Brezhoneg Bro-Vear

Al labour douarAr c'hulturioùDre vrasChouchenniñ

Chouchenniñ

Souchenn a vije lavaret deus se, pa vije laket, ma kerez, un dra war-lerc'h un dra all, ha un dra all war-lerc'h serten traoù zo, e vije ret gouzout pere lakat abalamour da nompas debriñ an douar re quoi, abalamour da nompas vidañ anezhañ re quoi.

[’ʃuʃən viʒe ’lɑːt tøs ’se – pe viʒe ’lakət ma kees ən ’dʁa waʁ’lɛʁh ən dʁa ’all – a ən dʁa ’al waʁ’lɛʁh sɛʁtən ’tʁɛw zo – viʒe ’ʁet ’kuːt peʁe ’lakət bãw tə nõmpas ’diːbi n’duːəʁ ’ʁe kwa – bãw tə nõmpas ’viːdã ’neã ’ʁe kwa]

On appelait ça la rotation des cultures, quand on mettait quelque chose après autre chose, et autre chose après certaines choses, il fallait savoir quoi mettre pour ne pas trop « manger » la terre, pour ne pas trop la vider.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Penaos 'mije lavaret dit ? D'arriet da juntañ ar pezh a oa e-barzh heu... e-barzh heu... Evel... war-lerc'h gwinizh ne vije ket laket tout an traoù. Ha war-lerc'h un dra all e vije laket un dra all, hag a-raok lakat un dra e vije laket un dra all.

[pə'noːz miʒe 'lɑː tit – 'dajə tə 'ʒyntã pez wa bah ø bah ø – vɛl – waʁlɛʁχ 'kwiːniz vi'ʒekə 'lakə tun'tʁɛw – a waʁlɛʁh ən dʁa'al viʒe 'lakə ndʁa'al – a ʁok 'lakə n'dʁa viʒe 'lakə ndʁa'al]

Comment te dirais-je ? Pour réussir à joindre ce qui était dans... Comme... Après le froment on ne mettait pas n'importe quoi. Et après une chose, on mettait une autre chose, et avant de mettre une chose, on mettait une autre chose.

À propos de la rotation des cultures.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Souchenniñ, just ! N'houllen ket lavaret se dit peogwir se, se... souchennoù. Ya, geo, souchennoù a vije graet ya.

[ʃu’ʃeni ʒyst – nu’lɛnkə lɑː se dit pəgyːʁ ze ze – ʃu’ʃeno – ja ge̞ ʃu’ʃeno viʒe ’gwɛd ja]

Faire la rotation des cultures, c'est ça ! Je ne voulais pas te dire ça parce que ça... ça... La rotation des cultures. Oui, si, on faisait la rotation des cultures.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Evel e vije lavaret, souchenniñ a vije graet, e vije laket un dra war-lerc'h un dra all...

Vèl vijé lât, chouchènniñ vijé gwèt, vijé laket eun dra war-lèrh eun dra all.

[vɛl viʒe ’lɑːt ʃu’ʃeni viʒe ’gwɛt – viʒe ’lake n’dɾaː waʁlɛʁh ndɾa ’al]

Comme on disait, on faisait la rotation des cultures, on mettait une certaine culture après une autre.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Met ma Doue, ar re-se a oa douar ha a oa arru... manet evel se, ha e vije kaset saout enne, kement ha delc'hen anezhe propr quoi, ha se a oa tout quoi. Ha evel se feiz e oant disouchennet evel e vije lavaret.

Mè ma doué, réhé oa douar a oa ai... manet vesé a vijé kaset zowt nènnè, kémènt a dèrhen nè prop quoi, a zé oa tout quoi. A vesé fé oant dichouchènnet vèl vijé lât.

[mɛd ma ’due rehe wa ’duaʁ a wa ’aj – ’mãːnə və’se a viʒe ’kasə zow ’ne̟ne̟ ke̟mɛnt a ’dɛʁhən ’ne̟ː ’prɔp kwa – a ’zeː wa ’tut kwa – a vəse fe wãɲ diʃu’ʃe̟nəd vɛl viʒe ’lɑːt]

Mais mon Dieu, ces terres-là étaient arrivées... étaient restées comme ça, et on y amenait les vaches, histoire de les maintenir propre, et c'était tout. Et ainsi, on n'y faisait plus la rotation des cultures.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)