Brezhoneg Bro-Vear

Al labour douarLabourat an douarTemzañAn teil

An teil

an teil

[ntɛʎ]

le fumier

Jañ-If Bihan, 1946, Lannuon (dastumet gant Tangi)

teil

[tɛʎ]

fumier

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

sklabez... ur bern teil, ur bern teil boñ eu... kez da sklabez ar bern teil, sklabez c'est l'étendre comme ça, sklabez anezhañ, avec la fourche là tu balances ça, kez da sklabez an teil, kez da sklabez ar sabrenn pe ar sort a vez pe sklabez an douar

[’sklɑ:be - ə bɛʁn ’te̞j - bɛʁn ’te̞j bɔ̃ ə - ’ke̞s tə ’sklɑ:be bɛʁn ’te̞j - ’sklɑ:be ... - ’sklɑ:be neɑ̃ - ... - ’ke̞s tə ’sklɑ:be ’nte̞j - ke̞s tə ’sklɑ:bə ’zɑ:bʁən pe sɔʁd ve pe ’sklɑ:bə ’ndu:aʁ]

étendre... un tas de fumier, un tas de fumier bon euh... va étendre le tas de fumier, étendre c'est l'étendre comme ça, l'étendre, avec la fourche là tu balances ça, va étendre le fumier, va étendre le sable ou ce qu'il y a ou étendre la terre

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

choukañ

['ʃukɑ̃]

enfoncer, tasser le tas de fumier

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

kaoc'h saout ha kaoc'h kezeg, eñ a ra tout

[kɔh sɔwt a kɔh 'ke:zɛk ẽ̞: ra tut]

des bouses de vache et du crottin de cheval, celui-là fait tout [engrais bon pour tout]

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

eñ a veze o teilat aze gant ur sac'had teil aze

[hẽ: viʒe ’tɛʎəd ’ɑhe gɑ̃n ’sɑhat tɛʎ ’ɑhe]

lui il fumait la terre là avec un sac de fumier là

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

unan pep penn d'ar c'harr, hag e sachez un tamm goude, e sachez un tamm deus ar penn a-dreñv ivez, ar penn a-raok hag ar penn a-dreñv, d'ober bernioù

[yn pop pɛn də hɑr a 'ʒɛʃɛs tɑ̃m 'gu:de 'ʒɛʃɛs tɑ̃m dəs pɛn'drẽ: ije pɛnə'ro:g a pɛn'drẽ: do:r 'bɛrɲo]

un à chaque bout de la charrette, et tu tires un peu après, tu tires un peu de l'arrière aussi, l'avant et l'arrière, pour faire des tas

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

diskargañ an teil deus ar c'harr

[dis'kɑrgə tɛʎ dəs hɑr]

décharger le fumier de la charrette

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

sklabezet an teil war ar park goude

[skla'beɛ ntɛʎ war park 'gu:de]

le fumier épandu dans le champ après

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

tammoù bernioù teil evel-se

['tɑ̃mo 'bɛrɲo tɛʎ vi'se]

des petits tas de fumier comme ça

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

goude e veze graet un devezh pe daou, daou damm hanter devezh, o faotañ teil, gant ar ferc'hier bihan

[gu: viʃe gwɛd ə ’ndewəs pe dɔw dɔw dɑ̃m ’hɑ̃ntər ’dewəs ’fɔtə tɛʎ gɑ̃n ə ’vɛrhjər ’biən]

après on faisait une journée ou deux... deux petites demi-journées en train d'épandre du fumier, avec des petites fourches

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

d'ober e vije koublat, koublat teil a vije graet, e vije laket ur rigenn deil war... war... war... evel-se, ha goude e vije darc'het delioù ha goude adlaket teil evit ober... « an ampledoù » a vije lâret

[’do̞:bəʁ viʒe ’ku:blət ’ku:blət tɛʎ viʒe gwɛt viʒe ’lɑkəd ə ’ʁi:ɟən dɛʎ waɹ waɹ waɹ və’se a ’gu:de viʒe ’dɑʁhəd ’dɛʎo a ’gu:de had’lɑkə tɛʎ wid o̞:ʁ ə nɑ̃m’ple:ʒo viʒe lɑ:t]

on devait coupler, on couplait le fumier, on mettait une rangée de fumier sur... sur... sur... comme ça, et après on jetait des feuilles et après on remettait du fumier pour faire... « un bon rapport « qu'on disait

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

... kavet eu... un tamm (luziadenn ?) bennaket a gavi marteze met pas da lâret eu...

[kɑ:d ə tɑ̃m ly'ɑ:n bə'nɑkə 'gɑ:vi ma'te:he mɛ pas tə lɑ:d ə]

... trouvé euh... tu trouveras un xxx (?) peut-être mais pas à dire euh... [dans le fumier]

???

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

an tammoù delioù-se ma doue, ne vije ket nemeur nerzh en enne evel... evel an teil graet gant plouz kwa

['ntɑ̃mo 'dɛʎo ze ma 'du:e viʒe kə mœ:ɹ nɛɹz nenɛ wɛl wɛl tɛʎ gwɛt kɑ̃n plu:s kwa]

ces feuilles-là mon dieu n'avaient guère d'énergie par rapport... par rapport au fumier fait avec de la paille quoi

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

Ur bern teil

bern teil

[bɛʁn tɛj]

Un tas de fumier

Plac'h, , Bear (dastumet gant Julien)

bernioù teil

bernio teil

[bɛʁɲo tɛj]

Des tas de fumier

Plac'h, , Bear (dastumet gant Julien)

teilat ar park.

tèyeut park

[tɛjət paʁk]

épandre du fumier dans le champ

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

koublet eo an teil

['ku:bləd e̞ ntɛʎ]

le tas de fumier est carré

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

koublañ teil

['ku:blɑ̃ tɛʎ]

donner une forme carrée au tas de fumier

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

d'ar c'houlz-se e veze deliaouet, deliaouet e bord ar c'hleuzioù d'ober... d'ober temz e-pad... e-pad ar goañv

[də 'huls:e viʒe dɛ'ʎo̞:ət dɛ'ʎo̞:ə bɔʁd 'hlœ̃jo do̞:ʁ do̞:ʁ tɛms pad pad 'gu:ɑ̃]

à cette époque-là on ramassait les feuilles, on ramassait les feuilles au bord des talus pour faire... pour faire de l'engrais pendant... pendant l'hiver

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

1. a-wechoù, gwechall e vije kaset teil d'ar park, oh ! me 'blije ket din skuilh teil ! pa vije kaset un toullad devezhioù, e gasez anezhañ herie, skuilh anezhañ diouzhtu ! mat ! 2. ya, met ma 'nije sec'het 1. oh nom de dieu ! korve a vije skuilh teil, gant ar forc'h eu... e vije graet aze pa vije lake bernioù

1. [ˈweˑʒo - gweˌʒɑl viʒe ˈkɑsət ˈte̞j də ˈpɑɹk - ˈɔ - ˈme biˌʒe kə ˈtĩ ˌskyj ˈte̞j - pe ˌviˑʒe ˈkɑsə ˌtula deˈweːʒo - ˈgɑsez ˌneˑɑ̃ ˈhɛje - ˌskyj ˈneˑɑ̃ diˈsty - ˈmɑːt] 2. [ˌjɑ - mɛ ma ˌniˑʒe ˈzehət] 1. [... - kɔɹˌve viʒe ˌskyj ˈte̞j - gɑ̃n ˈvɔx ə - ˌviˑʒe ˌgwɛd ˌɑhe pe ˌviˑʒe ˈlɑkə ˈbɛɹɲo]

1. parfois, autrefois on transportait le fumier au champ, oh ! moi je n'aimais pas épandre du fumier ! quand il était envoyé [depuis] quelques journées, tu l'envoies aujourd'hui, tu l'épands tout de suite ! et bien ! 2. oui, mais s'il avait séché 1. oh nom de dieu ! c'était une corvée de répandre le fumier, avec la fourche euh... qu'on faisait là puisqu'on mettait des petits tas

1. Janin an Herveig, 1932, Ploueg
2. If Hamon, 1946, Ploueg
(dastumet gant Tangi)

oh, diaoulat ! peogwir e oa sklabezet teil dec'h, met me 'ma graet... nompaz laosken anezhañ da sec'hañ, me 'ma graet eu... lec'h e oa... gleb un tamm bihan pe... tro-a-zro d'ar parkoù hag ar parkoù kostez eu...

[o - ˈdjɔwlət ə - pyˌgyˑɹ wa sklaˈbeˑət ˈte̞j ˌdex - mɛ ˌme ma ˌgwɛt - nɔ̃paz ˈlo̞skən ˈneˑɑ̃ də ˈzehɑ̃ - ˌme ma ˌgwɛt ə - ˌle̞x wa - ˈglep tɑ̃m ˈbiˑən pe - ˌtɹoaˈzo də ˈpɑɹko a ˌpɑɹko ˈko̞ste ə]

oh, rotovatorer ! puisqu'on avait épandu le fumier hier, mais moi j'avais fait... [pour] ne pas le laisser sécher, moi j'avais fait euh... là où c'était... mouillé un petit peu ou... tout autour des champs et les champs en pente euh...

If Hamon, 1946, Ploueg (dastumet gant Tangi)

ha kargañ an teil 'ba an dumporell, ha skuilhañ an teil

[a ˈkɑꝛgɑ̃ ˈnte̞j bah nyˈpɔl - a ˈskyj ˈte̞ʎ]

et charger le fumier dans le tombereau, et épandre le fumier

Mari Duigou, 1935, Tregonnev (dastumet gant Tangi)