w pe dɾi ’dewəz vo dɾo:l ’nɑ̃mzəɹ dis’te:ɹɑ̃ ’gu:ad ’hɛwɔl zo ze vo wɛl wɛl lɑ̃n gwe’ʒɑl ie kwa lɑ̃n ve hɑ:t flœ:ɹ bɑɹz ’ɑ:he a flœ:ɹ ’kentɑ̃ vo dɑɹw a’li:ɛz ɹog vo vo dɑɹw ɹew al ie a ’nœ:he pe ɑj ’hɛwɔl waɹnɛ pe vɛɲ dɑɹw ’nœ:he ’stɹiŋcɛŋ a ’djɔ:ɹɛɲ a stɾiŋg nɑ:t kwa a ’hemɑ̃ ɹa ba ʒɑ̃ɹ ze kwa a dis’te:ɹɑ̃ stɔ’kɑ:n ɹe̞s ’ɑ:he wɛl pe vo to̞m ’ɑ:he ha bɛrn hɑ:t və’se ie]

puisque si l'on essaye de l'avoir [colza] il en restera dans au sommet [de la plante], au sommet ce n'est pas mûr, le bas le sera, et comme ça, attendre celui du sommet d'arriver s'il y a... selon le... s'il y a deux ou trois journées de temps bizarre, la moindre période d'ensoleillement est... c'est comme... comme l'ajonc autrefois aussi quoi, dans l'ajonc il y a de la semence de fleur dedans là, et les premières fleurs qui seront mûres souvent avant que ne soient... soient mûres les autres aussi et alors quand le soleil arrive dessus, quand elles sont mûres elles éclatent et elles s'ouvrent et la semence éclate quoi et celui-ci fait dans ce genre-là quoi, et le moindre contact que tu fais là, plein de graines partent quoi

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ya, souchoù*... souchennoù a vije lâret, souchennoù, ya, ya, ya, goude ar rotovator 'na tennet eu... pe an trakteur, gant ar forc'h 'na tennet ar souchennoù bras-se tout te ! ya 'vat ! hag e oa graet la... eu... douar labour gantañ, ha... ha bremañ e oa lâret leskel anezhe en frich adarre, gwelet a rez

[ja ˈʃuʃo - ʃuˈʃeno ˌviʃe ˌlɑːɹət - ʃuˈʃeno - ja ja ja - ˌguˑde ə ɹotovaˈtɔɹ na ˈtɛnəd ə - pe ˈtɾɑktəɹ - gɑ̃n ˈvɔɹx na ˈtɛnə ʃuˌʃeno ˈbɹɑːs se ˌtut te - ja ha - a wa ˌgɛd ˈlɑ ə - ˌduˑaɹ ˈlɑːbuɹ gɑ̃tɑ̃ - a a ˈbɹœmɑ̃ wa ˌlɑˑ ˈlɛskə ˌne̞ˑ ˈfɹiʃ ˌɑɹe ˌgwe̞ˑl ə ɹes]

oui, des souches*... des souches [d'ajonc] qu'on disait, des souches, oui, oui, oui, après le rotovator avait enlevé euh... ou le tracteur, avec la fourche avait enlevé toutes ces grosses souches-là pardi ! mais oui ! et on avait fait du tra... euh... des terres labourables avec [cette lande], et... et maintenant il a été dit de les laisser en friche de nouveau, vois-tu

Mari ar Gag, 1932, Bear (Lanneven) (dastumet gant Tangi)

ha goude 'na tremenet ar rotovator, met a-souz-dreñv 'na renket eu... rotovatoriñ anezhe tout da gentañ, ha gros e oant te ! darn anezhe te ! eu... lann, ya, bern, ha drez eu... met eu... al lann eo an hini a oa an gwashañ kar al lann da... da... truchoù eu... gros evel-just te ! ya 'vat !

[a ˌguˑde na tɾeˈmeːnə ɹotovaˈtɔɹ - mɛ zuzˈdɾẽˑ na ˌɹɛŋkəd ə ɹotovaˈtoːɹĩ ˌne̞ tud də ˈgentɑ̃ - a ˌgɹoʒ wɑ̃ɲ te - ˌdɑɹn ˈne̞ˑ te - ə - lɑ̃n - ja ˌbɛɹn a ˈdɾeːs ə - mɛd ə ˈlɑ̃n he̞ ˈnˑi wa ˈngwɑsɑ̃ kaɹ ˈlɑ̃n wa də də - ˌtɾyʃo ə - ˈgɹoːs we̞lˌʒyst te - ja ha]

et après il avait passé le rotovator, mais il avait dû faire à reculons euh... tous les passer au rotovator au début, et elles étaient grosses pardi [souches d'ajonc] ! certaines d'entre elles pardi ! euh... d'ajonc, oui, plein, et des ronces euh... mais euh... c'est l'ajonc qui était le pire car l'ajonc à... à... des pieds euh... gros bien sûr pardi ! mais oui !

Mari ar Gag, 1932, Bear (Lanneven) (dastumet gant Tangi)

1. met... diwar beg... lann aze emichañs e vije serret 2. e glevez anezhe eu... o strakal 'ba ar yeot aze 1. ya, e serrez anezhe, lakat anezhe ya, pikañ a rez da vizied met tañpi, ma vije arc'hant war-lerc'h 2. ya, arc'hant bihan kwa 1. ya 2. 'oa ket arc'hant bras

1. [mɛ - ˌdiwaɹ ˌbeg - ˈlɑ̃n ˌɑhe̞ miˌʃɑ̃ˑz viʒe ˈze̞ɹɛt] 2. [ˈglɛwez ˌne̞ ə - ˈstɹɑkal bah ˈjɛwɔd ˌɑhe̞] 1. [ˌjɑ - ˈze̞ɹe̞z ˈne̞ - ˈlɑkə ˈne̞ ˌjɑ - ˈpica ɹe̞s tə viˈziˑə mɛ tɑ̃pi ma ˌviˑʒe ˈɑɹhɑ̃n waɹˌlɛx] 2. [ˌjɑ - ˌɑɹhɑ̃n ˈbiˑən kwa] 1. [ˌjɑ] 2. [ˌwɑ kə ˌɑɹhɑ̃n ˈbɹɑːs]

1. mais... à partir du bout... d'ajonc là évidemment qu'on les ramassait [graines d'ajonc] 2. tu les entends euh... éclater dans l'herbe là 1. oui, tu les ramasses, [pour] les mettre oui, tu te piques les doigts mais tant pis, du moment qu'il y ait de l'argent à venir 2. oui, un petit peu d'argent 1. oui 2. ce n'était pas une grosse quantité d'argent

1. Janin an Herveig, 1932, Ploueg
2. If Hamon, 1946, Ploueg
(dastumet gant Tangi)

1. ha serriñ eu... had lann, a vije graet ivez 2. evit ober eoul, evit ober eoul

1. [a ˈze̞ˑĩ ə - ˌhɑd ˈlɑ̃n - ˌviˑʒe ˌgwɛd ˈiˑə] 2. [wid ˌo̞ˑɹ ˈiwul - wid ˌo̞ˑɹ ˈiwul]

1. pour ramasser euh... de la graine d'ajonc, on faisait aussi 2. pour faire de l'huile, pour faire de l'huile

1. Janin an Herveig, 1932, Ploueg
2. If Hamon, 1946, Ploueg
(dastumet gant Tangi)